«Качество хал выше похвал».
I яшчэ:
«Пополнеть скорее чтобы, надо есть побольше сдобы».
— Т-так.
Я зірнуў на Роліка і ўбачыў, што ў таго дрыжаць ноздры.
— С-свалата!
У руцэ ягонай я заўважыў досыць вялікі ўламак цагліны. I тады я, сам не ведаючы нашто, нахіліўся і падабраў другі.
— Ты ў левую,— праз зубы сказаў Дзмітрэнка.
...Дзынкнула, пасыпалася на тратуар шкло. Сівы мужчына на пратэзе кінуў погляд у наш бок і ўбачыў, як мы схаваліся ў бліжэйшым пад’ездзе.
3 дзвярэй магазіна выбег дзядзька, падобны на пекараў. Кінуўся да сівога, нешта загаварыў, зажэстыкуляваў.
— Выдасць зараз,— сказаў Жэнька.— Цікаемо, хлопцы.
I тут чалавек... паказаў рукою на праспект і павёў ёю направа.
«Пекар» кінуўся туды, а дзядзька накіраваўся проста да нашага сховішча. Дыбаў, як жораў. Стаў, углядаючыся ў паўцемру:
— Гэй, шалапуты, вісусы, вылазь!
— А што мы? — забубнеў Багдан.
— Канчай,— сказаў Ролік,— мы, мы. Ясна, што мы.
I выйшаў на святло.
Сівы доўга разглядаў яго, нават узяў за патыліцу, закінуў галаву і паглядзеў у вочы. Потым пасварыўся пальцам і раптам... усміхнуўся:
— Ну што, наваявалі? Майно дзяржаўнае пабілі, бандзюкі.— Закурыў.— А ўвогуле нішто. Толькі, хлопцы, гэта ўсё ж не метад. Словам трэба, дзеяннем дурасць біць. Маладыя вы, нецярплівыя. Ну, бяжыце сабе.
Мы пабеглі. I толькі калі ўскочылі ў руіны, зразумелі, што магло з намі здарыцца.
— А ты... малайчына,— буркнуў Багдан.
— А я ж казаў, хлопцы, што рашучы,— загарэўся Жэнька.— Чаго б ён да нас на адхон лез? Маглі ж бы і карак натаўчы ўтрох. А камень як схапіў!..
— Камень я схапіў па дурасці. Гэта не работа. А ты чаго так азвярэў, Раланд?
I пашкадаваў, што спытаўся. Вочы новага сябра, чорныя, бліскучыя вочы, былі каламутна-шызыя ад ярасці. Нібы дымка засцілала іх. Такая, якая бывае на чорным вінаградзе.
— Хлусню ненавіджу! — выціснуў ён.— Калі брэшуць — ненавіджу.
— А яшчэ чаго ты ненавідзіш? — іранічна спытаўся Багдан.
— Несправядлівасць ненавіджу,— хлопца нібы крыху адпусціла, і нечакана ён усміхнуўся ранейшай, добрай, белазубай усмешкай.— Хопіць ужо. Занадта хлеб добра пахнуў. I людзі ідуць і глядзяць. Не, хлопцы, гэта мы добра зрабілі. А і сапраўды, пад’есці б чаго.
— Съешьте эти тартинки, мистер Дмитренко,— сказаў Кульба.— И выпейте стакан этого доброго старого кларета. Это подкрепит ваши силы.
Мы зарагаталі.
— Кларэт кларэтам, а падмацавацца б трэба,— сказаў Багдан.
— Стоп! — узняў руку Ролік.— У руіны, хлопцы.
Праз нейкую хвіліну мы сядзелі ў былым двары разнесенага ў друз дома. Двор увесь зарос вялізным, у паўтара чалавечых росту, лопухам, які даўно пайшоў у сцябло. На вяршынях сцяблін вожыкамі прымасціліся дзяды, якія так зручна ляпіць знаёмым у спіны, здаравенныя дзяды, з малінавымі шапачкамі.
Мы лупілі гэтыя ствалы з самага нізу, здзіралі з іх скуру і агалялі белую пругкую мякаць.
— Гэх, солі б,— уздыхнуў Жэнька.— Каб яшчэ соль, дык гэта ўвогуле было б поэзі. Наслаждзец суцэльны.
Ролік выцягнуў з-пад сто разоў мытай футболкі бруднаваты вузельчык.
— Знойдзем і соль.
Праз хвіліну мы мачалі лопухавыя сцябліны ў буйную соль і апляталі так, што за вушамі пішчэла.
— Эх, каб гэта яшчэ хлеба,— уздыхнуў Багдан.
— Распанеў! — пырснуў Жэнька.— А мо вашамосць з’ела б труфеляў з анчоўсамі?
— Ну вось,— сказаў урэшце Ролік.— А цяпер дэсерт. Той, што за гумном.
Вылезлі мы з руінаў толькі тады, калі напалову абдзерлі шаўковіцу, якая расла тут жа, у закутку між муроў, што зберагліся дзівам. Раты ў нас былі чорныя, але не так ужо смактала ў жываце.
— Набарабаніліся,— залупіўшы футболку і ляскаючы сябе па загарэлым пузе, сказаў Ролік.— Ну, цяпер і ў дарогу можна. I ведаеце, якую мы яшчэ даброту атрымалі? Га?
— Нонкі няма! — з захапленнем гікнуў Жэнька.
— То ж бо! Як да камянёў, так іхняга племя з сабакамі не знойдзеш.
Мы падышлі да трамвайных рэек. Пасярэдзіне Храшчаціка была ачышчана вузкая палоска дарогі, амаль сцежка. I на рэйках стаяў куртаты трамвайчык, «запрэжаны» ў платформу. Платформа была загружаная бітай цэглай, брыламі гэтай самай цэглы і крыгамі бетону, з якога змеямі тырчала іржавая пакручаная арматура.
— Хлопцы,— сказаў Дзмітрэнка,— як толькі зазвоніць — чапляйся. Чаго нам аж да плошчы Калініна пеша тупаць?
...Трамвай крануўся з месца. I паплылі, паплылі, паплылі перад намі віды, адзін жахлівей за другі.
Дамы, падобныя да выветраных скалаў у пустэльні, страшныя, нямыя, як пачварныя старажытныя замкі. Бетонныя брылы хістаюцца на арматуры, ледзь наляціць вецер. Патокі друзу, жвіру і пяску сплываюць між іх. Дамы, разбітыя ўшчэнт, і дамы, разрэзаныя, як пірог, і таму яшчэ больш страшныя, з рэшткамі шпалераў на сценах, з перакінутым разбітым раялем. Дамы, яшчэ зусім нядаўна жывыя і цёплыя, а цяпер — мёртвыя шкілеты былога дабрабыту, радасці, любові да дзяцей.