Усё так: закаханы, як лунацік, як п’яны, можа прайсці па вяровачцы, нацягнутай над пляцам; але варта яму прачнуцца, як адразу ж з’яўляецца блазен, каб цераз яго пераскочыць. Дык што ж гэта за д’ябальская сіла, зацікаўленая ва ўсеагульным і поўным падмане? І ці можна назваць яе ісцінай? Калі я, адурманеная каханнем, гуляла з маім amigo па вуліцах Мінска, увесь свет здаваўся мне цудоўным і поўным шчасця. Зараз я таксама кахаю, але — інакш: я бачу, як нашыя жывыя сэрцы паступова скурчваюцца, пакрываюцца зморшчынамі, сохнуць ад спрэчак і крыўд, і ў рэшце рэшт становяцца падобнымі да тых драцяных каркасаў у форме сэрцаў, якія вісяць у вітрынах крамаў на Энрамада ў Дзень Святога Валянціна, з прыклеенай да кожнага стралой з фольгі. Не, я не хацела б станавіцца цвярозай! Мая ранейшая слепата захінала мяне, яна была коканам, у якім ўтульна спала, быццам зародак у мацярынскіх водах, мая душа. На жаль, вярнуцца назад у матчына лона яшчэ нікому не ўдалося.
…Штодзень на працы я бачу праз акно кабінета адну і тую ж п’янюжку, апранутую ў нязменныя спартовыя штаны і вязаную шапачку, з нязменным пластыкавым пакетам ў руцэ, куды яна збірае бутэлькі. Колькі ёй год? Трыццаць? Пяцьдзесят? Тут — ейная “тэрыторыя”, у закуточку паміж сценамі трох металічных гаражоў увесь час збіраюцца жадаючыя “падлячыцца”, і ёй звычайна перападае па некалькі глыткоў з кожнае бутэлькі. Потым яна сядзіць на лаўцы ля аўтавакзала, і я, ідучы міма, бачу яе вочы, зацягнутыя ружовай плеўкай, як у нованароджанага, дый тварык у яе такі ж барвовы і зморшчаны. Я ніводнага разу не заўважыла ў гэтых вачах і ценю трывогі. Яна блажэнная, як немаўля. Вось я і думаю, ці ж не ёсць самое ап’яненне — неўсвядомленае вяртанне ва ўзрост немаўляці да вечнай абароненасці ля матчыных грудзей? Я часцяком бачу, як яна экстатычна смокча з гарла: задзёрты дагары твар, прыжмураныя вочы — ну як тое дзіця ў радзільні! І калі дадумаць да канца, дык ці не ёсць ўсё гэта — прыхаванае жаданне вярнуцца ў асалоду небыцця? Вырвацца — хаця б часова! — з жыцця, якое ёсць — не-жыццё?
Маё ап’яненне каханнем мусіла хутка скончыцца. Es tan corto el amor y tan largo el olvido, [65] кажуць кубінцы. Паўднёвыя сузор’і ваяўніча глядзелі на мяне скрозь папярочныя прарэзы бананавага ліста, як скрозь забрала; дый самі зоркі здаваліся прымацаванымі спехам, як папала, і з-пад гэтага тэатральнага рэквізіту пацягнула злавесным скразняком. Куды было бегчы ад той сілы, якая раней захінала мяне, а цяпер душыць і плюшчыць маё жыццё, бы какосавы арэх? Усё правільна: той, хто пакінуў агульнае для ўсіх лона маці-прыроды і адважыўся нарадзіцца, той пазбаўлены абароны, ён сам-насам з холадам і цямрэчай Сусвету. Выйсце, вядома ж, было: канчаткова звар’яцеўшы ад страху, проста разбіць сабе галаву аб жалезнае днішча клеткі, але я не магла сабе тое дазволіць: за маю руку трымалася дзяўчынка, яна яшчэ знаходзілася ў палоне маскараднага дыму і блішчынкі, прыклееныя да мантыі факіра, прымала за зоркі, яна крала ў мяне пудру і памаду, каб уключыцца ў агульную гульню прытворства, — не, страшэнным грахом было б кінуць яе ці выхапіць раней належнага тэрміну з выратавальнага сну дзяцінства.
І чым даўжэй працягнецца яе чароўны сон, тым лепш.
Так, жыццё без кахання — не-жыццё. Без яго ўвесь свет адно вязніца. Бо гэта не Бог, не д’ябал, а сіла самога жыцця ўздзейнічае на нас, то захінаючы і баронячы, то бязлітасна ўтоптваючы ў зямлю. Жыццё, зразумела, зацікаўлена ў сваім працягу. І, калі хочаце, каханне de verdad [66] — гэта біялагічна ўбудаваны ў падкорку механізм адурманьвання сябе, які мае на мэце адно працяг чалавечага роду.
Але калі мы ўхіляемся ад любві да жыцця, мы пачынаем любіць смерць.
Вольга пакуе дзве пульхныя валізкі: сярэдніх памераў і вельмі вялікую (раз у два гады саўкубінкам дазваляецца наведаць радзіму; тыя месяцы, што мая сяброўка правядзе дома, у нашым родным горадзе, буду вартаўніцай яе кватэры на другім паверсе сучаснага будынка ў Абель-Сантамарыя — вось і знайшла сабе “працу”, гаротніца!). У першай валізцы — адзенне-шчоткі-ручнікі, мая гаспадыня плюхаецца на яе з размаху сваімі сарака пяццю кагэ (гэта ў трыццаць восем год!), — уф, ледзь зачынілася! Я збіраюся выканаць той жа трук і з другой валізкай, агромністай, але дзікі, нейкі нечалавечы віскат Вольгі апярэджвае мяне:
— Не садзі-і-іся!
Цьфу, цьфу, цьфу, ну хіба ж так можна? Што ў цябе там — выбухоўка? Лістоўкі кубінскага Супраціўлення? Вольга адкідвае накрыўку: валізка даверху запоўненая ярка-чырвонымі каробачкамі — сотні каробачак! Асцярожна (чорт яго ведае, што там) бяру адну ў рукі; немудрагелісты надпіс гулліва паведамляе: “CONDOM”.
65
Es tan corto el amor y tan largo el olvido (ісп.) — Каханне такое кароткае, а забыццё такое працяглае.
66
Es tan corto el amor y tan largo el olvido (ісп.) — Каханне такое кароткае, а забыццё такое працяглае.