1944
КЛЯТВА ДУХУ
Паэма
Прысьвячаю любай
і дарагой мне Маці
1
Час ізноў мае думы пакратаў
і наструніў пад грукат гарматаў.
Думы песьняй вазьму апрану я,
няхай песьня настрою пільнуе;
няхай цешаць пульсацыяй вёснаў
гукі музыкі звонка-узьнёслай.
Яны сэрца крануць і расчуляць,
маці боль свайго сына адчуе.
Калі-ж песьня мая зьіржавее,
думы вецер дашчэнту разьвее;
гукі музыкі, любай і шчырай,
адлятуць у няведамы вырай;
і настрой, хоць і сьлёзна заплача,
гэтай страты ніяк ня зьіначыць.
Дык расьцеце, і думы, і песьні,
узьлятайце у сінь паднябесься!
У нястрыманым вашым развоі
радасьць словамі сум перакроіць.
Я скажу ўсім: ідзеце сюды вы
слухаць песьні жыцьця агнявыя,
песьні працы і песьні змаганьня —
думы блізкага, сьветлага раньня!
Гэта час мае думы пакратаў
і наструніў пад грукат гарматаў.
2
Калісьці сокамі грудзей
паіла продкаў ты, зямліца,
і мы, каб род не парадзеў,
прыйшлі пітва твайго напіцца.
З маленства сьнілася у сьне,
было мацункам нам адзіным.
Яму, як сонцу і вясьне,
маліцца хочам на Радзіме.
Тут ветры ў песьнях шалясьцяць,
а песьні — палкія, жывыя.
Драбніца кажная жыцьця
усімі вызнана навылет.
Пакуты цяжкія радні,
разбою воражага грукат,
уцехі выпітае дні
і радасьць даўняга — адчуты.
Тут нылі з посьніцы бацькі,
і самі скораму ня зналі.
Ішлі, узяўшыся за кій,
у сьвет шляхамі чэрствых даляў.
Ня год які мо’ і ня два
у край чужы ішлі нясьмела.
Сухая, гойстрая жарства
пякла ног струджанае цела.
Ня мелі болю чым уняць
сыны твае у дзікім сьвеце:
халоднай поўначы штодня
калечыў сэрца льдзяны вецер.
Цяпер зірні: перад табой
стаім на варце ганаровай.
Скажы — і рынемся у бой
усе, ня вымавіўшы слова.
Пакуль-жа сокамі грудзей,
як продкаў некалі, зямліца,
напой, каб род не парадзеў,
каб ніцма целам не зваліцца.
Прыймі да споведзі! Вазьмі
прысягу шчырую. Прычасьці
не пашкадуй — сваймі грудзьмі
цябе заслонім ад напасьці.
3
Пасьля доўгіх і цяжкіх разлучын
радасьць стрэчы кальнула балюча.
На парозе часіны інакшай
скрыжаваліся погляды нашы.
І мацней ’шчэ браты мае, сёстры
горасьць вычулі прыкрага посту...
У зьняважанай бацькаўскай хаце
частавала сыноў сваіх маці.
Спаласкалі атруту былога
хмелем моцным пітва дарагога.
Кроплі дзіўныя першае чары
абдалі цела палкасьцю вару.
Гэта, збыўшы пакуты разлучын,
радасьць стрэчы кальнула балюча.
4
Каля сьвятыні на пагосьце,
пад бел-чырвона-белым сьцягам,
усе знаёмыя і госьці
зышліся выслухаць прысягу.
Быў цёплы чэрвенеўскі вечар,
а неба ўходзіла у прыцем.
Сьвяточныя гарэлі сьвечы,
і месяц слаўся у блакіце.
Ўсе тройчы ўкленчылі ўрачыста
і пакляліся моцна, гучна
адолець сілы дух нячысты,
што пнецца зганьбіць нашу лучнасьць;
што мкнецца край цудоўны, любы
і скарбы велічныя краю
аддаць на зьдзек людскі, на згубу
у стан разбойнай, хіжай зграі;
і даўнасьць — сэрца асалоду —
зьняславіць квапіцца, расьцерці,
і дух адроджаны народу
расьпяць на пляцы і усьмерціць.
І пакляліся моцна потым
каля сьвятыні на пагосьце
адпомсьціць часу за сіротаў,
за кроў, за бацькаўскія косьці.
5
Сіла клятвы, о, сіла сьвятая,
дух ваяцкі, бы птах, узьлятае:
узьлятае на крылах і кліча
войска грознага лік павялічыць.