Я засмяяўся i далучыўся да хлопцаў.
Калi праз некалькi дзён я сказаў, што пайду ў лес, гэта не выклiкала нi ў кога пытанняў. Раз не запрашаю ў спадарожнiкi каго-небудзь, значыць, так мне лепш. Мы прывыклi паважаць справы i жаданнi таварышаў.
Надвор'е было пахмурнае, i вада ў возеры здалася яшчэ больш цёмнай. Я добра плаваў i не баяўся нi глыбiнi, нi вiроў. А тут мне раптам стала страшнавата. Падумалася, што гэта проста багнiстае балота, дно якога ўсцiлае звычайны тарфяны пласт. Але менавiта таму, што адчуў страх, няўпэўненасць, я прышпiлiў балоны з паветрам, надзеў маску i падышоў да вады. Глеба пад нагамi была мяккая, як дыван, - прыбярэжнае дно было пакрыта мохам. Ногi не правальвалiся, i я ўжо больш упэўнена пакрочыў далей.
Так, у чорным колеры вады было, напэўна, вiнавата дно, бо сама вада мела зусiм нармальны выгляд, з-пад маiх ног i рук выляталi шматлiкiя празрыстыя пырскi. Можна было вяртацца дадому. На ўсякi выпадак я яшчэ прайшоў далей, каб павярнуць i адтуль паглядзець на неба, i раптам паслiзнуўся i правалiўся некуды ўнiз. Я паспеў толькi ўбачыць зацягнутае хмарамi шэрае неба, яно чамусьцi вiднелася крыху ў баку ад мяне, а яшчэ праз iмгненне ўсё наўкол ахутала цемра. Дзiўна, але гэта адразу супакоiла мяне. Цемра ж была маёй мэтай. Я паварушыў рукамi, адчуваючы, што цела падпарадкоўваецца мне, i, значыць, варта толькi захацець, я магу адразу вярнуцца. Да таго ж у мяне на спiне мiж балонаў з паветрам быў маленькi водаструменны рухавiчок. На крайнi выпадак я мог скарыстаць яго.
Пад вадой, напэўна, была плынь. Я адчуваў, што мяне павольна цягне некуды далей. Але лiхтарык не ўключаў: мне патрэбна была толькi цемра, а ўсё астатняе не мела значэння. Мне здавалася, што я зусiм не ў вадзе, а ў прасторы. Цела было лёгкае, нiбы бязважкае. Я мог ляжаць, распластаўшы рукi, даць нырца, узляцець угару. Мне падабаўся мой стан, i толькi было шкада, што вакол не вiдно сузор'яў. Без iх не было сапраўднага космасу.
Але i цемра падманула мяне. Вочы хутка прызвычаiлiся, i тады я заўважыў, што палосы дзённага святла прабiваюцца праз вадзяную тоўшчу i даходзяць сюды, выклiкаючы да жыцця ценi водарасцяў i рыб. Аднак над галавой святла не было. Гэта азначала толькi адно: значная частка возера знаходзiлася пад зямлёй.
Пакуль я раздумваў, цi не пара вяртацца, мяне аднесла да берага. Ён быў камянiсты, гладкi, як сцяна. Памацаўшы яго рукамi i не знайшоўшы нiчога адметнага, я адштурхнуўся i павярнуў назад. Але не паспеў праплысцi якiх дзесяць крокаў, як зноў апынуўся на старым месцы. Цi то плынь аказалася мацнейшая, чым я разлiчваў, цi з напрамку збiўся. Пад рукамi, здалося, была тая ж самая гладкая каменная глыба. Каб дарэмна не плутаць, прыйшлося запалiць лiхтар.
Абрысы навакольных прадметаў былi няпэўныя, хiсткiя. Але чым больш я ўглядаўся ў iх, тым мацней мяне ахоплiвала здзiўленне. Падводныя скалы нагадвалi... дом. Час i вада разбурылi яго. Засталiся толькi рэшткi сцен з проймамi акон i дзвярэй.
