— Пачакай, Ігар, — сказаў Акцёр сыну, — давай спачатку разбяромся, што робіцца на белым свеце.
— Татка, табе абы пасмяяцца!
— Калі вам трэба хамяка, я вас адвяду да свайго сябра, тут недалёка, — параіў Акцёру мужчына са шчанюком тэр’ера за пазухай, — у яго ёсць добрыя экземпляры.
Да іх праціснуўся старэнькі ў лінзах-акулярах, якія трымаліся на буйным носе. Пра такія насы звычайна кажуць: дзюба. Ён агледзеў усіх маленькімі, як у крата, вочкамі, якія здаваліся яшчэ меншымі праз лінзы, і дадаў:
— Паслухайце мяне, не бярыце іх больш як два, бо самкі звычайна адкусваюць самцам хвасты. Паверце, відовішча не з прыемных.
— Хм, — сказаў Акцёр. — Трызню я, ці гэта сон? Якія хвасты? Якія самкі? А вы хто такі?
— Я жыву непадалёку, мяне тут усе ведаюць, завіце проста дзядзька Федзя, — прадставіўся стары. — Я зараз пенсіянер, звычайны мешчанін, як кажуць. Не бачу, дарэчы, у гэтым слове нічога кепскага.
— І я не бачу, — сказаў Акцёр. — Давай да нас, Мешчанін, будзеш нашым дарадчыкам.
Той радасна заўсміхаўся, нібы яго ўзнагародзілі, і стаў побач.
Мешчанін сапраўды жыў побач, у прыватным доме, які чамусьці, як калі-нікалі бывае, не закранулі новабудоўлі, і хата яго з шасцю соткамі зямлі засталася стаяць паміж новымі шматпавярховымі дамамі. Калісьці Мешчанін працаваў аграномам. Дзеці яго раз’ехаліся па свеце, жонка памерла, і Мешчанін займаўся тым, што разводзіў жывёл, выпісваў і вывучаў з гэтай нагоды спецыяльную літаратуру. Птушыны рынак быў яго і горам і захапленнем.
— Кожны тыдзень сюды хаджу, а каб ваўка на продаж прывялі — упершыню бачу, — сказаў Мешчанін.
— Ну, з гэтага дзіва ні гарэлкі, ні піва!
— Чаму, на ўсё пакупнікі знаходзяцца!
— У бога дзён многа — мо хто і купіць.
Прыкметна ўжо развіднела, і восеньскае неба раз-пораз агалялася ад хмар якім сваім кавалачкам, і тады на зямлю, на твары людзей падаў рахманы і недаўгавечны сонечны прамень. Чалавечая стракатая рознагалосіца няспешна віравала навокал. Да іх гуртка звярнуўся высокі, худы мужчына з жоўтым хваравітым тварам.
— У мяне таксама пытанне, — сказаў ён. — Тут, я бачу, ёсць дасведчаныя людзі.
— Што за пытанне? — пацікавіўся Акцёр і працягнуў таму далонь. — Давайце пазнаёмімся, я ж адчуваю — мы інтэлігентныя людзі.
— Міронін, — усміхнуўшыся, сказаў мужчына з жоўтым тварам і дадаў: — А я вас ведаю, бачыў калісьці ў «Рычардзе ІІІ». Я ў машынабудаўнічым тэхнікуме працую, філасофію выкладаю.
— А, дык ты Філосаф, — проста, як старажытны рымлянін, сказаў Акцёр. — А калі так, то растлумач нам, што тут адбываецца. Дзе я, людзі?
— Тата, пакінь!
— Мы з вамі на рынку, — не здзівіўся Філосаф. — А рынак, калі пільна ўгледзецца, — гэта мадэль чалавецтва. Тут людзі на розны густ і ўсе жывёлы з Ноева каўчэга.
— Так, — пацёр далоні Акцёр. — А ты навошта тут?
Філосаф закурыў чарговую цыгарэту.
— Дачка малая захварэла. Кажа, хачу птушку, каб скакала побач і спявала. Мяркую, як цяпер дзіцяці дагадзіць. Хіба ж я ведаю, якую птушку купіць?
— Я дапамагу, — з годнасцю пасунуўся да яго Мешчанін. — Я ў гэтых справах спецыяліст.
— Так, слухаю, — ажывіўся Філосаф.
— Птушкі адрозніваюцца па спосабу харчавання. Адны зерне ўжываюць, другія — насякомых, трэція — мёд, плады ці нават рыбу. Лепш купіць тую, што ўсім пакрыху харчуецца. Напрыклад, сініцу. Я бачыў, тут прадае адзін. Ёй крыху насення, вітамінаў, і яна будзе спяваць. Можа, і не так прыгожа, як канарэйка, але ж і сініца спявачка вядомая.
— А вітаміны якія? — зацікавіўся Філосаф.
— З групы дэ. Калі іх не даваць, птушка загіне. Купіце сініцу. Як у доме без жывёлы?
— Чуеш, тата? — таргануў за рукаў Акцёра сын.
— Толькі ваўка ў дом засталося прывесці, — сказаў Акцёр. — Узрадуецца цешча.
У натоўпе засмяяліся.
— Бадай, згодны на сініцу, — сказаў Філосаф Мешчаніну.
— Зойдзем потым да мяне, я вам і зерня дам на першы час, — адобрыў той.
— Вельмі ўдзячны, — сказаў Філосаф і задумаўся. Ён затушыў недакурак і машынальна закурыў новую цыгарэту. Пальцы ў яго былі жоўтыя ад нікаціну.
Філосафу, як ахрысціў яго Акцёр, было за трыццаць. Але ён усё яшчэ не мог трывала ўладкавацца ў жыцці, што даўно зрабілі яго аднагодкі і былыя аднакурснікі.
Філосаф жыў у інтэрнаце для маласямейных з жонкай і хворай дачкой. Зарабляў ён не так ужо і многа, але мусіў, як шмат такіх жа гаротнікаў, трываць, пакуль не атрымае кватэру. Птушыны рынак, які ён бачыў упершыню, зрабіў на яго моцнае ўражанне. Ён ніколі б і не здагадаўся, што ў вялікім горадзе побач з людзьмі і незаўважна ад іх можа існаваць столькі жывых істот, якіх прынеслі, прывялі ці прывезлі сюды людзі, каб прадаць, абмяняць ці неяк інакш спажыць для сваёй карысці. Філосаф і сам пакутаваў ад хваробы, — парадантозу, — у яго днямі вырвалі некалькі зубоў, настрой у яго быў кепскі. Але воўк на ланцугу, хмарнае халоднае наваколле і хвароба — усё гэта нейкім чынам уносіла ў яго душу адзіны сумны матыў і чамусьці супакойвала.