— Гэта быў мой бацька, — растлумачыў хлопчык, — ён сапраўды добры. Калi хочаш, я калi-небудзь вас пазнаёмлю.
— Можа, вы з бацькам заўтра павячэраеце са мной? — парадаваўся цмок. Вядома, калi вы нiчым не занятыя, — дадаў ён ветлiва.
— Дзякуй за запрашэнне, — усмiхнуўся хлопчык. — Але, ведаеш, мы з бацькам нiколi не ходзiм у госцi без мацi, а я, шчыра кажучы, не ведаю, як яна паставiцца да цябе. Што нi кажы, а ты ўсё ж сапраўдны цмок. I калi ты кажаш, што збiраешся тут асесцi ды цiкавiшся суседзямi, дык баюся, ты не зусiм уяўляеш сваё становiшча. Ты ж вораг роду чалавечага!
— Нiчога падобнага! Ды ў мяне ва ўсiм свеце нiводнага ворага не знойдзеш! Па-першае, у такiх гультаёў, як я, ворагаў проста не бывае. А па-другое, хоць я й чытаю свае вершы другiм, дык i сам iхнiя вершы заўсёды гатовы паслухаць! Чаго яшчэ ад мяне можна патрабаваць?
— О, Божа! — уздыхнуў хлопчык. — Ну зрабi ты намаганне, паспрабуй зразумець: як толькi людзi даведаюцца, што ты тут, яны адразу прыйдуць да гэтай пячоры, да зубоў узброеныя мячамi, дзiдамi ды лукамi. Яны палiчаць, што ты мусiш быць знiшчаны. Бо ты для iх — кара Божая, брыдкi яшчар, агiдны монстр, жахлiвая пачвара!
— Ва ўсiм гэтым анiводнага слова праўды, — урачыста прамовiў цмок, пакруцiўшы галавой. — Мая асоба вытрымае сама пiльную праверку. Але слухай, калi ты прыйшоў, я тут якраз складаў адзiн невялiчкi санет i быў бы ўдзячны, каб ты яго ацанiў.
— Калi не хочаш размаўляць сур'ёзна, — раззлаваўся хлопчык, устаючы, — дык я лепей пайду. Слухаць санеты ў мяне часу няма — мяне чакае мацi. Я зайду да цябе заўтра, а ты пакуль паспрабуй зразумець, што ты — жахлiвы монстр, а то вокам мiргнуць не паспееш, як з цябе скуру злупяць! Да пабачэння!
Вярнуўшыся дадому, хлопчык супакоiў бацькоў, расказаўшы пра лагодны нораў свайго новага сябра. I бацькi, якiя давяралi меркаванням сына, адразу перасталi хвалявацца.
А праз пэўны час хлопчык пазнаёмiў з цмокам свайго бацьку. Цмок i пастух нагаварылi адзiн аднаму шмат прыемных словаў i рассталiся цалкам задаволеныя сустрэчай.
Але пастухова жонка так i не здолела заплюшчыць вочы на той сумны факт, што цмок ёсць цмок i што ў вёсцы яго нiхто ў сябе не прымае. Яна не пажадала быць прадстаўленай цмоку фармальна, але гатовая была дапамагчы яму па гаспадарцы: прывесцi ў парадак пячору, зацыраваць што-небудзь цi прыгатаваць якую смачную страву (а яна была ўпэўнена, што як любы джэнтльмен, якi захапляецца паэзiяй, цмок нярэдка забываецца пра ежу, а гэта яе, як сапраўдную жанчыну, вельмi непакоiла).
Мацi дазваляла хлопчыку хадзiць да цмока хоць кожны дзень, але вяртацца дадому ён мусiў не пазней за дзевятую гадзiну вечара.
Амаль кожны вечар хлопчык бег па стромае сцежцы да цмокавай пячоры i вельмi прыемна бавiў са сваiм сябрам час. Шмат цiхiх летнiх вечароў правялi яны, седзячы побач на мяккай, нагрэтай сонцам траве. Хлопчык любаваўся прыгожым краявiдам i з захапленнем слухаў цмокавы рассказы пра даўно мiнулыя часы, калi цмокаў было шмат, свет быў болей цiкавы, а жыццё — поўнае нечаканасцяў i прыгод.
Але ж нарэшце здарылася тое, чаго так баяўся хлопчык. Зразумела, што нават сама сцiплы, цiхi i спакойны цмок не можа пазбегнуць людской цiкаўнасцi, калi ён памерам з добрую хату i ўвесь пакрыты буйною луской.
Кожны вечар вяскоўцы збiралiся ў шынку i гутарылi толькi пра цмока. Яны абмяркоўвалi яго памеры, яго злосны нораў i страшны выгляд. Вяскоўцы былi напалоханыя, але ў той жа час ганарылiся — не кожная вёска можа пахвалiцца сваiм уласным цмокам. Але ж цмок ёсць цмок! Як бы там не было, яго трэба неадкладна знiшчыць i вызвалiць край ад брыдкага яшчара, агiднага монстра i жахлiвай пачвары!
На той факт, што за ўвесь час, калi цмок пачаў жыць побач, у вёсцы нават курыца не прапала, нiхто не зважаў. Цмок ёсць цмок, ад гэтага не адмовiшся, а калi ён не жадае паводзiць сябе, як тое яму належыць, дык гэта яго ўласная праблема!
Размовы размовамi, але героя, якi ўзяў бы шчыт, меч i добрую дзiду ды вызвалiў бы шматпакутную вёску з-пад цмокавай улады, пакрыўшы сябе неўмiручаю славай, — такога героя чамусь не знаходзiлася. I таму кожны вечар жыхары вёскi разыходзiлiся па хатах незадаволеныя.
А тым часам цмок палежваў на траўцы, любаваўся сонечнымi заходамi, расказваў хлопчыку дапатопныя анекдоты, дасканалiў старыя вершы ды складаў новыя.
Але аднойчы, калi хлопчык зайшоў па нейкiх справах у вёску, ён вельмi здзiвiўся: па календары быў звычайны дзень, а вёска выглядала па-святочнаму. З вокнаў дамоў былi вывешаныя рознакаляровыя дываны, гучна звiнелi царкоўныя званы, маленькая вулачка была засыпаная кветкамi, а людзi, апранутыя ў святочныя строi, стаялi абапал дарогi, штурхалiся i радасна шумелi. Хлопчык убачыў у натоўпе аднаго свайго сябра i пачаў прабiрацца да яго.