Выбрать главу

«Ройтэрс» – агенцтва «Ройтэрс» (Reuters) адкрыў у Лондане ў 1851 годзе нямецкі эмігрант Паўль Юліюс Ройтэр, які займаўся перадачай біржавых навінаў у еўрапейскія краіны з дапамогай тэлеграфу. Там, дзе кабель не быў пракладзены, ён выкарыстоўваў паштовых галубоў. З цягам часу офіс Ройтэра ператварыўся ў адно з найбуйнейшых міжнародных агенцтваў навінаў і фінансавай інфармацыі і з’яўляецца ім дагэтуль.

Нарбона – французскі горад у дэпартаменце Од за 12 км ад Ліёнскага заліва. Нім – французскі горад, прэфектура дэпартамента Гар, размешчаны на мяжы Праванса. Абодва гарады знаходзяцца на поўдні Францыі.

«– Баюся. – Чаго? – Пнеўматычнай стрэльбы…» – Холмс баіцца пнеўматычнай стрэльбы, бо яна страляе нашмат цішэй, чым звычайная: куля з яе вылятае пад уздзеяннем газу пад ціскам.

Біном Ньютана – формула для раскладання на асобныя складнікі цэлай неадмоўнай ступені сумы дзвюх пераменных. Доўгі час лічылася, што для натуральных паказчыкаў гэтую формулу вынайшаў Паскаль, аднак яна была вядомая яшчэ кітайскім і арабскім матэматыкам. Ньютан каля 1676 году абагульніў формулу для адвольнага (адмоўны, дробны і г.д.) паказчыка ступені.

«Цяга да злачынства ў яго ў крыві, і надзвычайныя разумовыя здольнасці, замест таго каб дапамагчы пераадолець, толькі ўзмацнілі яе і зрабілі больш небяспечнай…» – тут Дойл адсылае да тэорыі Чэзарэ Ламброза (1835–1909), італьянскага турэмнага доктара-псіхіятра і заснавальніка антрапалагічнага кірунку крыміналогіі, які сцвярджаў, што цяга да злачынства – прыроджаная альбо атавістычная. Асноўная заслуга Ламброза ў тым, што ён перанёс акцэнт вывучэння са злачынства як дзеяння на чалавека як злачынцу.

«Вашыя лобныя косці развітыя менш, чым я мог чакаць…» – антрапалогія ХІХ стагоддзя ўсё яшчэ адчувала ўплыў псеўданавукі XVIII стагоддзя – фрэналогіі, у якой вывучалася залежнасць будовы чэрапа ад духоўных і ментальных здольнасцяў чалавека. Заўвага Марыярці магла пакрыўдзіць Холмса, які ў сваю чаргу адзначыў выпукласць ілба прафесара, што мусіла сведчыць пра выбітныя разумовыя здольнасці.

Бентынк-стрыт, Ўэлбэк-стрыт – гэтыя вуліцы знаходзяцца за некалькі кварталаў ад Бэйкер-стрыт.

Хэнсам – двухколавы экіпаж з месцам для фурмана ззаду.

Лоўтэрскі пасаж – невялікі гандлёвы будынак з крамамі, у асноўным цацачнымі.

Брогам – гл. каментар да апавядання «Пастаянны пацыент».

«Наш цягнік спыняецца ў Кентэрберы, а параход звычайна як мінімум на чвэрць гадзіны затрымліваецца…» – кантынентальны цягнік праз Кентэрберы ідзе ў Дуўр, дзе знаходзіцца порт, адкуль у часы Дойла хадзілі параходы ў Кале (Францыя), расклад якіх быў падладжаны пад расклад экспрэса.

«Ну, далей у нас пачнецца гонка – спачатку да Ньюхэйвена, а адтуль – у Д’еп…» – Холмс і Ўотсан выправіліся на паўднёвы захад, дзе з Ньюхэйвена маглі паромам трапіць у Д’еп (Францыя). Дарога з Ньюхэйвена ў Д’еп істотна даўжэйшая за дарогу з Дуўра ў Кале.

Лэйк – горад у Швейцарыі ў даліне ракі Рона, аточаны маляўнічымі гарамі. Перавал Гэмі вядзе ад яго да Інтэрлакена і вёскі Майрынген. Дойл быў аматарам лыжнага спорту і добра ведаў лыжныя курорты Швейцарыі і Нарвегіі.

Даўбен – маленькае высакагорнае возера, міма якога праходзіць перавал Гэмі.

Englischer Hof – ангельскі двор (ням.). У часы Дойла Майрынген быў папулярным месцам адпачынку сярод ангельцаў. Сам Дойл спыняўся там некалькі разоў. Цяпер у Майрынгене знаходзіцца музей Шэрлака Холмса.

Разэнлаў – маленькая вёска ў аднайменнай цясніне, дзе ў часы Дойла падарожнікі спыняліся адпачыць падчас вандровак у гарах.

Райхенбахскі вадаспад – адзін з найбуйнейшых альпійскіх вадаспадаў, які складаецца з некалькіх асобных каскадаў. Там усталяваная шыльда ў памяць пра «смерць» Шэрлака Холмса.

«Яна правяла зіму ў Давас-Плацы і акурат ехала да сяброў у Люцэрн, калі ў яе пачаўся крывацёк…» – жонка Дойла пакутавала на туберкулёз, і таму гэтая хвароба часта з’яўляецца ў творах пісьменніка. Давас-Плац – раён курортнага гарадка Давас, дзе зімой дагэтуль лечацца людзі з хваробамі лёгкіх. Люцэрн – горад у Швейцарыі, размешчаны ў цэнтры Швейцарскага плато.