каб неяк сагрэцца, бабуля апранула кажух паверх яшчэ аднаго кажуха, сама легла, абняла сабою шасьцігадовую ўнучку і так яны й паснулі, дыхаючы марознаю параю.
на раніцу ў жывых засталася толькі дзяўчынка, бабуля акалела і так засталася, зьдзервянелымі рукамі абдымаючы любімую крывіначку.
іх знайшлі толькі праз суткі, праз крыкі ўнучкі аб дапамозе. знайшоў сусед.
каб дастаць з абдымкаў нябожчыцы дзяўчо, давялося ламаць памерлай бабулі рукі.
сусед унучку забраў да сябе і разам са сваімі дачуркамі і старэйшым сынам здолеў нейкім магічным чынам адаслаць іх зь Леніграду да сваякоў у Магілёў. сам сусед да дзяцей не вярнуўся, а дзяўчынка пасьля вайны адправілася вучыцца ў Менск на настаўніцу, там і знайшла сваё каханьне, нарадзіла дачку, а тая ў сваю чаргу нарадзіла ёй унучку.
гэтая ўнучка два тыдні таму яшчэ сядзела са мною ў двары, перад вогнішчам, мы елі смажаныя курыныя крылцы, пілі піва й віно, гутарылі, яна распавядала мне пра сваю бабулю, цуд, выратаваньне, лёс, а на наступную раніцу зьехала зваротна ў Менск разам зь сяброўкаю й сябрамі.
ня ведаю, ці пабачымся мы зь ёю яшчэ раз.
галяграма
адно з маіх улюбёных заняткаў, калі хочацца разьмяць мозг, – разгляданьне прац Босха. гэта адзіны мастак, карціны якога мяне натхняюць, кожны ягоны пэрсанаж – гэта свая асобная гісторыя, якая вельмі лёгка можа памнажацца на дзясяткі іншых гісторый. мая мара – напісаць на кожную істоту Босха асобную мініяцюру, стварыць свой уласны Сад Істотаў, пераасэнсаваць сутнасьць існаваньня кожнае зь іх, паглыбіцца ў нэтры пачатку сьвету. гэта як дайвінг уласнага падсьвядомага, глыбей, глыбей – ціск падвышаецца, вось і кіслароду не стае, але ўсё роўна паглыбляесься. гэта як калі пачынаеш разважаць пра сэнс свайго жыцьця, калі думкамі даходзіш да той самай мяжы, дзе ўяўленьне ўласнага цела ў прасторы, што завецца атмасфэра, падаецца цалкам вар’яцкім і ненатуральным, быццам бы ты ня ёсьць сапраўднай жывой істотай і ўвесь гэты жыцьцёвы побыт, ня мае нічога агульнага з запачаткаваным жыцьцём.
пару дзён таму я даведаўся, што ўсе нашыя электроны і пратоны даўно ня самыя дробныя часьціцы, зь якіх складаецца сьвет, што ёсьць элемэнты, якія ўзьнікаюць пасьля сутыкненьня пратонаў, гэтыя часьціцы як іскры – ляцяць у розныя бакія, і склад у іх іншы, і падабенства незвычайнае, і вось сьвет складзены ўжо інакш, чым я ўяўляў, і вось гэтыя часьціцы ўжо запісаныя ў адмысловую табліцу, якая мае агулам 9 элемэнтаў, якія атрымалася ўбачыць, сутыкнуўшы трыльёны пратонаў у Вялікім адронным каляйдэры ў Швайцарыі, стварыўшы сіксьцільёны новых элемэнтаў.
а далей распачала сваё існаваньне новая тэорыя сьвету – тэорыя Галяграмы. увесь наш сьвет ёсьць аднамерным, але праз тое, якім чынам рухаюцца пратоны, мы яго бачым як трохмерны, і гэты сьвет рухаецца, але насамрэч мы ёсьць адбіткам рэальнага сьвету. экспэрымэнт даказаў, што, калі пратон праходзіць празь любы танэль, любы прадмет, які мае скразную дзірку, – пратон на выхадзе дзеліцца, то-бок увесь наш сьвет мае яшчэ адзін падобны сьвет, у якім я таксама сяджу за кампутарам, але пішу крыху інакш, і, магчыма, у мяне іншы колер вачэй, а можа быць, у мяне пішацца ня гэты тэкст, але саната. такім чынам вынікае, што наша сутнасьць неверагодна далёкая ад нас й неспасьцігальная, як і спроба ўявіць самога сябе галяграмаю.
і вось што яшчэ дзіўна – калі чалавек назірае за пратонамі, яны паводзяць сябе інакш, ніж калі за імі назірае кампутар, сам чалавек са сваімі ўласнымі малекуламі ўносіць у працэс дасьледаваньня збой – гэта мне здаецца самым прыўкрасным: калі мы хочам дазнацца пра існасьць сьвету, сьвет хавае ад нас сваю існасьць.
што тычыцца Босха, сёньня я прачытаў апавяданьне Эла Сарантоніё «Сэкта насатых» і ўпэўніўся, што гэты амэрыканскі пісьменьнік дакладна скарыстаўся Босхам, вельмі дакладна.
нагода
сёньняшняй ноччу так атрымалася, што я ўспомніў адну старую нагоду, каб выпіць. нагода ня самая вясёлая, але вельмі блізкая і незваротная. як цяпер памятаю свае дзевятнаццаць год і другі прыезд Ханны. зь ёй я пазнаёміўся ўзімку, выпадкова, у кавярні Лёндан, я тады вучыўся на першым курсе.
Ханна сама з Польшчы, прыехала ў Менск да кузыны. нашае знаёмства й далейшыя тры тыдні адносінаў я магу назваць першым буйным каханьнем, якое сталася для мяне каштоўным, калі мінула пяць год.
калі мы толькі пазнаёміліся і закахаліся, я жыў быццам бы ў сьне: усе пачуцьці й успаміны знаходзіліся пад мяккім летнім пледам, я інтуітыўна жыў, кахаўся, назіраў за Ханнаю. я не да канца ўсьведамляў, што са мною адбывалася, усё навокал падавалася такім лёгкім, натуральным і што жыцьцё ёсьць такім, якім ёсьць. мы хадзілі ў кнт. «Пабеда», былі аматарамі аўтарскага кіно, падалі ў гурбы, сьмяяліся, у нас зусім не было грошай, але мы елі крабавыя палачкі з маянэзам і нам хапала.