Напэўна, затопленым аказаўся цэлы пасёлак. Побач з гэтым домам былi яшчэ збудаваннi. Такiя ж старыя, аблепленыя водарасцямi i ракавiнамi. Час не пашкадаваў гэта былое чалавечае жытло. У дамах не засталося нiчога з прадметаў або мэблi. Вiдаць, гэта быў век, калi людзi яшчэ не ўмелi рабiць сабе прылады з жалеза, а карысталiся драўлянымi i касцяным! рэчамi. Гэта, праўда, не надта адпавядала архiтэктуры збудаванняў. Але тады мне было не да грунтоўнага аналiзу i вывадаў.
Я пашукаў якiх-небудзь рэчаў - не вяртацца ж назад з пустымi рукамi, я абходзiў адзiн пакой за другiм, разграбаў глей пад нагамi, мацаў сцены. Нiчога не было.
Нарэшце мне надакучыла гэта блуканне, дый першы балон з паветрам апусцеў. Я рашыў вяртацца i проста так, у апошнi раз, правёў промнем лiхтарыка па сцяне, што стаяла на маёй дарозе. Чорныя, замшэлыя каменнi. I раптам сярод iх нешта блiснула.
Мне здалося, што гэта быў лiсцiк серабрыстай таполi, якiх шмат расло на беразе. Ён патануў i зачапiўся за каменны абломак. Яго знаходжанне тут было да таго неверагодным, што я не ўтрымаўся i памацаў лiсцiк. Ён варухнуўся, як на галiнцы, - яго ножка якiмсьцi чынам трапiла мiж каменняў - i зноў вярнуўся на сваё ранейшае месца. Але гэта быў не сапраўдны лiсцiк. Пальцы выразна адчулi метал. Было толькi дзiўна, што нi вада, нi час не адбiлiся на гэтым метале. Колькi я нi круцiў лiсцiк - не заўважыў на iм нiводнай плямкi. Такую знаходку варта было паказаць хлопцам.
Ужо бралася на вечар, калi я вярнуўся ў iнтэрнат. Як на тое, у калiдоры носам к носу сутыкнуўся з настаўнiкам. З iм былi Сашка i Мiшка.
- Дзе ты прапаў? - закрычаў Сашка.
I я ўспомнiў, што ў нас у гэты час лабараторныя заняткi па фiзiцы. Мне стала няёмка перад настаўнiкам.
- Iдзi паеш, - спынiў мяне настаўнiк, калi я пачаў быў апраўдвацца, потым раскажаш.
Я ўзлаваўся на сяброў: вось балбатуны, трэба было iм гаварыць, дзе я! Цяпер прыйдзецца, можа, яшчэ цэлы даклад рабiць, а я ж па сутнасцi нiчога не ведаю. Нi пра возера, нi пра рэшткi таго паселiшча.
Але я памылiўся. Настаўнiк да майго расказу паставiўся зусiм спакойна, а выслухаўшы, сказаў:
- Iдзi ў лабараторыю.
Толькi адышоўшы, я ўспомнiў, што забыўся паказаць яму лiсцiк. Аднак не вяртацца ж назад, я i без таго пазнiўся.
Сашка з Мiшкам корпалiся ля тэлепрыёмнiка з электроннай аўтаматычнай настройкай. Гэта была наша навiнка. Прыёмнiк мог не рэагаваць на самыя моцныя сiгналы, калi яны не адпавядалi зададзенай праграме па тэме. З мiльёнаў перадач ён павiнен быў выбiраць толькi тую, якая нам патрэбна, Мiшка нават сумняваўся, цi прыме настаўнiк па фiзiцы нашу работу. Такi тэлепрыёмнiк, сцвярджаў Мiшка, больш падобны на кiбернетычнага робата. Мне ж з Сашкам такое спалучэнне прыёмнiка i робата спадабалася. Праца наша падыходз'iла к канцу. Заставалася, уласна, адрэгуляваць блок настройкi. Калi я ўвайшоў, Сашка якраз гэтым i займаўся. Блок быў падключаны да прыборнага шчытка, дзе ўсе дадзеныя абагульнялiся i ў выглядзе спакойнай хвалепадобнай лiнii клалiся на доўгую папяровую стужку асцылографа.