Читать онлайн "Матчын дар" - Гарун Алесь - RuLit

Гэй ты, маці, родна мова, Гэй ты, звон вялікі, слова, Звон магучы, Звон бліскучы, З срэбра літы, З злота зьбіты, Загрымі ты, Загрымі! Гэй, званар, званар, мой пане, Бій у звон, як змогі стане, Без спачынку, Безупынку, Потам зьліты, Ім умыты, — Бій, звані ты, Бій, звані! Гэй, гусьляр, пясьняр, мой браце, Грай, сьпявай у полі, ў хаце, Дзе гарота, Дзе галота, Дзе нясыты, Дзе няўмыты. Ім спыні ты, Жаль спыні! Струны хай грымяць і рвуцца, З болю, з гневу. Хай сьмяюцца Разам зь імі, Не чужымі, Голас чысты, Залацісты, Зь імі зьлій ты, Зь імі зьлій!..

Усе з аднэй мы выйшлі нівы, I сейбіт нас адзін кідаў, I кожан з нас той дзень шчасьлівы Ў сваёй душы благаслаўляў. А вецер быў. I хто цяжэйшы, Астаўся там, куды упаў, А хто, як я, хто быў лягчэйшы, Ў далёкі сьвет павандраваў. Бо сейбіт ёсьць другі на небе, Што судзіць нам гады і дні, — I ты узрос на роднай глебе, Пусьціў глыбока карані. Здалеў, браток, на сьвет прабіцца Спраміж сьвірэпкі і асок! I можам мы табой гардзіцца, Прыгожы, слаўны Каласок. Цьвіці ж, расьці, буйней надзіва Ў сям’і прыгожых васількоў. З тваіх зярнят хачу, праўдзіва, Убачыць поле каласкоў.

На чужой староначцы Заняпаў душой, I згубіў здаровейка, І згубіў спакой. Не глядзелі б вочанькі На нялюбы сьвет, Маладое радасьці Прападае сьлед. На чужой староначцы Не цьвітуць сады, Не сьпяваюць птушачкі. Не лятуць сюды. І чужое лецейка Для мяне — зіма, I чужога сонейка Для мяне няма. На чужой староначцы Не шумяць лясы І няма прыгожасьці Ў палявой красы. Замірае душачка На чужой зямлі, А дамоў вярнуціся Не ў маёй валі. Дзе ж вы, ніўкі родныя I дубовы шум? Засьпявайце голасна, Каб пазнаў, пачуў. Ўскаланіце песьняю Векавечных сноў, Ўскаланіце душачку, Ўскаланіце кроў.

Край чужы — за веру кара — Сьнег, мароз ды горы. Белы сьвет, як чорна хмара, Заступілі горы. Край чужы… I ты чужынец Ўсім, ня свой здаесься: Ходзіш скрозь, як той адзінец Старакосны ў лесе. Ходзіш ты, ніякай мэты, Так, — абы цягацца, Знаць сабе: жывеш яшчэ ты… Для чаго ж, спытацца? Хто цябе спагадным сэрцам Да сябе прытуле? Хіба з стрэльбы чужаверца Чужаніца-куля. Хто цябе спаткае міла, Ў дом папросіць гожа? Хіба дол, адно магіла Разгарнуцца можа. Што з таго — часамі сьніцца Край, ў якім радзіўся? Толькі мусяць сьлёзы ліцца, — Лепі б і ня сьніўся!

Гэй, гуляй, ня думай, Не глядзі панура! Засьпявай, заіграй, Загудзі віхурай! Грошы ёсьць! Сала ёсьць! Бутэль манаполькі… Ты ня стой, трунак свой, Пій, гуляй і — толькі! Былі мы… Жылі там — На роднай краіне… А цянер тут — як зьвер… Жыцьце наша гіне. Гэй, гуляй, налівай! Будзем піці, браце! Што у нас? Цяжкі час? Э! аб чым казаці! Га-га га! Бач, нага Сама ў бокі скача, Заіграй, засьпявай!.. Не, брат: сэрца плача… Дайце мне, дайце мне Кварту не пустую, — Я маё, я сваё Сэрца пачастую. От дык так! От дзе смак! Эх ты, ведзьма-доля! Яшчэ — не, мала мне… Налівайце болей! Гэй, крычы, не маўчы, Сэрцу дай пацеху! Заіграй, засьпявай, Сьмеху, болей сьмеху! А што?! Не, вы мяне Не забілі, гады! Вось жа п’ю, вось пяю Зь сябручкамі рады! Ты гуляй, не зважай, Што сьляза на вочу, — Гэта так, гэта я Весяліцца хочу. Пі, гуляй! Грай, сьпявай!..