Ksi?ga wszystkich dokona? Sherlocka Holmesa

- Wygląda na to, że wszystko jest w normie - powiedziałem. - Nie ma pan powodów do obaw.

- Proszę mi wybaczyć, że się tak niepokoję, panno Morstan - rzekł. - Jestem bardzo chorowitym człowiekiem i od dawna żywiłem obawy co do tej zastawki. Ogromnie się cieszę, że były nieuzasadnione. Gdyby pański ojciec, panno Morstan, nie obciążał tak swojego serca, być może żyłby do dziś.

Miałem ochotę uderzyć tego człowieka w twarz. Rozwścieczyła mnie ta gruboskórna i bezceremonialna uwaga, dotycząca przecież tak delikatnej kwestii. Panna Morstan osunęła się na krzesło, jej twarz pobladła, a wargi zbielały.

- W głębi serca wiedziałam, że nie żyje - rzekła.

- Mogę pani wszystko opowiedzieć - mówił dalej. - I co więcej, mogę zadbać o to, by otrzymała pani zadośćuczynienie. Zrobię wszystko niezależnie od tego, co na to powie mój brat Bartholomew. Ogromnie się cieszę, że pani przyjaciele są tutaj z panią nie tylko jako eskorta, lecz również jako świadkowie tego, co mam zamiar powiedzieć i zrobić. We trzech śmiało stawimy czoło mojemu bratu. Nie chciałbym mieć do czynienia z żadnymi policjantami ani urzędnikami! Możemy wszystko załatwić sami, bez żadnych niepotrzebnych problemów. Niczego nie irytuje mojego brata bardziej niż rozgłos.

Usiadł na niskiej kanapie, zmrużywszy pytająco swe słabe niebieskie oczy bez wyrazu.

- Jeśli chodzi o mnie - rzekł Holmes - cokolwiek pan tutaj powie, zostanie między nami.

Kiwnąłem głową, by pokazać mu, że również się zgadzam.

- To dobrze! To dobrze! - stwierdził Sholto. - Panno Morstan, czy mogę zaproponować pani kieliszek chianti? A może tokaju? Nie trzymam innych win. Otworzyć butelkę? Nie? W takim razie mam nadzieję, że nie macie państwo nic przeciwko łagodnej balsamicznej woni wschodniego tytoniu. Jestem trochę nerwowy, a moja fajka wodna jest dla mnie bezcennym środkiem uspokajającym - przymocował wąż z ustnikiem i zaciągnął się, a dym zabulgotał wesoło w różanej wodzie. Wszyscy troje tworzyliśmy półokrąg z głowami wysuniętymi do przodu i podbródkami opartymi na rękach, podczas gdy ten dziwny niski roztrzęsiony

jegomość z lśniącą łysiną siedział naprzeciwko nas, niespokojnie ciągnąc dym z fajki.

- Gdy po raz pierwszy postanowiłem, że się z panią skontaktuję - powiedział - już wtedy mogłem pani podać swój adres, obawiałem się jednak, że zignoruje pani moją prośbę i przyprowadzi ze sobą nieodpowiednich ludzi. W związku z tym pozwoliłem sobie na to, by umówić się z panią w taki sposób, aby mój człowiek, Williams, mógł najpierw wybadać, z kim pani przyszła. Mam całkowite zaufanie do jego dyskrecji i wydałem mu takie polecenia, że gdyby nie był usatysfakcjonowany, kazałby wam odejść. Proszę mi wybaczyć te środki ostrożności, prowadzę jednak spokojny tryb życia i mogę nawet powiedzieć o sobie, że mam wyrafinowany gust. A proszę mi uwierzyć, że nie ma nic bardziej nieestetycznego niż policjant. Z natury wzdragam się przed wszelkimi postaciami prymitywnego materializmu. Rzadko mam kontakt z nieokrzesanym tłumem. Żyję, jak pani widzi, w atmosferze elegancji. Mógłbym się nazwać mecenasem sztuki. To moja słabość. Ten pejzaż to autentyczny Corot, i choć koneser mógłby mieć jakieś zastrzeżenia co do tego Salvatora Rosy, to nie może już być żadnych wątpliwości względem tego oto Bouguereau. Mam słabość do nowoczesnej szkoły francuskiej.

- Proszę mi wybaczyć, panie Sholto - odezwała się panna Morstan - ale przybyłam tu na pańskie życzenie, by dowiedzieć się czegoś, co chciał mi pan powiedzieć. Jest już bardzo późno i pragnęłabym, aby ta rozmowa była na tyle krótka, na ile to tylko możliwe.

- Nawet w najlepszym razie zajmie nam to trochę czasu - odparł ten - bo z całą pewnością będziemy musieli pojechać do Norwood i spotkać się z moim bratem Bartholomew. Wszyscy tam pojedziemy i spróbujemy go jakoś przekonać. Jest na mnie bardzo zły za to, że obrałem taki sposób postępowania, jaki wydawał mi się słuszny. Ubiegłej nocy bardzo się z nim pokłóciłem. Nie potrafią sobie nawet państwo wyobrazić, jakim strasznym staje się człowiekiem, kiedy jest rozwścieczony.

