Тэраса пакрысе запаўнялася публiкай, i афiцыянтка Лена ўжо не магла бавiцца з намi. Сяргей абвясцiў, што сёння пойдзе да жанчыны, якая да мiнулага Новага года пiсала яму на зону лiсты i слала пасылкi. Пасля гэтых слоў ён выняў з кiшэнi i падкiнуў угору сцiзорык. Бяскрыўдны сцiзорык вярнуўся ў Сяргееву руку грознаю фiнкай. Сяргей склаў яе, паказаў мне кнопку i папрасiў павартаваць "цацку" да ранiцы.
Афiцыянтка Лена, як i чакалася, на аўтастанцыю назаўтра не прыйшла, i мы паехалi ў грыбы ўдвух.
Дзень выпаў такi, як i ўчора, - з сонцам, павучынкамi i одумным кружляннем лiсцяў над утравелай лесавой дарогаю, што сустрэла нас некранутай расой. На iмшыстых купiнах у нiзавым рэдкаватым ялiннiку з дамешкам бярэзiнак цярплiва чакалi абабкi. Па вершалiнах, спрытна кiруючы пухнатымi хвастамi, шырокiмi кругамi доўга лётала над намi пара закаханых вавёрак. Адной ад глыбiнi пачуццяў захацелася паразмаўляць са мной, i яна спусцiлася зусiм нiзка.
Спярша мы з Сяргеем часта перагуквалiся, але ягоны голас усё аддаляўся i нарэшце зацiх. Я трохi пакрычаў i супакоiўся, бо мы ўсё адно павiнны былi сустрэцца на недалёкай шашы, якая час ад часу нагадвала пра сябе гулам машын.
На краi балацявiны я нарваўся на цэлую чараду маладых падасiнавiкаў, i калi, нацешыўшыся гэтым грыбным краявiдам, узяўся зразаць першы, спiнаю адчуў нечы позiрк. Цiшыня ўмомант напялася, i трэск сухой галiнкi прагучаў, быццам стрэл. Я, прыгнуўшыся, адскочыў убок i, сцiскаючы ў руцэ свой кухонны нож, павярнуўся тварам да небяспекi.
За пяць крокаў ад мяне з фiнкаю ў адведзенай руцэ стаяў Сяргей. Мяне апякла думка, што ён ведае пра нашае з Лiнай адзiнае спатканне. Мой труп ён утопiць у балоце, i яго нiколi не знойдуць. Я вырашыў, што без бою не здамся, i пачаў шаптаць малiтву. Бясконцую хвiлiну мы стаялi насупроць адзiн аднаго, а тады ён засмяяўся i, спружынiста крутануўшыся, кiнуў фiнку ў стаўбур старой ялiны. Фiнка ўпiлася ў дрэва на ўзроўнi чалавечага росту i азвалася тонкiм вусцiшным звонам.
Збiраць грыбы пасля такой прыгоды мне не хацелася, i праз чвэрць гадзiны мы ўжо галасавалi на шашы. Гэта была шаша на Рыгу, якою мы з Дзiнай, пакуль яна не зацяжарала ад Колi, дамаўлялiся ў першае студэнцкае лета дайсцi да мора. Машыны з латвiйскiмi нумарамi праляталi на крэйсерскай хуткасцi. Беларускiя грузавiкi i легкавушкi iшлi цiшэй, аднак не спынялiся. Нейкiя "Жыгулi" пачалi былi гамаваць, ды, наблiзiўшыся да нас, кiроўца нечакана рвануў наперад. Я ўважлiва паглядзеў на стрыжаную Сяргееву галаву i даў яму сваю кепурку. Гэты нескладаны манеўр змянiў сiтуацыю, i неўзабаве мы трэслiся ў кабiне спадарожнага "ЗiЛа".
