Своей победой упоен:
Я повсеградно оэкранен!
Я повсесердно утверждён!
От Боязета к Порт-Артуру
Черту упорную провёл.
Я покорил Литературу!
Взорлил, гремящий, на престол!
А былі ж у яго і вось такія вершы, у якіх ён ніякі ні эгафутурыст, ніякі ні кубафутурыст, а проста цудоўны паэт-лірык:
Весенний день горяч и золот, —
Весь город солнцем ослеплен!
Я снова — я: я снова молод!
Я снова весел и влюблён!
Душа поёт и рвется в поле,
Я всех чужих зову на «ты».
Какой простор! Какая воля!
Какие песни и цветы!
Шумите, вешние дубравы!
Расти, трава! Цвети сирень!
Виновных нет: все люди правы
В такой благословенный день!
А кім тады быў у літаратуры Данііл Хармс? Сын мічмана-нарадовольца, у якога дзед націраў паркет у царскім Анічкавым палацы. Бачыце, бацька бацькі націраў падлогу, па якой хадзіў імператар Аляксандр ІІІ, а ўжо сам бацька прапаноўваў праект забойства цара ў тым самым палацы.
Дык кім жа ў маладосці быў Хармс? «Заумником»! Так называлі тады сябе маладыя яго сябры-равеснікі. І ён — таксама. Можа, яны і напраўду былі «заумниками». Мудрагельцамі. Аднак мне здаецца, што ўсе яны найперш — усяго толькі «балагуры»: проста гаваруны, і ўсё. Гаварылі як гаворыцца. Пісалі як пішацца. Не думаючы. Скамарошнічалі.
Люди спят:
урлы-мурлы.
Над людьми
парят орлы.
Люди спят,
и ночь пуста.
Сторож ходит
вкруг куста.
Сторож он
не то, что ты
сон блудливый,
как мечты.
Сон ленивый, как перелет.
руки длинные, как переплет.
«Чудит Даня», — паціскаў адно плячыма, нічога не разумеючы, бацька-мічман, які ўжо вярнуўся са ссылкі з Сахаліна і напісаў свае дзве кнігі — «Шлісельбургская крэпасць» і «Восем гадоў на Сахаліне». Дарэчы, Чэхаў, калі быў на востраве, пазнаёміўся з былым мічманам Іванам Ювачовым і ўспомніў яго ў сваім нарысе «Востраў Сахалін», назваўшы ссыльнага «вельмі працавітым і добрым чалавекам».
А Даня Ювачоў паходзіць-паходзіць і зноў за сваё «балагурства», за свой мадэрнізм:
Голубь-турман вьет гнездо.
Подъезжал к крыльцу ездок.
Пыхот слышался машин.
Дева падала в кувшин.
Ноги падали в овраг.
Леший бегал —
людий враг.
Ночь свистела —
плыл орел.
Дочь мерцала —
путник брел.
Люди спали —
я не спал:
деньги я пересыпал.
А, во яно што! Усе спяць, а ён пералічвае грошы! Верш жа гэтак і называецца «Скупасць».
Цікава так пасля кожнага верша чытаць аўтарскае: «усё». Маўляў, верш закончаны.
У творчасці Данііла Хармса гратэскна ўсё!
Андрэй Вазнясенскі, наш равеснік-шасцідзясятнік, вучыўся ў Хармса? У Хлебнікава? Ён жа таксама мадэрніст.
Он хохочет оглушительно.
На снегу горят ножи.
И как два огнетушителя
Наши красные носы!
В полушубке, как бульдозер,
Боков в бурную струю
Валит дъявольскими дозами
Рыбин, судьбы, чешую.
Церкви, луковки, кортошка,
Ух — в уху!
Головешками голоши
Расплясались на снегу.
Гэта з яго кнігі «Трохвугольная груша. Сорок лірычных адступленняў з паэмы». Радкі з «Адступлення, у якім рыбак Бокаў варыць суп».
А гэта ўжо яго «Ахілесава сэрца». З чорнаю, амаль антрацытаваю вокладкай, на якой толькі маленечкае срабрыстае «а», у якім — чырвонае сэрцайка. І ўсё. Ну і пабегаў жа я за ім!
У кнізе — партрэт маладога аўтара. Губаценькі такі, амаль як дзіця, хлапчук. А бачыш, як ён піша:
...бьешься ты в миллиметре от лезвия,
ахиллесово сердце моё!
А гэты верш прысвечаны Бэле Ахмадулінай:
Ах, Белка, лихач катастрофный,
Нездешняя, ангел на вид,