— Ролік сказаў... Ролік зрабіў... А Ролік думае пра гэта так...
Нам добра было хадзіць з ёю, сядзець на камянях і боўтаць нагамі ў дняпровай вадзе, лавіць рыбу і, загарнуўшы яе ў некалькі столак газеты, пячы, закапаўшы ў жар. Верхнія лісткі газеты згаралі, а да ніжніх не даходзіла ні паветра, ні агонь. I мы раскручвалі празрыстую ад тлушчу паперу і елі рыбу гарачай, густа яе пасаліўшы. Падпечаную, чырвоную, храбусткую. I, вядома, лепшыя кавалкі аддавалі Лізе. Мы ўсе былі худыя і жылаватыя, як харты, хоць ты хрыбетнік праз жывот абмацвай, але яна была худзейшая за ўсіх ды яшчэ і слабенькая. Ей трэба было куды болей есці.
Малады голад вечна пакусваў нас вострымі зубамі, часам грыз. Ежы патрабавалі, каб будаваць саміх сябе, мускулы, нервы, мозг, тое, што мы — будучыя мужчыны. I таму мы часта елі ўсялякую дрэнь: лопух, гарчычкі, сцябліны травы — маркоўніку. I нічога з намі па гэтай прычыне не здарылася.
Божа мой, каб мне зараз такі ваўчыны голад! Гэта было б шчасце.
...У адзін з дужа празрыстых, крыштальных дзён позняга лета — ці можа ранняй восені? — мы і займаліся тым, што смажылі прынесеную рыбу ў заглухлым садзе ля закінутага велатрэку. Збуцвелыя лавы і сухія галіны былі добрым палівам; галіны дрэў заглядалі ў доўгае блюда з асфальтавымі краямі і дном, што парасло пустазеллем і хмызамі, заглядалі і зрэдку ранялі ў яго першыя жоўтыя лісты. Асфальт увесь пайшоў расколінамі, праз якія выбіваліся таполевыя віцы, і шышкамі, пад якімі да часу хаваліся шампіньёны; там-сям шышка ішла трэшчынамі, развальвалася, і грыб вылазіў на святло. Паўсюль было звяданне і запусценне, і паўсюль, аднак, буяла і лезла на свабоду прыгнечанае, але бязмерна моцнае, упартае жыццё.
— Калі ўцякаць, то зараз,— раптам сказаў Ролік.— Пасля будзе позна. Восень, не сёння-заўтра халады.
— Рацыя,— падхапіў Навум.— А то мы гэтых гадаў так і не дагонім.
— Чаго чакаць? — сказаў разважлівы Багдан.— Бульбу выкапалі, бацькам на гародах падмогі не трэба. I, аднак, не паўсюль жа выкапалі. Будзе прыкормак нейкі. Сёння на адным полі, заўтра на іншым. Ні калгас, ні газда ад якіхсьці там пары карчоў не збяднеюць.
— Паслязаўтра давайце, чаго ката за хвост цягнуць? — гэта нецярплівы Жэнька ўставіў свае тры грошы.— Заўтра Ролік вось у «слупы» па зброю завядзе, пашукаем. А паслязаўтра — ф’юць...
— Мы яе за адзін раз, можа, і не знойдзем многа. Ну ясна, мой патаемнік. Але там мала. Давядзецца шукаць яшчэ.— Ролік задумаўся на хвіліну і рашуча ляснуў сябе па каленях.— А, чорты б з імі! Вырашана. Паслязаўтра ці, крайні тэрмін, праз два дні.
I тут мы здзівіліся. Таму што на купе бітай цэглы з’явілася, як чорт з табакеркі, Нонка, якая цягнула за руку Карла:
— Прывітаннечка, змоўнічкі! Бач, сядзяць, нібы кашы аб’еліся. Пышныя гэткія! А пра сяброў, значыцца, забыліся? Кінуць вырашылі?
Я ўбачыў, як у Роліка на імгненне з’явіўся ў вачах бляск. Пасля ён адвярнуў галаву:
— Вы чаго тут?
— Кінь,— умольна сказала Ліза.— Яны ж таксама шмат зрабілі. Не крыўдзі іх.
— «Рыбка залатая над падводным гаем»,— пацягнула паветра носам Нонка.— Сядзяць, як нейкія ідалы турэцкія. Нума, Карло, лізь та даставай.
I сама выхапіла ў яго з запазухі бутэльку.
— Гэта чаго? — варожа і непаразумёна спытаўся Раланд.
— Наліўка вішнёвая. Сама яшчэ тады зрабіла, летам... Думала, перад дарогай, на шчасце... Вы ўсё ж хаця і шкодныя і злосныя і высакародства ў вас, прабачце, ніякага, хаця і кепскаватыя, а ўсё ж мужыкамі лічыцеся... будучымі. Што ж, давайце так зробім: распіваем адвальную, а тады гаршчок аб гаршчок і... вы сваёй дарогай, Карл сваёй, а я — сваёй. Нічога, дарог шмат, кудысьці ды прыйдзем, а рукі паўсюль спатрэбяцца.
Карл зірнуў на яе. Нонка стаяла, прыхіліўшыся спіною да камля дзікай вішні, незалежна скрыжаваўшы падрапаныя ногі. Карл уздыхнуў, пайшоў да Раланда і працягнуў яму руку.
— Гэта яшчэ чаго? — Ролік глядзеў на яго сурова, спадылба.
— Мір,— проста сказаў Карл.— Мір, бо яна сказала, што дурні тыя, хто сварыцца. Мы з табой дурні... Бо яна...
— Гаваркія вы, мужыкі. Красамоўны вы народ, арлы вы нашы. Проста... як варэныкі. Глядзець люба, асабліва на Карла з Раландам. Усё дабіваліся: скажы ды скажы. I прыгожа так гаварылі: «3 кім дружыць хочаш?..» А я, калі хочаце ведаць, ні з кім з вас дружыць не хачу. Я з іншым дружыць хачу.