Ужо ў мазгах у яго пачало муціцца. Месяц, вада, лёд, снег, лес, агеньчыкі палатак і агеньчыкі зорак, і белае, і чорнае, і сіняе… Ён перастаў усхліпваць. Закінуў галаву, углядаючыся ў неба, невядома што там шукаючы. Месяц быў той самы, што суправаджаў яго ўсё жыццё, ад дзяцінства і да сёння, зазіраў у яго пакой, у кухню, асвятляў яму сумесна з ліхтарамі мілыя мінскія вуліцы… А цяпер сеяў сваё сіняе, халодна-прыцягальнае, мёртвае святло і не было яму аніякай — абсалютна ніякай справы да таго, што чалавек так несправядліва гіне!..
— Хто тут? — раптам пачулася зусім блізка.
Ён хацеў адказаць: «Памажыце, замярзаю, таплюся», — але не змог, словы захраслі ў горле.
— Руку давайце!.. Ды смялей, не бойцеся… Як вас уперла сюды?
У палатцы, ці хутчэй гэта быў нейкі шалаш, гарэлі, ціха патрэскваючы, штук пяць свечак-лампадак, невялічкіх, але ад іх было светла, цёпла і нават утульна. Пахла плаўленым парафінам, свежай рыбай і трохі бамжатняю.
Галубоўскі сядзеў у кутку на лахманах, прагна глытаў гарачы чай з алюміневай конаўкі, адчуваючы, як марудна, млявай прыемнай хваляю разліваецца цяпло па змучаным целе і спалоханай, збалелай душы.
Яго збавіцель корпаўся нешта ў кутку, перабіраў свой рыбацкі скарб і (быў, відаць, з пароды «галубоўскіх») усё гаварыў, гаварыў — ціха, манатонна:
— А я чую, нехта боўтаецца… Плёхае… Спалохаліся? Ды тут не ўтопішся — неглыбока… Адно холадна… Вы піце, сёрбайце хоць гарбату! Як ведаў — заварыў акурат… Трэба ж, як калоціць вас, беднага! Яно каб у пасёлак, ды выкруціцца, пасушыць вас… Бо як вы ў электрычцы паедзеце? Ці потым па горадзе? Як-ніяк сталіца, а вы ў мокрым… Пазіраць будуць, падумаюць немавед што…
Галубоўскі не мог вызначыць яго ўзрост, не бачыў і яго твару — рыбак увесь час нібы знарок паварочваўся да яго то спінаю, то бокам. Але здавалася, чалавек гэты яшчэ не стары, чамусьці абавязкова з барадою, з мяккімі, вельмі добрымі і вельмі сумнымі вачыма. І ад таго, што ён так шкадуе яго, чужога і дурнога Галубоўскага, называе бедным, асабліва ад гэтага мілага «выкання» Галубоўскаму хацелася прытуліцца да яго і яшчэ трохі ціха паплакаць.
— Грэйцеся, піце на здароўе… На электрычку ішлі? Дача тут? Мабыць, дача… У мяне таксама была… І дача, і машына, і жонка, і кватэра ў Мінску… Усё было, як у людзей. Цяпер толькі халупа тут, у пасёлку… Больш нічога няма. Я б вас завёў, дык там месяц не палена, халадрыга, дроў няма… Памерла ў мяне жонка, во дзе бяда… І паліць няма каму… І навошта? А ў мінскай кватэры дачка, з сужыцелем жывуць… Хай жывуць. Я ім не суддзя. Зімой толькі кепска — холадна ў хаце, у халупе маёй… Адзінока… А вы жанатыя? І дзеці ёсць? І працуеце? На фірме? І машына свая? Хаця цяпер у каго іх няма… Толькі жыві… Шчаслівыя вы, і такія маладыя яшчэ… І мне грэх скардзіцца! Многа не трэба — як, мусіць, і вам… Што маю — тое і маё. Скора пацяплее, а там вясна, лета, жыві не хачу… Возера, сонца, рыба, палатка гэтая… Рыбакі выкінулі, я падабраў, падлатаў, яно і нічога, жыць можна… Яшчэ гарбаткі? Піце на здароўе, пакуль гарачая… Ды і пойдзем патроху. На станцыю… Бо ў пасёлак, да чужых, толькі сунься — яшчэ ў прытон пападзеш, тут гэтага дабра поўна… Хто наркатой займаецца, хто самагонам, хто бл…вам… У мяне ў самога, сказаць вам, дачка б…дзь. Гэта каторая ў Мінску. Выгнала вось з кватэры… Хай. Я не ў крыўдзе… Жывіце. Яе вось толькі шкада, нібыта і замужам — і бл…дзь. А ў вас нічога! Усё добра ў вас… Пасядзіце, дапівайце, я вас да самага вагона давяду. Палкі толькі пабярэм, ды і пойдзём — яно хоць месячна, светла, а паспрабуй прайдзі такім лёдам!..
2002, 2007 г.
«КУДА ИДТИ В ЛЕСУ?»
Іван Аляксеевіч вяртаўся з грыбоў на станцыю.
Дарога паўсюдь вяла праз лес, ён цягнуўся ледзь не да самага перона. Нядаўна адкропаў дожджык, яшчэ не паспела распагодзіцца. У паветры стаяла імжа, між дрэў вісеў сіняваты туман. Было волка, ціха і неяк сонна, пахла летам, лесам, дажджом, туманам і, канечне ж, грыбамі — тым непаўторна шчымлівым, бясконца мілым водарам моху, сырасці і грыбной цвілі.
Іван Аляксеевіч нікуды не спяшаўся. Суботні дзень, электрычкі бегаюць часта. Крочыў сабе па перасечанай каранямі, усыпанай мокрай ігліцай і лісцем дарозе, і крыху шкада яму было, што мала пабыў у лесе, не выхадзіўся так, каб ногі гудзелі. Сваё дзесяцілітровае вядро ён не заўважыў, як набраў, прычым адных белых і асінавікаў, нарэзаў іх неяк хутка, напоўніў вядро даверху, акурат каб накрыўка легла: ён хутчэй без шкадавання выкінуў бы лішняе, чым вязці напаказ, дражніць чужое вока — нельга хваліцца ўдачай!