Гаіла неба боль пакут.
— О, каб дзядусь пра сьмерць праведаў!
Прачнуўся, стаў —
на лабяку
ні ведзьмака няма, ні дзеда.
1944-1955
МАІХ УЯЎ РУЖОВЫХ РАНАК
Паэма
1
Ад болю ўсё яшчэ гудзе
разгневанае цела краю...
Жыве яно — не памірае:
употайкі цяпло грудзей
ягоных сьпеліць травы поля,
і як ні смаж іх, ні палі,
праз скібы чорныя ральлі
яны зірнуць-такі на волю,
крамянай сьвежасьцю вясны
умыюцца. Расой валогі
спалошча мораку цьвілога
зара усходу сьлед квасны,
і усьміхнецца поле хатам,
і як ні смаж іх, ні мары,
убачаць зноў гаспадары
сваіх клапотаў плён багаты.
2
І часам тым у шчыт такі
напоўняць плёнам лёхі спрату.
За найдарожшыя караты
ён не прадасца. Ветракі
за рупасьць мелівам заплацяць,
і як ні смаж яго, ні праж,
сьвяжуткіх печываў ікра —
адзнака моцы і багацьця —
цалюткі дзень і дзень пры дні
да новых жніў, да касавіцы
ня выйдзе з хаты, са стальніцы
ні у бацькоў, ні у радні.
Запас, маўляў, бяды ня чыніць...
І як спусьціцца і ня мець
у сьвірнах збожжа таго медзь?
А ну-ж і дзьверы хто адчыніць...
3
І хмелем паху пульхны хлеб
змацуе пах акрас і варыў.
І сонца спогаднае хмары —
асеньніх днёў жалобны крэп —
спатоліць, даўшы волю спору.
І як ні смаж іх, ні чарні,
праб’юцца спору карані
у грунт зямлі, зьнябыўшы морак,
напояць сочывам руды
асьмяглы, глейкі мякіш глебы,
і зашумяць у сінь, у неба
шыракалістыя сады,
налітыя крамяным воскам...
І як ні смаж іх, ні пячы,
яны — найлепшы супачын
гаспадару — тубыльцу вёскі.
4
Здабыткаў новых, сьветлых дзён —
пладоў уцешнай, рупнай працы,
за што сам край ішоў змагацца,
чаму сам край быў так жадзён,
не прыдаверыць край нікому,
і як ні смаж яго, ні крой,
пары тэй бачу сяньня скрой
і ўжо выразна чую гоман
вялікай прышласьці. Яна
і не далёка ўжо, а блізка,
хоць морак ейную калыску
і затуляе ад відна.
І дзень той сэрцу будзе дораг.
І як ні смаж яго, ні гні,
не прыгібае больш ані
да рук сваіх спакусны вораг.
5
І не спаружыцца з красы
краіны зводнік чалавека:
лугоў краса, гаі і рэкі,
вазёры думныя, лясы —
найдаражэйшы скарб прыроды...
І як ні смаж яго, ні плюшч,
а ён бы той балотны плюшч,
расьціме й жыць для насалоды,
але-ж ня зьверу, а людству,
бо зьвер, як быў, і будзе зьверам...
І я ня дам ніколі веры,
што мор надыдзе хараству!
Усё, жыве і жыць што мусіць,
што сьпеліць зорная асець,
на хвалях прышласьць прынясе
для несьмяротнай Беларусі!
1946
Песьня
Хто-ж ня чуў Цябе і ня жыў Табой, несьмяротная беларуская Песьня! І чулі, і жылі, і самі сьпявалі, і іншых пяшчотнымі гукамі музыкі цешылі. І найлепшым бавеньнем сэрца й душы чалавечай была Ты, цудоўная нашая Песьня...
Удзень і ўначы, у хаце сумной — на Радзіме, і недзе далёка — на землях чужых і варожых, у горы і шчасьці, у дзень нарадзінаў і сьмерці — заўсёды і ўсюды — зьвінеў, не змаўкаў непадкупны, адменны, наструнены голас Зямлі Беларускай.
Расла і ішла Ты ад мора да мора, за стромыя горы і пушчы ставечныя, празь вільгаць туманаў балотных сягала і немарач твані; на крылах вятровых наўсуперак лёсу плыла і мацнела пад сонцам, пад зорамі неба блакітнага сьвету.
І сяньня жывеш — не скараешся, родная, мужная Песьня народу! І толькі часамі Твой голас, сумны і надрыўны, ад болю змаўкае і падае ніцма на жораст, сухі і калючы, каб потым, акрэпшы, напіўшыся соку зямнога, узьняцца вышэй ’шчэ, скрануць няжывога і горам прыбітага брата словам сваім абнадзеіць.
Ні вецер ільдзянага мора, ні сьпёка паўдзённая пустак ня спыняць Цябе, ня скуюць і ня здушаць нідзе і ніколі, дарма што зьняславіць наровяць дзікія, нязвыклыя, прышлыя зыкі. Нямеюць, пачуў я, спакусныя гукі і курчацца зводнікі цёмныя вуліц, адчуўшы Тваю векапомную славу.
І слухаюць людзі, чакаюць, ля крыжа укленчыўшы нема, прыходу збавеньня пад гром навальніцы, дзе стрэлы маланак, агністыя стрэлы, ўядаюцца хіжа у цела жывое, і раніць шаленства атрутай сьмяротна з уцехай на сьцежках прыцьмелых істоту.