- Skoro mamy jechać do Norwood, być może dobrze byłoby wyruszyć od razu -ośmieliłem się zauważyć.

Śmiał się tak długo, aż poczerwieniały mu uszy.

- To raczej nie załatwi sprawy - zawołał. - Nie wiem, co by powiedział mój brat, gdybym tak nagle państwa sprowadził. Nie, powinienem was najpierw przygotować i wyjaśnić nasze wzajemne z bratem relacje. Muszę państwu przede wszystkim powiedzieć, że jest w tej historii kilka kwestii, o których sam nic nie wiem. Mogę przedstawić tylko te fakty, jakie są mi znane.

Państwo być może odgadli, że moim ojcem był major John Sholto, który służył niegdyś w hinduskiej armii. Około jedenastu lat temu przeszedł w stan spoczynku i zamieszkał w Pondicherry Lodge w Upper Norwood. W Indiach dobrze mu się wiodło; przywiózł ze sobą znaczną sumę pieniędzy, ogromną kolekcję cennych przedmiotów oraz hinduskich służących. Kupił sobie dom i mieszkał w nim, opływając w luksusy. Mój brat bliźniak i ja byliśmy jego jedynymi dziećmi.

Doskonale pamiętam, jaką sensację wywołało zniknięcie kapitana Morstana. Przeczytaliśmy szczegóły w prasie i, wiedząc, że był przyjacielem naszego ojca, swobodnie dyskutowaliśmy o tej sprawie w jego obecności. Często rozważaliśmy wspólnie, co tak naprawdę mogło się stać. Nigdy, nawet przez chwilę, nie podejrzewaliśmy, że to on ukrywał sekret i że tylko on spośród wszystkich ludzi znał los Arthura Morstana.

Wiedzieliśmy, że życie naszego ojca otaczała jakaś tajemnica, a jemu zagrażało niebezpieczeństwo. Bardzo się bał wychodzić sam z domu i zawsze zatrudniał w charakterze odźwiernych w Pondicherry Lodge dwóch byłych zawodowych utytułowanych bokserów. Williams, dawny mistrz Anglii w wadze lekkiej, który was tu dzisiaj przywiózł, to jeden z nich. Nasz ojciec nigdy nam nie zdradził, czego się tak panicznie bał, wykazywał jednak ogromną awersję do mężczyzn z drewnianą nogą. Pewnego razu doszło nawet do tego, że strzelił ze swojego rewolweru do takiego jednego, który okazał się nieszkodliwym handlarzem, próbującym pozyskać klientów. Musieliśmy zapłacić ogromne pieniądze, aby wyciszyć całą tę sprawę. Mój brat i ja myśleliśmy kiedyś, że to po prostu dziwactwo naszego ojca, później jednak doszło do wydarzeń, które zmieniły nasze zdanie na ten temat.

Na początku 1882 roku ojciec otrzymał list z Indii, który był dla niego ogromnym szokiem. Gdy otworzył go przy stole podczas śniadania, omal nie zemdlał i od tego dnia ciągle już chorował, aż do śmierci. Nigdy nie odkryliśmy, co zawierał ten list, gdy jednak trzymał go w dłoni, udało mi się dostrzec, że był krótki i napisany jakimiś gryzmołami. Ojciec od lat cierpiał na powiększenie śledziony, ale od tej chwili jego stan zaczął się bardzo szybko pogarszać. Pod koniec kwietnia poinformowano nas, że nie ma już żadnej nadziei i że pragnie porozmawiać z nami po raz ostatni.

Gdy weszliśmy do jego pokoju, leżał wsparty na poduszkach i z trudem oddychał. Usilnie nas prosił, żebyśmy zamknęli drzwi na klucz, podeszli do niego i stanęli po obu stronach łóżka. Potem chwycił nas za ręce i opowiedział nam tę dziwną historię głosem łamiącym się pod

wpływem emocji i bólu. Spróbuję państwu ją przekazać jego własnymi słowami.

„W tej szczególnej chwili jest tylko jedna rzecz, która ciąży mi na sercu - powiedział nasz ojciec. - Chodzi mi o to, w jaki sposób potraktowałem biedną sierotę po Morstanie. Ta przeklęta chciwość, która przez całe życie była moim głównym grzechem, nie pozwoliła mi podzielić się z nią skarbem, choć co najmniej połowa powinna należeć do niej. W żaden sposób go nie wykorzystałem, tak ślepa i głupia była moja zachłanność. Sama świadomość posiadania była dla mnie tak ważna, że nie mogłem znieść myśli, bym miał się nim dzielić z kimś innym. Spójrzcie na ten różaniec z perłami, leży przy fiolce z chininą. Nie potrafiłem się z nim rozstać, chociaż miałem zamiar wysłać go jej. Wy, moi synowie, przekażecie pannie Morstan pokaźną część skarbu z Agry. Ale nic jej nie wysyłajcie, nawet tego różańca, dopóki nie umrę. Bądź co bądź ludzie bywali już w tak złym stanie jak ja, i mimo to wracali do zdrowia.