Брат камандуючага служыў на гэтым жа фронце ў адной танкавай брыгадзе, намеснікам камандзіра. Бачыцца ім у гэтыя дні даводзілася вельмі мала, i Чарняхоўскі пашкадаваў, што не спаткаліся.
У пакоі для адпачынку, маленькім i вузкім, у які вялі дзверы з кабінета, здалося яму, было душна, i ён адчыніў акно. Зняўшы кіцель i боты, ён на хвіліну прылёг на салдацкі ложак, накрыты простай байкавай коўдрай, i адчуў, як прыемна, лёгка стала целу. Пазяхнуў i — адразу схамянуўся:
«Так, чаго добрага, засну».
Ён з намаганнем устаў i, памыўшыся на двары, пад умывальнікам, прыбітым да сасны, паружавелы, больш бадзёры вярнуўся ў пакой, пачаў апранаць чысты кіцель. Кіцель станавіўся, заўважаў ён, цеснаватым, — у Чарняхоўскага варухнулася думка: «Пачынаю паўнець. I хаджу многа, a ўсё чамусьці паўнею...» Ён прычасаў густыя непаслухмяныя валасы, акінуў сябе позіркам: камандуючы любіў акуратнасць у адзенні, — i вышаў у кабінет.
Узяўшы з краю стала, дзе ляжалі свежыя газеты, апошні нумар «Правды», Чарняхоўскі прылёг на канапу, палажыўшы галаву на рубчастую мулкую бакавінку. Гэта цвёрдая сялянская канапа, на якой звычайна ляжаў генерал у рэдкія хвіліны адпачынку, трапіла ў яго кабінет «часова», але калі потым замянілі яе мяккай, плюшавай, Чарняхоўскі на дзіва для многіх загадаў вярнуць ранейшую.
— Вы што, другую спальню ў кабінеце думаеце зрабіць? — сказаў ён ад'ютанту.
Што праўда, то праўда, спаць на гэтай канапе было не соладка. Чытаючы газету, Чарняхоўскі ўвесь час мяняў паставу галавы: муляў пракляты рубец. Але калі Камароў праз некалькі хвілін зазірнуў у кабінет, то убачыў, што камандуючы, прыгнуўшы няёмка галаву, спіць, трымаючы разгорнутую газету на грудзях.
Паручэнец ціха прычыніў дэверы i пераключыў тэлефоны на прыёмную.
Хвілін праз дваццаць прыбыў начальнік тылу, i Камароў ca строгім дзелавым выглядам зноў увайшоў у пакой.
— Таварыш камандуючы!
Чарняхоўскі паварушыў брывом, нібы адганяў муху, i прачнуўся.
— Што такое?
— Прыбыў начальнік тылу.
— Прыбыў?.. Добра.
Ён устаў, прывычна абцягнуў кіцель i, правёўшы рукою па твары, як бы сціраючы рэшткі сну, сказаў:
— Прасі.
Чарняхоўскі ступіў насустрач таму, хто ўвайшоў, i прывітаўся.
— Далажыце, таварыш генерал, — прамовіў ён далікатна, мякка, заходзячы за рабочы стол, — якія ў вас змены адбыліся за апошнія двое сутак?
— Ёсць... — начальнік тылу разгарнуў папку, якую трымаў у руках.— За гэты перыяд намі атрымана... Першае — зброя i боепрыпасы...
Ён, заглядваючы ў папку i час-ад-часу ўздымаючы чакальны позірк на камандуючага, стаў павольна, сіплаватым голасам называць лічбы эшалонаў ca зброяй, наменклатуру боепрыпасаў — род, калібр, маркі. Пасля кожнага пункта ён рабіў паузу, як бы чакаючы заўвагі ці пытання Чарняхоўскага, але той маўчаў.
Камандуючы ўважліва слухаў, але амаль нічога не запісваў. Толькі раз ці два ён зрабіў нейкія адзнакі ў запісной ледэрынавай кніжачцы, якую выняў з кішэні. Начальніка тылу гэта не бянтэжыла: ён, як i іншыя блізкія да камандуючага людзі, ведаў, што ў таго, хто слухае, на дзіва моцная памяць, якая трымае самыя разнастайныя весткі пра ўвесь фронт, пра дывізіі i нават палкі...
I генерал чытаў, час-ад-часу паглядаючы на Чарняхоўскага.
— Добра. Далажыце, колькі цяпер боекамплектаў гранат ў часцях, на ДОП'ах[5], у арміях, на складах фронта?
I зноў генерал чытаў, стараючыся стаяць прама, a Чарняхоўскі слухаў, таксама стоячы, машынальна круцячы ў руках востразаточаны сіні аловак.
— Гаруча-змазачныя матэрыялы...
— Пачакайце... — Тарэц алоўка легка стукнуў па сталу. — Бранябойных патронаў у нас па графіку павінна быць тры боекамплекты? Чаму пакуль толькі два з паловай?
— Два эшалоны з патронамі затрымаліся ў Маскве — на акружной... Адзін — з бранябойнымі патронамі.
— А як справы з аўтамабільным маслам спецыяльным? — запытаўся Чарняхоўскі, успомніўшы нейкі мінулы даклад.
— Яшчэ не ўлажыліся ў графік, таварыш камандуючы.
— A колькі ж вы будзеце ўкладвацца?
— Чыгунка, таварыш камандуючы, падводзіць.
— А вы гаварылі з чыгуначнікамі?
— Гаварыў...
— Ну, i што?
— Абяцаюць выручыць...
— Абяцаюць. A між тым, не ў першы раз не спраўляюцца з графікам.
— Я гаварыў з імі пра гэта.
— Відаць, недастаткова добра гаварылі, калі ўсё па-ранейшаму.
Ён прайшоўся па пакоі, засунуўшы рукі ў кішэні. Генерал моўчкі сачыў за ім, апусціўшы папку i трымаючы між лісткамі палец, замест закладкі.
— Што ж, я з імі пагавару!.. Дзе эшалоны з аўтамабільным маслам?