Выбрать главу

1943 - карныя аперацыі акупантаў у Беларусі: «Заяц бяляк», «Котбус», «Фрыц», «Барбара», «Баклан», «Веснавое свята» ды інш. Усяго акупанты правялі 140 буйных карных аперацыяў у сельскай мясцовасці.

1943 - ліпень, вынішчэнне карнікамі вёскі Княжаводцы Мастоўскага раёна. Усе 260 двароў спаленыя, 900 жыхароў забітыя.

1943 - 13 ліпеня, рэпрэсіўны расстрэл нямецкімі карнікамі каля вёскі Наўмовічы блізка Горадні 50 жыхароў Ліпска за смерць аднаго немца, забітага каля Ліпска партызанамі. Сярод расстраляных - Марыя Бернацкая, якая дабраахвотна пайшла на смерць замест цяжарнай жонкі сына. Прылічана да ліку каталіцкіх святых у Беларусі.

1943 - 5 ліпеня - 23 жніўня, ўдзел беларускіх салдатаў у бітве на Курскай дузе.

1943 - 1 жніўня, расстрэл нямецкімі карнікамі ва ўрочышчы Батароўка каля Наваградка 11 манахіняў ордэна сясцёр Святой сям'і з Назарэта. В 1945 годзе перазахаваныя наваградскімі вернікамі каля фарнага касцёла. Беатыфікаваныя (абвешчаныя святымі) 5 сакавіка 2000 года.

1943 - 3 жніўня, пачалася «рэйкавая вайна» супраць нямецкіх акупантаў у Беларусі.

1943 - 22 верасня, падпольшчыкі знішчылі ў Менске Генеральнага камісара ў Беларусі гаўляйтэра В.Кубэ. Расстрэл 3.000 мірных грамадзянаў Менска немцамі ў якасьці карнай акцыі.

1943 - 12-13 кастрычніка, бой каля вёскі Леніна з немцамі - беларусы ў складзе створанай з ваеннапалонных 1939 года польскай дывізіі імя Тадэвуша Касцюшкі.

1943 - за другую палову года аддзелы Арміі Краёвай наваградскай акругі забілі болей за 300 беларусаў па нацыянальтнай прыкмеце, з іх бальшыня - звычайныя сялянскія сем'і.

1944 - студзень, вынішчэнне карнікамі вёскі Ола (Светлагорскі раён). Усе 34 двары спаленыя, усе 168 жыхароў забітыя. Пасля вайны вёска не адрадзілася.

1944 - сакавік, у Вільні ў сваёй кватэры застрэлены невядомымі драматург Францішак Аляхновіч (у Вільні рэдагаваў газету «Беларускі час»).

1944 - 6 сакавіка, пачатак фармавання з дазволу немцаў баявых адзінак Беларускай Краёвай Абароны на акупаванай тэрыторыі Беларусі. Было мабілізана ў БКА 25 тысяч чалавек. Створаны 36 пяхотных і 6 сапёрных батальёнаў. У баявых дзеяннях супроць партызан БКА брала ўдзел з траўня 1944 года. Праіснавала да вызвалення Беларусі Чырвонай Арміяй. Часткова падраздзяленні БКА апынуліся ў Германіі.

1944 - 11 красавіка - 5 траўня, Полацка-Лепельская бітва партызанаў з нямецкімі карнікамі пад час блакады партызанскай зоны (мела абшар 3.200 кв.км., 1220 населеных пунктаў) Удзельнічалі 17.500 партызанаў супраць 60.000 немцаў і паліцаяў (12 палкоў СС, карны батальён, 5 дывізіяў пры 137 танках, 70 самалётах, 235 гармат). Пры прарыве акружэння разам з партызанамі выйшлі 15 тысяч мірных жыхароў. Карнікі страцілі забітымі і параненымі каля 21 тысячы салдат.

1944 - удзел беларускіх салдат (ў складзе арміі Андэрса, другі корпус) у баях з немцамі ў Паўночнай Афрыцы.

1944 - травень, удзел беларускіх салдат (у складзе арміі Андэрса) у бітве з немцамі каля горнага манастыра Монтэ-Касіна на подступах да Рыма. Тут палегла ў баях 923 салдата з 2-га корпусу, сярод іх 259 беларусаў з 5-й Крэсавай пяхотнай дывізіі.

1944 - люты-красавік, тэрарыстычныя акцыі аддзелаў Арміі Краёвай супроць вясковага беларускага насельніцтва Заходняй Беларусі (загінула некалькі тысяч чалавек).

1944 - 11 траўня, у баі з гітлераўцамі 14-гадовы разведчык Марат Казей адстрэльваўся да апошняга патрона, а потым падарваў гранатай сябе і кола карнікаў.

1944 - 19 чэрвеня, вынішчэнне нямецкімі карнікамі вёскі Дальва Лагойскага раёна. Усе 10 двароў спаленыя, усе 44 жыхары забітыя. Пасля вайны вёска не адрадзілася.

1944 - 23 чэрвеня - 29 жніўня, вызваленне Беларусі ад гітлераўскіх захопнікаў. Удзел у аперацыі партызанскіх брыгад і атрадаў. Мабілізацыя партызанаў для змагання на франтах.

1944 - 3 ліпеня, вызваленне ад нямецкіх захопнікаў сталіцы Беларусі Менска. З 200.000 даваенных у горадзе засталося 20.000 менчукоў. Па ступені разбурэнняў стаіць у першай пяцёрцы побач з Варшавай, Дрэздэнам, Кіевам, Берлінам.

1944 - у вызваленых раёнах Беларусі мабілізавана ў Чырвоную Армію болей за 800.000 чалавек (усяго за вайну - 1.500.000 чалавек).

1944 - ліпень, удзел беларускіх салдат у вызваленні ад немцаў Паўночна-заходняй Беларусі і Летувы (Віленская аперацыя).

1944 - ліпень, фармаванне ў Германіі 30-й дывізіі СС з нямецкай жандармерыі, беларусаў з Беларускай Краёвай абароны і расейскіх дабраахвотнікаў з ліку палонных. Склад дывізіі - 11 тысяч чалавек, у тым ліку 7 тысяч беларусаў. Ваявала разам з немцамі на французскім фронце.