— Дык дзела такое, дзеўка. Ганна нас з хаты не вытурвала, і зайшлі мы да цябе не проста так.
Ён змоўк. Рабцэвіч і зусім слова не сказаў, як у хату зайшоў. Дык яна і не цяміла, што да чаго. Усміхнулася:
— Ладна, дзядзька, зайшлі дык зайшлі. Не аб'ясце мяне, калі во гэтую цыбуліну схрабушчыце.
— Не, ты, дзеўка, чакай. Зайшлі мы не так сабе. Рабцэвіч во інтэрас да цябе мае. Ну, адным словам, сватаць мы цябе прыйшлі, Тацяна.
Яна не прыняла таго ўсур'ёз, зноў усміхнулася:
— А хай вас, дзядзька Юлісь! Захацелі чарку ўзяць, дык і бярыце. Ці ж я праганяю?
Качан адставіў чарку, закруціў галавой:
— Дык жа не проста выпіць, Тацяна! Кажу ж — чалавек інтэрас да цябе мае!
— Хопіць, дзядзька, прыдурвацца! Піце ўжо! — сказала яна і сама кульнула ў рот сваю кроплю.
Качан ніякавата змоўк, зірнуў на Рабцэвіча, крактануў:
— Ну, то калі так... Бяры, вып'ем і мы. За цябе, дзеўка!
Яны выпілі, узяліся за сала. Маўчалі. Рабцэвіч, як вады ў рот набраўшы, так і не падаў голасу. І яна здагадалася, што Качан не прыдурваецца. Гэта ж яны і праўда прыйшлі ў сваты! Таму і бутэльку з сабой прынеслі. У сваты з пустымі рукамі не ідуць. Яна не збянтэжылася і не спалохалася, наадварот — зрабілася чамусьці весела. У яе і думкі не было пра тое. Як Алёшка знайшоўся, дык усярэдзіне бы што завязалася. Нікога і нічога ёй не трэба. Ёй і з Алёшкам добра. Каб і найлепшы чалавек надарыўся, дык і то наўрад, а то, дай рады, Рабцэвіч, плашчык руды...
Спрабаваў Качан яшчэ нешта мармытаць у вусы, ды яна абарвала яго:
— Кіньце, дзядзька! Дурасць усё гэта!
Яны пасядзелі троху, моўчкі і поспешкам дапілі тое, што аставалася ў бутэльцы, гэтак жа моўчкі і паспешліва апрануліся і выйшлі з хаты.
Больш ці ўспамінала б Тацяна пра тое, каб Качан не напомніў. Ехала яна неяк снапы вазіць з Храпавіцы, і падсеў да яе ў калёсы Качан. Спачатку так пра нешта гаварыў, а потым і сказаў:
— Ты, дзеўка, падумала тады: здзяцініўся Юлісь. А тут дзела такое... Ён жа і праўда цябе ўпадабаў. Вушы мне пратрубіў: пасватай ды пасватай. Казаў: толькі праз цябе адну і наязджаў так часта ў Жылічы. А яшчэ табе скажу, мо і дарма ты заўпарцілася. Ён, вядома, не надта каб з выгляду, але ж чалавек неблагі. І ў трактарах разбіраецца...
Яна толькі і сказала:
— А мне што да таго?
Качан мармытнуў:
— Табе, вядома, відней.
І больш нічога не сказаў. Усю дарогу маўчаў, хоць і ехалі яны доўга, праз увесь Ліпнік, ажно пад Замошша...
Не думала яна ні пра якое замуства. Ні тады, калі наязджаў у іхнія Жылічы Рабцэвіч, ні пасля. І ў галаве таго не было ніколі. Толькі аднойчы нешта быццам варухнулася ў яе ўнутры. Гэта калі прыслалі ў Жылічы новага дырэктара школы — на месца Трухана-Квочкі, бо той усё хварэў. Прыехаў Рыгор Пятровіч не адзін, а з жонкай і дачушкай. Тацяна не надта і думала пра таго дырэктара новага, бо Алёшка і ў школу не хадзіў. Але не, кажуць, добрага чалавечка відно і ў запечку. Пэўна, і праўда добры чалавек быў, бо людзі неяк адразу пра яго загаварылі. Надта ж культурны, абыходлівы быў, не праміне, каб «дзень добры» не даць. А яшчэ — працавіты і гаспадарлівы. У школе днямі навылёт прападаў. І дарма, што настаўнік і дырэктар, а ніякай работы не цураўся. Гэта ж тады, пры ім якраз, школу пачалі ставіць, на старым месцы, дзе і да вайны была, дык ён і на зрубе сядзеў з сякерай, і кроквы абрашочваў, і гліну на грубкі замешваў. Такі ўжо просты чалавек быў. Колькі і парабіў у іх, а ўсе людзі ўпадабалі і надта ж шкадавалі, калі ён з'ехаў раптоўна. Праз жонку з'ехаў. Пра тое, што Рыгор Пятровіч кепска жыве з жонкай, ведала ўсё сяло. Дырэктарка не толькі ў хаце з ім грызлася, але і на вуліцы.
Яна, Тацяна, думала пра Рыгора Пятровіча часам. Але ж «думала» — дык мо і не тое слова. Шкадавала яна яго. Па-бабску шкадавала. Бачыла, што недагледжаны ён пры сваёй Лідачцы — яе ж усё Лідачкай звалі ў Жылічах, жонку яго звяглівую, а пра большае, пэўна ж, і думкі не было, хоць і ніякавата пачувала сябе, калі страчалася з ім на вуліцы. Ды дарма, мусіць. Яго ж усе бабы ў сяле шкадавалі, не адна яна...
У одуме тым не прыкмеціла, як і сонца апусцілася. Яна сама мо і не спахапілася б, але бабы гукнулі:
— Ты што, заначаваць тут хочаш?
Яна паднялася. Бабы ішлі ўжо дарогаю да сяла. Яна таксама гукнула, бо была далекавата, недзе на сярэдзіне загона:
— Ідзіце ўжо, не чакайце! Даб'ю, што пачала!
Жанчыны пасунуліся дарогаю ў лагчынку, пад Юркава балотца. Яна пастаяла, паглядзела на дарогу — не туды, дзе да яе падступала тое Юркава балотца, а правей, на пагорак, дзе дарога выбягала з Барка. Падумала: мо раптам Алёшка з таго Барка пакажацца? Доўга глядзела, ажно ў вачах пачалася мітульга. Сонца, што ўжо збіралася пакрысе садзіцца, усё яшчэ зырка свяціла ў твар. Мо праз тое гэтая мітульга? Глядзела і гадала, ці гэта куст там пры дарозе, ці мо і праўда хто ідзе? Урэшце ўспомніла, што там жа напраўду куст стаіць — ля струхлелага бярозавага пня. Выцерла вочы тыльным — чыстым — бокам далоні і зноўку ўзялася за матычку.