- Выдатна.
Клiфт хацеў ужо iсцi, але Лагерсан вярнуў яго.
- Здымi пярсцёнак, Клiфт.
- Я ўжо спрабаваў, камандзiр. Нiчога не атрымлiваецца.
- Намыль палец. А калi i тады не дапаможа, прыйдзецца табе расстацца з пальцам.
Экiпаж у поўным складзе сабраўся ў навiгацыйным салоне. Усе стаялi тварам да сцяны карабля.
- Выкiньце ўсё гэта, i хутчэй, - загадаў Лагерсан, як толькi закончыўся агляд.
Чацвёра людзей паднялi брызент з сабранымi рэчамi i накiравалiся ў шлюзавую камеру. Пяць хвiлiн праляцелi ў напружаным, панурым маўчаннi. Нарэшце загарэлася зялёнае вочка, потым чырвонае i зноў залёнае.
- Што паказвае iндыкатар?
- Дзвесце пяць кiлаграмаў лiшку, камандзiр.
Арнэ Лагерсан разгублена правёў рукой па твары. Выкiнуты ўсе сталы, канапы, кухонныя iнфраплiты, засцерагальныя рамянi, посуд. Яны засталiся без усяго, што стварае пэўны камфорт, вызвалiлiся ад таго, што не з'яўляецца прадметам крайняй неабходнасцi. Ад чаго ж яшчэ можна адмовiцца?
- Фултан! - сказаў камандзiр. - Колькi засталося аварыйных клапанаў скафандраў?
- Пяць.
- Тры выкiнуць. Доктар Паўльсэн, хадземце са мною. Нам трэба абмеркаваць пытанне аб рацыёне.
Як толькi доктар i камандзiр карабля паднялiся наверх, касманаўты ўсхваляваныя i занепакоеныя тым, што здарылася, разбрылiся па зале. Адны селi проста на падлогу i, сцiснуўшы галаву рукамi, застылi нерухома з заплюшчанымi вачыма; другiя, стараючыся не думаць аб трагiчнай перспектыве, спрабавалi жартаваць i смяяцца.
Боба Арджытая, дзевяностакiлаграмовага бамбiзу i здаравяка, акружала невялiкая група людзей.
- I што гэта такое - сiла цяжару? - штучна-наiўным тонам спытаў Боб.
- Адразу вiдаць, што ты асёл. Зараз я табе растлумачу, дурань. - Яго сябра Джо, якi стаяў побач, закасаў рукавы. - Уявi сабе, што ты сядзiш у сябе ў небаскробе, на сорак першым паверсе. Дык вось, я бяру цябе за шкiрку i выпiхваю ў акно. А потым знянацку адпускаю. Ну што, зразумеў? Што тады здарыцца, га?
- Гэта ты дарма, Джо, - сказаў нехта. - Нiчагуткi не здарыцца. Боб з духу пярэчання возьме ды на злосць табе не ўпадзе.
Нехта засмяяўся, нехта злосна пацiснуў плячамi, а тыя, каму абрыдла слухаць няўдалыя жарты, адышлi.
- Смех смехам, сябры, - сказаў Боб, - але я i праўда не разумею гэтага. Няма чаго строiць з сябе разумных - вы ведаеце роўна столькi, колькi i я. Iндыкатар паказвае, што ў нас дзвесце пяць лiшнiх кiлаграмаў. Дык няўжо, каб iх чорт узяў, з-за нейкiх там нiкчэмных двухсот кiлаграмаў мы павiнны тарчаць на гэтым Тытане? Паспрабуй тут разбярыся.
- Ну, цi ж не асёл ты? - усклiкнуў Джо. - Так i быць, паспрабую растлумачыць табе больш наглядна. Уявi, што ў цябе ёсць шалi з чашамi. На адной чашы сядзiш ты, а на другой ляжыць груз, дзевяноста кiлаграмаў. Што здарыцца, калi ты таксама важыш дзевяноста кiлаграмаў?
- Разумнейшага нiчога не прыдумаў?! - усклiкнуў Боб. - Зразумелая рэч, шалi застануцца ў раўнавазе.
- Вось iменна, - згадзiўся Джо. - Чашы шаляў не апусцяцца i не падымуцца, але калi ты вымеш з кiшэнi асадку i выкiнеш яе, то чаша з грузам апусцiцца, а цябе злёгку падыме. Зразумеў?
- Дурань! - усклiкнуў Боб. - Як дзейнiчаюць шалi, я з пялёнак ведаю.