Сяргей папрасiў спынiцца каля могiлак. Сонца пякло па-летняму, i на ўзбочыне мы скiнулi штармоўкi i швэдры, застаўшыся ў адных кашулях. Сярод крыжоў i помнiкаў сям-там мiльгалi падазроныя постацi. Хтосьцi, не тоячыся, збiраў бутэлькi, хтосьцi - зладзеявата - кветкi.
Хрызантэмы на мамiнай магiле былi яшчэ цэлыя.
Сяргей няўпэўнена азiраўся, i я адно тады ўцямiў, што ён не ведае, дзе пахавалi Лiну. Я, безумоўна, не ведаў бы таксама, каб яе магiла не была за пяць крокаў ад помнiкаў маiм бацькам. "Пайшлi", - сказаў я, i Сяргей зразумеў.
На Лiнiнай магiле акуратным крыжам зелянелi смолкi. Каля нядаўна пафарбаванай сiняй агароджы вырас вялiкi крамяны падасiнавiк. На фотакерамiчным медальёне Лiна выглядала значна цiкавейшаю, чым у жыццi. Сяргей пагладзiў адбiты рог помнiка i выцягнуў пляскатую пляшачку з нержавейкi.
На закуску ў мяне засталiся два яблыкi i лусцiк з сырам. "За што?" недарэчна запытаўся я. "Не будзем", - адказаў Сяргей i акрапiў з пляшачкi край магiльнага грудка.
У пляшачцы аказаўся спiрт.
Ехаць дахаты не хацелася, i з могiлак мы пайшлi цераз поле да Дзвiны. Сцежка плыла пад нагамi, i, не згаворваючыся, мы павярнулi да стажка саломы.
Сяргей узяўся перабiраць грыбы. Наверсе ў ягоным кошыку ляжаў магiльны падасiнавiк.
Я выцягнуўся на спiне i, адчуваючы, як мякка пагойдваецца пада мною зямля, стаў глядзець у высокае неба i думаць, што добра было б памерцi, каб на маёй магiлцы таксама вырас падасiнавiк i каб хтосьцi прыйшоў туды i выпiў спiрту, а потым ляжаў на цёплай саломе, слухаў, як па шашы з сухiм шоргатам праносяцца машыны i думаў, што добра было б памерцi...
Я прачнуўся, калi ў хмызняку ўжо варушылiся прыцемкi i ад ракi плыла халодная свежасць.
Сяргея i ягонага кошыка не было, а мой стаяў прыцярушаны дзеля маскiроўкi саломаю. Сонца сядала ў хмару, i прамiнулы дзень мог застацца апошнiм усплёскам цеплынi перад восеньскай стынню. Я скiнуў з грыбоў салому i ўбачыў зверху той самы сцiзорык, што ўмеў ператварацца ў фiнку. Гэта магло азначаць, што Сяргей зноў пайшоў да жанчыны - цi да той, што пiсала яму лiсты, цi да якой-небудзь яшчэ, i я пажадаў яму, каб зашытыя куды трэба шарыкi ўсё-такi не адыгрывалi ў ягоным вiзiце вырашальнае ролi.
Але ўсё, што мяне абкружала, чамусьцi здавалася выцвiлым малюнкам са старой дзiцячай кнiжкi. Я адчуў, што павiнен зараз успомнiць нешта надзвычай важнае, тое, што ўжо само страпянулася ў душы i прасiлася на свет.
Я спусцiўся да ракi i змыў халаднаватай вадою рэшткi сну. На жвiрыстым плыткаводдзi гулялi пячкурыкi, а крыху воддаль, дзе ўжо мацнела плынь, плыла аднекуль з Полацка ясеневая галiнка з трыма лiсткамi.
I раптам я ўспомнiў.
Я ўспомнiў, як аднойчы мы купалiся з табой у Дзвiне, i як ты заплыла на быстрыню, i як, нечакана адчуўшы моцныя абдымкi плынi, спалохалася i рванулася да мяне ўсiм сваiм маладым палевым целам...
Я стаяў над ракой i яшчэ не зусiм цвяроза думаў, што нiколi не здолею забiць цябе.