— Няўжо дзеля гэтага трэба табе несмяротнасць? Страціш ты сонца, вятры, хмары. Страціш усё і лёс свой страціш.
— Нашто мне мой лёс? Нашто мне вартасць кароткага смяротнага жыцця. Я не вярнуся да яго ніколі.
— Не дае несмяротнае жыццё. жыцця. Вялікі здзек.
— Нашто мне гэта? Ёсць цудадзейнае зернейка. Толькі яно адно вартае цэлага свету. Дзеля яго праганяць мне цемру. Праганяць мне цябе, чарадзей ночы.
Хочаш прагнаць нялюбы змрок, чараўніца, а не ведаеш таго, што беражэ цябе змрок. Беражэ ды бароніць. Але трэба, каб выйшла ты з гэтай багны. І тады ў свеце, дзе так хочацца жыць, мы яшчэ пазмагаемся за ноч і сонца.
...Думаю пра добрае цудадзейнае зернейка, пра яснае сонейка, імклівыя вятры і самотныя хмурынкі. Не ты мяне, а я прадбачу-прадказваю цябе, дзіўны-непрадказальны. Усміхаюся яму.
Узыходзіць над балотам яснае сонейка. Імкнуць хуткія вятры, кружаць свой адвечны карагод тужлівыя хмаркі. А я ўсміхаюся табе, дзіўны-непрадказальны, і я не хачу, каб спраўджанае ды сталася няспраўджаным. Асвятляе яснае сонейка гэтае вусцішнае балота.
І прамаўляе мне дзіўны-непрадказальны:
— Кветку дзівосную, падобную да яснага сонца, зырка-гарачую, авеяную імклівымі вятрамі, росную, асмужаную слязьмі самотных хмарак, прадбачу-прадказваю. Кліча тая кветка сваёй усмешкай узыход сонца, по дых вятроў, слёзы дажджоў. Кліча сэрца вялікага свету.Свеціць яснае сонейка, лётаюць імклівыя вятры, кружаць у небе высокія хмурынкі.
— Мы яшчэ сустрэнемся, чараўніца. Трэці раз, астатні.
Гучыць невядомае чарадзейнае слова. Хутка знікае апошні начны цень.
Мы яшчэ сустрэнемся, дзіўны-непрадказальны. Сустрэнемся яшчэ не адзін раз.
***
«Прасіў ты мяне, каб спраўджанае стала няспраўджаным. Можна вярнуць чары, але нельга вярнуць чараўніцу, калі не хоча яна таго. Ці пра тое, смяротны, ты марыў.» — азываецца мне мудры Дзіў.
А я прашу цёмную ноч пра літасць, пра дараванне. Прашу, як прасіў тады, каб не карала адну светлую чараўніцу. Зноў моўлю самотнага ветаха, каб не пакінуў яе ў вялікай дарозе, падказаў шлях. Зноў клічу белага ваўка, каб бярог яе. Прашу, каб не перасталі вы верыць майму сэрцу, пакуль поўніцца ваша вечнасць яго смяротным біццём. Прашу, бо вы былі і ёсць адзіныя, каго я магу прасіць.
І адказалі мне тады цёмная ноч, самотны ветах, белы воўк: «Ведаем пра тое, што вярнулася чараўніца ў свет. Не страціла чары, не ператварылася ў кветку. Не дае спраўдзіцца таму закляццю пачуццё шчырае, пачуццё вялікае сэрца цёмнага. Бароніць і беражэ яе тое сэрца, чакае і спадзяецца. А што за гэта можа быць мацнейшым?»
— Не зможа воля мая ад закляцця кветкі-вечнасці яе засланіць, а толькі ты тое зможаш, — зноў, як некалі, прамаўляе мне Дзіў.
І толькі цяпер зведаў я вашую цёмную бясконцую спагаду, ноч, ветах і воўк. Толькі вы здольны бясконца верыць у таго, хто памыляецца. Ісці за ім, нябачныя і нячутныя, каб не збіўся ваш абраннік з дарогі. І зноў, як некалі даўно, вы гаворыце мне, каб верыў я свайму сэрцу. Бо толькі яно адно трымае яе.
Я зноў пытаюся, не могучы, як і тады, супакоіцца:
— Як мне перамагчы такое закляцце, Дзіў? Як можа перамагаць боскае жаданне смяротны?
— Як ноч перамагае дзень, як дзень перамагае ноч. Чарадзей ночы, няўжо ты ніколі не навучышся верыць?
— Я веру табе, Дзіў, як верыў тады, калі ты казаў.
«Таемнае імя яе знайдзі-адшукай. Пакуль будуць ведаць ноч, ветах і воўк таемнае імя тое, не стане чараўніца кветкай. Адно ведай ты, блізкі мне дзіўны-непрадказальны, як вымавіш ты імя таемнае светлай чараўніцы, у той жа момант споўніцца закляцце».
— Я не вымаўлю яго, Дзіў. Не вяшчуй таго, мудры.
Малю цябе, цёмная ноч, малю цябе, яснае сонца, каб спраўджанае няспраўджаным зрабілася. Малюся пра цябе, светлая чараўніца. Смуткуе ды шукае цябе ў свеце белы воўк, плачуць пра цябе тужлівыя хмаркі. Не супакоіцца самотны ветах, ідзе па тваіх слядах, гневаюцца імклівыя вятры, нясуць над зямлёй твае чары, толькі хіба можна спраўджанае зрабіць няспраўджаным.
І гнеўна паліць мяне яснае сонца:
— Нашто памяць цёмную, памяць Дзіваву паклікаў-пабудзіў?
І нясуць сонца, вятры і хмары слова сваё светлай чараўніцы. І магу я бачыць яе вачыма свет.
— Цёмная ноч шукае цябе, — казала мне пранікліва яснае сонейка.
— А з ёю ветах самотны, — дадалі мне імклівыя вятры.
— А з імі воўк белы, драпежны, — казалі мне тужлівыя хмаркі.
— Не змагу я цябе захінуць ад цёмнай ночы, — хавалася ў хмары яснае сонейка.
— Не зможам мы прагнаць самотны ветах, — рабіліся цішшу імклівыя вятры.
— Не зможам мы збіць са следу белага ваўка, — расплываліся па небе тужлівыя хмаркі.
Хто ж можа быць мацнейшым за гэтую ноч, ветах ды ваўка, як не ты, сонейка, як, не вы вятры, як не вы, хмаркі.
— Толькі ты, — палымнее яснае сонца.
— Толькі ты, — свішчуць імклівыя вятры.
— Толькі ты, — шэпчуць тужлівыя хмаркі.
Мовяць зладжана сонца, вятры і хмаркі:
— Можам мы рабіці цуд, можам мы ствараці дзівы. Толькі не можам зрабіць так, каб адкрылася табе цёмнае начное сэрца. Як учыніцца тое, уздыміцца-расквітнее на зямлі тваё незвычайнае зернейка. І знікне, нібы ніколі яго не было, страшнае закляцце.
— Сонца яснае, вятры імклівыя, хмаркі тужлівыя, няўжо сэрца цёмнае, начное, зрабіці тое можа?
— Цуд найвялікшы — сэрца чалавечае. Толькі яно дабрыню творыць. Не ўладныя мы над ім.
— Няўжо не зробіць таго маё светлае сэрца? Няўжо яго мала?
— Вялікія твае чары, моцныя, добрыя. Толькі нікога не абмінае незвычайнае зернейка, непрадказальнае яно, неспазнанае. Жыве яно ў сэрцах лепшых, харошых. Абуджаюцца сэрцы — і творыцца дабрыня, робяцца цуд і дзівы.
— А калі маўчаць сэрцы.
— Без сэрцаў маўчаць і чары, няма ані цудаў, ані дзіваў. І цяжка тады ў свеце людскім.
Мовяць мне сонца, вятры і хмаркі:
— Не бойся цёмнай ночы, што шукае цябе. Не мае яна ўлады над тваімі думкамі. Не хавайся ад ветаха самотнага. Не можа ён наслаць на цябе свае чары. Не ўцякай ад ваўка белага. Не зачэпіць ён цябе. Толькі дзіўны-непрадказальны табе страшны.
— Сонца яснае, вятры імклівыя, хмаркі тужлівыя, адкажыце мне, чым страшны той дзіўны-непрадказальны?
— Не маем права падказаць. Не маем моцы разгадаць. Знайдзі падказку сама, разгадай сама, чараўніца.
— Не разгадаць мне цёмнай ночы, не спазнаць таямніцу самотнага ветаха, не ўгадаць думкі белага ваўка.
Мовяць трывожна сонца, вятры і хмаркі:
— Дзіўны-непрадказальны разгадаў цёмную ноч. Дзіўны-непрадказальны спазнаў таямніцу самотнага ветаха, дзіўны-непрадказальны ўгадаў думкі белага ваўка. Дзіўны-непрадказальны ведае пачуцці твае, а хутка ўведае таемнае імя тваё, чараўніца.
— Сонейка яснае, вятры імклівыя, хмаркі тужлівыя, не хачу я ісці ў ночку цёмную, не люблю ветаха самотнага, баюся ваўка драпежнага. Шлях да ратавання мне падкажыце.
— Ідзі да дрэва мудрага, высокага. Таго, што толькі адно ва ўсім белым свеце. Там і ратаванне тваё, там і згуба, чараўніца.
— Сонейка яснае, вятры імклівыя, хмаркі тужлівыя, а ці будзе ля мудрага дрэва той, каго ноч, і ветах, і воўк прызналі сваім?
— Спытайся ў ночы, спытайся ў ветаха, спытайся ў ваўка. Спытайся сама, чараўніца.
Лятуць мае словы ў свеце.
І адказ шле мне цёмная ноч:
— Хочаш ведаць, ці будзе ля мудрага дрэва той, каго я прызнала сваім, дык сама спытай у яго. У цемры пачуе ён цябе.
І адказ шле мне самотны ветах:
— Хочаш ведаць, ці будзе ля мудрага дрэва той, каго я прызнаў роўным сабе, дык сама падыдзі да яго. Знойдзеш яго па маім святле.