- Але антыграў працуе па гэтым жа прынцыпе, - сказаў Джо. - Рознiцы нiякай.
- Цiха вы, Фултан iдзе.
Фултан падышоў да групы касманаўтаў.
- Вось што, хлопцы, - дружалюбна сказаў ён. - Прыйдзецца нам выкiнуць усё лiшняе адзенне.
Боб Арджытай зарагатаў.
- Цудоўна! - з штучным энтузiязмам усклiкнуў ён. - Камандзiр, вiдаць, вырашыў адправiць нас дадому ў адных трусiках...
- Хопiць выскаляцца, - абарваў яго Фултан. - Здымайце чаравiкi, кашулi, бялiзну.
- Загад пашыраецца на ўсiх без выключэння? - спытаў Боб.
Фултан кiўнуў.
- I да дзяўчыны наверсе ён таксама адносiцца?
- Зразумела.
- Выдатна, выдатна! - Боб Арджытай стаў радасна пацiраць рукi. Спадзяюся, iнжынер Аляксей Платаў не раззлуецца, калi яго нявеста разок-другi спусцiцца сюды, да нас.
- Крэтын! - раззлаваўся Фултан.
Усе засмяялiся.
- Гэта я так, пажартаваў, - апраўдваўся Боб, - каб хлопцаў падбадзёрыць.
Фултан разгублена паглядзеў на яго, потым сцiснуў яго за локаць i лёгенька ляпнуў па плячы, павярнуўся i, чаканячы крок, пайшоў да дзвярэй.
Да адлёту заставалася васемнаццаць гадзiн. Лагерсан, Фултан, доктар Паўльсэн, Аляксей i Iрына сабралiся наверсе, у галоўным салоне.
- Дык вось, - сказаў камандзiр. - Улiчыце, што ксемедрын чапаць нельга. Мне загадалi здабыць шэсцьдзесят кiлаграмаў, i я прывязу роўна шэсцьдзесят кiлаграмаў, нi грама меней.
Усе згодна кiўнулi.
- Нiчога не зробiш, - уздыхнуў лекар. - Цяпер на iндыкатары антыграва лiшнiя шесцьдзесят чатыры кiлаграмы. У нас васемнаццаць гадзiн, каб знайсцi лiшняе i...
- Нам яго не знайсцi, - сказаў Аляксей. - На караблi няма больш нiчога лiшняга.
Лагерсан уважлiва паглядзеў на сяброў, а тыя глядзелi на яго так, нiбы вырашэнне праблемы залежала толькi ад яго аднаго.
Знiзу чуўся глухi гоман касманаўтаў, нiхто больш не смяяўся. Нездаволенасць расла з кожнай секундай.
- Чаго вы ад мяне чакаеце? - са злосцю спытаў Лагерсан. - Вядома, прасцей за ўсё сабраць усiх i сказаць: "Сябры, адзiн з нас лiшнi. Давайце кiнем жэрабя, i той, каму не пашанцуе, павiнен памерцi. У адзiноце, як кiнуты сабака".
Чацвёра афiцэраў не адрывалi ад яго позiрку, i ў iх у вачах чыталася разгубленасць i нямы дакор.
- А некаторыя з вас лiчаць, што я павiнен добраахвотна пакiнуць "Iбiс", так? Вядома ж, я камандую караблём, а камандзiр абавязаны паказваць прыклад!
- Нiхто гэтага не кажа, - адазваўся Фултан.
- Смешна - звычайна ў выпадку небяспекi капiтан пакiдае карабель апошнi. А я, па-вашаму, павiнен пакiнуць яго першы. - I Лагерсан ненатуральна засмяяўся.
- Паслухай, Арнэ, у час пасадкi iндыкатар антыграва быў блакаваны. Можа, ён проста сапсаваны? - сказаў Фултан.
- Што ты гэтым хочаш сказаць?
- Ён паказвае шэсцьдзесят чатыры кiлаграмы лiшняй вагi, але, магчыма, гэта памылка. Чаму б нам не паспрабаваць узляцець?
Лагерсан на секунду задумаўся.
- Я згодзен, - сказаў ён. - Паспрабуй.
Праз дваццаць хвiлiн Аляксей нацiснуў кнопку, корпус касмiчнага карабля ўздрыгнуў i завiбраваў. Лагерсан не адрываў позiрку ад альтыметра. Пятнаццаць секунд праляцелi ў напружаным чаканнi.