Мне здавалася, што зараз я скажу ёй самыя прыгожыя словы на свеце, словы, ад якіх плачуць, пасля якіх цалуюць і, пачуўшы якія, ніколі-ніколі не ідуць да іншага. Словы, якіх ніколі не чуў ні гэты цьмяны начны Дняпро, ні гэты старажытны, зачараваны ноччу горад, ні вечныя зоры над ім. Замест гэтага я, як гэта і належала сыну свайго чаеу, ляпнуў:
— Нонка, давай дружыць.
На большае ў мяне не хапіла ні таленту, ні розуму, ні красамоўства.
Відаць, і яна была расчараваная. Сярод нас лічылася, што я «адукаваны, начытаны і гаварыць умею». I — на табе. Яна паціснула плячыма. Ясна, каму ахвота бавіць час з гэткім ёлупам хвашчоўскім?
— А мы хіба што — не дружым? — з наіўнымі вачыма спыталася яна.— Мы дружым. Усе.
Я зразумеў, што ўсё скончана, што яна чакала ад мяне зусім іншых, незвычайных слоў. Але ўсё ж я безнадзейна паспрабаваў вярнуць незваротна страчанае. Толькі тут, ад адчаю, прарэзалася ў мяне слова:
— Я не пра тое, Нонка. Я пра тую дружбу, калі для мяне ёсць толькі ты. Пра тую, калі абараняць цябе хаця й да смерці, дзяліцца апошнім, заўсёды быці з табою. I на Дняпры, і на гэтых вуліцах ноччу, і ў доме, і ў дождж, і ў агні. Таму што я цябе кахаю, Нонка. I калі б’ешся, і калі ўбраная, і калі ў латанай сукенцы акно мыеш, і калі здзеклівае спяваеш. Усякую, паўсюль цябе люблю. Я дзеля цябе ўсё зраблю. Хочаш — чэмпіёнам стану ці адны пяцёркі хапаць буду? Або па поручнях мост перакідны ля «Дынама» прайду? Або навучуся і напішу такія вершы, што ўсе здзівяцца. Я табе слова гонару даю, што зраблю ўсё гэта! Таму што ты мне і сонца, і старарэчышчы на Труханавым, і таполі, і ўся Украіна, і ўся мая Беларусь. Таму што без цябе мне ні Дняпро, ні гэты найпрыгажэйшы горад, ні зоры — нічога гэтага не трэба.
Я гаварыў гэта глуха, бо нехта моцна і балюча сціскаў мне глотку — аж шчымела — і душыў. Я гаварыў гэта амаль шэптам і разумеў толькі адно. Спазніўся. Позна.
— Я не магу, Васілька. Так не магу. Толькі ты не пабівайся, толькі ты не мучайся, любенькі.
I гэта была задзірыстая, калючая Нонка? Не, гэта была дзяўчына ва ўсёй мяккасці і бязмернай ласкавасці першай сапраўднай сваёй вясны, чыстая, цёплая, добрая, з голасам, поўным музыкі, пакоры і шкадавання. Уся нібы са святла.
— Нехта яшчэ? — спытаўся я.— Што, Раланд? Карл?
Яна была добрая дзяўчына, ёй было відавочна шкада мяне, яна належала да таго самага гатунку людзей, што і я. Людзей, якім не так моцна баліць, калі іх адштурхнуць, і якім куды больш нясцерпна пакутна — адштурхнуць руку, працягнутую да цябе ў маленні аб тваёй любові.
Мне гэта заўсёды кроіла сэрца. Лепей ужо няхай заб’юць маё каханне, чым самому забіць чужое. Відаць, вось гэтак пакутавала і яна, але нічога, зусім нічога не магла з сабою зрабіць.
— Ах, божа мой! — праз падслуханыя, дарослыя інтанацыі прабіваўся сапраўдны боль.— Ды хіба я ведаю? Хіба я нешта ведаю?
Мы падышлі да дома. Ля свайго пад’езда яна здзівіла мяне. Стала на дыбачкі, абхапіла далонямі маю галаву, нахіліла яе і тройчы пацалавала мяне ў вусны. Няўмела, горача, з раскаяннем.
— Васілька, любы! Ты толькі не пакутуй. Не варта. Я знаю, я дрэнная, нядобрая. Але я шкадую цябе, у мяне сэрца разрываецца... Даруй мне... Даруй мне, калі ласка.
I кінулася ў пад’езд. А я стаяў, як разбіты. Сэрца маё скавытала, як забыты ў зімнім начным пад’ездзе шчанюк. Сэрца маё плакала.
Я адчуваў, што ёй, мабыць, падабаюцца абодва. Я ведаў, што яна адмовіла мне, але што ёй зараз вельмі-вельмі кепска, што яна мучыцца праз гэта. Але ад таго мне не было лягчэй.
Так гэта ўсё і пачалося. I ледзь не скончылася развалам нашага сяброўства, развалам кампаніі і крахам нашага плана.
А можа, і лепей было б, каб гэты план пацярпеў крах?
Хілілася на восень. Ужо моцна хілілася. Жаўцелі каштаны. Холадна сінела вада ў Дняпры. Першае лісце злятала ў густа-сінія лужыны на асфальце, і галубы з вераб’ямі пілі з гэтых лужын блакіт. Начамі — ужо разы два — кветнікі, у якіх дагаралі настурцыі, бывалі нібы прысыпаныя бязважкай саляной пудрай, але ўзыходзіла сонца, пудра раставала, клумбы былі ўжо проста мокрыя, потым высыхалі. I цэлы дзень песціліся ў гарачым дзённым святле бэзавыя з жоўтай плешынкай астры і шыкоўныя вяргіні.