Нечакана надта ж моцна захацелася мне з'есці міску — не талерку, а менавіта міску — гарачай, з полымя заціркі.
Сядзеў, правяраў вучнёўскія сачыненні, ні аб чым такім, здаецца, не думаў, і знячэўку, зусім неспадзявана, без дай, як кажуць, прычыны заплыло ў душу штосьці адтуль, з далёкага ўжо, прыхаванага смугою гадоў маленства — нешта няпэўнае, неасязальнае, што не згледзець і не ўлавіць, не то неўсвядомленая згадка аб чымсьці, не то слова, што не паспела сказацца,— ды толькі ўсё адно варухнулася і затрымцела ва мне ўнутры нейкая патаемная жылка, і раптоўна абрынулася на мяне цёплая хваля салодкай і лёгкай млявасці.
І тады нечакана захацелася тае самае заціркі.
Захацелася так, як захочацца, бывае, дзіцяці цацкі, якой няма — дай, і ўсё тут, вось цяпер, неадкладна, у гэтую ж хвіліну, бо іначай — зойдзецца плачам, кінецца вобзем, заб'ецца ў несуцешным горы.
Так і я — не стрываў. Падняўся, пайшоў да жонкі ў другі пакой, у прыцемку якога трапяталіся-мільгацелі па сцяне, па шкле серванта блакітныя водбліскі тэлеэкрана, ціха папрасіў:
— Не палянуйся, звары мне зацірку.
Але і жонкі, на жаль, не заўсёды разумеюць нас.
— Не дзяцінься! Не выдумляй абы-чаго, Ваня! — пачуў я ад сваёй Любы Андрэеўны.
Вось так. Ласкава, з любоўю, нават пяшчотна сказала, але — адчапіся, не дзяцінься! Хіба ж не крыўдна?
На экране разблытвалі чарговую, ці не дванаццатую ўжо, крымінальную справу абаяльныя і надта ж удачлівы Знатакі, і, мусіць, мне сапраўды ніяк нельга было патыкацца сюды з заціркай. Я моўчкі пастаяў і гэтак жа моўчкі пайшоў на кухню і заняўся заціркай сам. І зварыў, і забяліў малаком, і наліў не ў талеркі, а ў паліваныя гліняныя місачкі, і гукнуў за стол сыноў, і мы ўтрох, заўзята шкрабаючы па дне лыжкамі, цягаючы адтуль гушчу, з апетытам сёрбалі маё немудрагелістае варыва.
Не вытрывала, прыйшла ў кухню жонка, пастаяла над намі хвіліну, пасміхнулася з мяне і сыноў:
— Ото ўжо смакату бацька зварыў!.. А яшчэ кажуць — не па бацьку пайшлі! Кропелькі пабралі! Нават зацірку, аказваецца, любяць...
Мы ганарліва (а я — найбольш!) прамаўчалі, і яна, ужо ледзьве не пакрыўджаная, вярнулася да Знатакоў.
А я ўжо не крыўдаваў. Я ўжо разумеў яе. З другога краю жонка, не так балюча кранула іхні куток вайна. Ды і маладзейшая яна, мая Люба. І ўжо зусім не тая ў яе эмацыянальная памяць. На нейкіх пяць-шэсць гадоў пазней прыпала яе дзяцінства, а розніца — уга якая!
У маёй памяці жыве зацірка. Жыве не толькі ўсёмагутнай карміцелькай, а і ласункам — бо не заўсёды была на стале і яна. А жонка памятае ўжо зусім нешта іншае: зярністае і хрумсткае ад крышталікаў лёду, крыху жаўтлявае марожанае ў вялізнай драўлянай бочцы.
Вёсачка, дзе нарадзілася і гадавалася жонка, была за нейкае паўвярсты ад гарадка. І для маёй — не, яшчэ не для маёй, а для малой Любы найбольшай радасцю было выпрасіць у маці колькі капеек і атрымаць з рук сухарлявай і зласнаватай цёткі ў брудна-белым халаце лыжку-другую халоднай — ажно зводзіла зубы! — і салодкай кашкі. Яна, мая Люба, і цяпер любіць марожанае. Як дзіця. Сыны гэта ведаюць і знарок падбіваюць яе пры выпадку купіць вафельны брыкецік, а пасля дружна адмовяцца і будуць хітравата назіраць за тым, як маці іхняя з асалодаю з'есць той брыкецік сама.
Зацірка ў параўнанні з марожаным, можа, і глупства, ды толькі я ў тым не перакананы. У мяне была — зацірка! І гэтым усё сказана. Яна — безадмоўная і жаданая ратавальніца. І хай сабе жонка іранізуе, хай кпінкуе, хай гаворыць што хоча, а я вось і зараз ем зацірку, і ядуць яе мае сыны, і нам смачна, i нам хораша...
Пасля вячэры вярнуўся я да стала, зноў унурыўся ў сшыткі, але засяродзіцца ўжо не мог. Нешта як замінала мне, неадступна лезла ў голаў, і я з прыкрасцю пачаў заўважаць, што прапускаю памылкі.
А тут яшчэ заверашчаў тэлефон. Я званка не чакаў. Гэта, няйначай, некаму з сябрукоў спатрэбіўся мой старэйшы — Аляксей, яму з некаторага часу звоняць куды часцей, чым мне ці жонцы. Званок празвінеў раз, другі. Чаму ж Аляксей не ідзе? Чаму і Люба як не чуе — даўся ёй у знакі гэты тэлевізар?! Я ж не хацеў падымацца з-за стала — пасля зноў шукай вачамі недачытаны абзац ці радок — і пачынаў злавацца.
— Ваня, вазьмі трубку, гэта табе! — урэшце гукнула, так і не адарваўшыся ад тэлевізара, жонка.
Ну што ты на гэта скажаш!
Я таропка выйшаў у прыходную, схапіў трубку.
— Слухаю вас!
— Гэта кварціра Кузьміцкіх?
— Але.
— Дык, можа, гэта Ваня? — Голас у трубцы надрываўся і выдаваў чалавека, які не дужа часта карыстаецца тэлефонам.
Ваня? Чаму — Ваня? Ужо даўно мяне ніхто, акрамя жонкі і сястры, так не заве. Ды, бадай, адна толькі жонка, бо Зоя, сястра, часцей кажа да мяне, як і даўней, Яська. Як усё адно збянтэжыўшыся, я няпэўна мармытнуў: