Другі "палкі прыхільнік" артыста Гёфгена — мсье П'ер Ляру — чалавечак маленькага росту. Ён падае Гендрыку маленькую, худую ручку і гаворыць жаласным сапрана:
— Ах, як цікава, дарагі гер Гёфген! Ці магу я запісаць ваш адрас?
І выпрабаваным рухам ён дастае тоўсты нататнік.
— Я спадзяюся, вы паабедаеце са мною днямі ў "Эспланадзе"? — усклікае ён жаласным голасам сірэны.
На старадзявочым, вострым, зморшчаным тварыку Лярy на дзіва вострыя і пранікнёныя вочы. Яны свецяцца захапленнем і цікаўнасцю. Яны свецяцца той прагай да людзей, імёнаў і адрасоў, якая складае галоўны імпульс і адзіны змест ягонага жыцця. Мсье Лярy памёр бы, як рыбіна, выцягнутая з вады, у першы ж дзень, калі б ні з кім не пазнаёміўся.
Але гэтая сумная сітуацыя не пагражае маленькаму калекцыянеру славутасцяў, прынамсі, да таго часу, пакуль ён у Берліне. Бо зайшлым іншаземцам у берлінскіх салонах лёгка: госць, які гаворыць па-нямецку з моцным акцэнтам, амаль такая самая акраса, як і баксёр, графіня альбо кіназорка, а тым болей іншаземец з грашыма, які ладзіць цікавыя абеды ў гатэлі "Эспланада", прадстаўлены некалькім каралям і нават знаёмы з прынцам Уэльскім. Перад мсье Лярy адчынены ўсе дзверы, яго прыняў нават шаноўны гер рэйхспрэзідэнт. Ён вальготніцца ў таварыстве самых рэакцыйных і самых выбраных сем'яў у Потсдаме. Яго бачаць і ў кампаніі маладых радыкалаў, якіх ён як "mes jeunes camerades communistes" любіць уводзіць у дамы дырэктараў банкаў.
— Учора я захапляўся вамі ў Зімовым садзе, — кажа П'ер Лярy , запісаўшы тэлефон Гёфгена. І жартаўліва, але жаласна паўтарае папулярны прыпеў: "Немагчыма апісаць...". Потым коратка смяецца, і яго смех гучыць, як шалясценне восеньскага ветру ў сухой лістоце.
— Ха-ха-ха, — рагоча мсье Лярy . Ён пацірае бледныя кашчавыя рукі і апускае падбародак у тоўсты шарсцяны шалік, якім ён абматаў шыю над смокінгам, хоць у пакоях добра-такі цёпла.
Немагчыма апісаць — свет такога не бачыў — такое можа быць толькі адзін раз — такое не паўтараецца! У Германіі ўсё цудоўна, лепш і не бывае, жыві сабе не дбаючы. Крызіс? — дзе ён? Дзе яны, беспрацоўныя, дзе яны, палітычныя бітвы? І дзе яна сама, рэспубліка, што страціла сваю годнасць, больш за тое — страціла інстынкт самазахавання і перад абліччам усяго свету зрабілася прадметам паглумлення самым нахабным і жорсткім ворагам? (А вораг гэты на ўтрыманні ў багатых, якія патураюць яму і падкормліваюць яго, ведаючы толькі адзін страх — страх перад такім урадам, якому прыйшло б у галаву прымусіць іх крыху раскашэліцца.) Дзе яны, бітвы ў залах пасяджэнняў? Дзе яны, начныя вулічныя сутычкі?
Але хіба ўжо не бушуе грамадзянская вайна, кожны дзень патрабуючы ўсё новых і новых ахвяраў? Хіба малойчыкі ў карычневых кашулях не ладзяць разню рабочым, хіба кіраўнік "канструктыўных элементаў" — любімец магнатаў цяжкай прамысловасці і генералаў — не пасылае бессаромных віншавальных тэлеграм забойцам? І хіба правакатар, які заяўляе пра свой намер "легальна" захапіць уладу, не падбухторвае да ночаў "доўгіх нажоў" і не пахваляецца, што з яго прыходам да ўлады "галовы пакоцяцца"? І чаму яму дазволена штодня брахлівым голасам на ўвесь свет крычаць подлыя пагрозы?
Немагчыма апісаць! Міністэрствы рушацца, утвараюцца новыя, але ад гэтага не робяцца разумнейшымі. У палацы шаноўнага генерал-фельдмаршала буйныя землеўладальнікі інтрыгуюць супроць рэспублікі. Дэмакраты даюць галаву на адрэз, што вораг — злева. Шэфы паліцыі, якія называюць сябе сацыялістамі, загадваюць страляць у рабочых. А брахлівы голас штодня беспакарана прадказвае "сістэме" судовыя расправы і крывавую пагібель.
Такога яшчэ свет не бачыў. І няўжо ж высокааплатны камедыянт не бачыць, супроць каго шле праклёны гнюсотны голас ланцужнага сабакі? Няўжо артысту Гёфгену не кідаецца ў вочы той факт, што мерапрыемствы, сумніўным героем якіх ён з'яўляецца, злавесныя па сутнасці сваёй і што танец, які прынёс яму такую папулярнасць, гэта танец на краі прорвы?
Гендрык Гёфген, спецыяліст па ролях элегантных нягоднікаў, забойцаў у фраках, гістарычных інтрыганаў, нічога не бачыць, нічога не чуе, нічога не заўважае. Ён гэтак жа мала жыве ў горадзе Берліне, як раней мала жыў у горадзе Гамбургу. Ён не бычыць нічога, апрача сцэны, кінаатэлье, грымёрак, некалькіх начных рэстаранаў, некалькіх раскошных залаў і салонаў. Ці адчувае ён хоць бы змену пораў года? Ці ўсведамляе, што ідуць гады, апошнія гады сустрэтай такімі надзеямі і з такім жалю вартым канцом Веймарскай рэспублікі: гады 1930-ы, 1931-ы, 1932-і? Артыст Гёфген жыве ад прэм'еры да прэм'еры, ад фільма да фільма; ён лічыць "здымачныя дні", "рэпетыцыйныя дні", але наўрад ці заўважае, як растае снег, як дрэвы і кусты брыняюць пупышкамі, зелянеюць, як вецер прыносіць пахі вясны, як распускаюцца кветкі і як бягуць ручаі. Замкнуты, як у турме, ва ўласнай славе, ненаедны і нястомны, заўсюды ў найвышэйшым істэрычным напружанні, артыст Гёфген радуецца і пакутуе ад свайго лёсу, які здаецца яму выключным. І не разумее, што ягоны ўзлёт — гэта толькі вульгарная, бліскучая арабеска на краі асуджанага на пагібель знедухоўленага руху насустрач катастрофе.