Гэтыя людзі — у пэўных выпадках справядліва — лічаць, што пры любой палітычнай сыстэме іх месца ў сацыяльным ляндшафце застанецца далёкім ад цэнтраў прыняцьця рашэньняў. Таму масавы рух за зьмену ўлады і дэмакратызацыю не сустрэў супраціву з боку прыхільнікаў Лукашэнкі, не інтэграваных у органы ўлады.
Але з 2021 году самі ўлады ажыцьцяўляюць пэрманэнтную палітычную мабілізацыю. Маўклівай падтрымкі (шляхам фактычнага ўхіленьня ад палітыкі) Лукашэнку ўжо недастаткова, і ў навінах зьяўляюцца паведамленьні аб калектыўных зваротах грамадзянаў у падтрымку ўлады, аб стварэньні войскаў самаабароны і г.д. У прынцыпе гэта азначае, што спакойнае жыцьцё ўдалечыні ад палітыкі становіцца немагчымым, не застаецца месца для славутай стабільнасьці. Дзяржаўны апарат вынаходзіць усё новыя спосабы нэўтралізацыі сабатажу і ўхіленьня — спосабаў паводзінаў, якія разбураюць сацыяльны кантракт, які накідаюць улады пасьля выбараў 2020 году.
Ці зьяўляецца мабілізацыя прыхільнікаў улады палітычнай памылкай? Цалкам можа быць.
Улічваючы тое, што да сярэдзіны 2021 году ў Беларусі не засталося сацыяльных групаў, уключаючы кіроўную, якія былі б задаволеныя станам рэчаў, хутчэй за ўсё, папулярнасьць ідэі сацыяльнага прымірэньня будзе нарастаць.
Грунтавацца такое прымірэньне можа, у прыватнасьці, на агульным прызнаньні таго бясспрэчнага факту, што чалавечыя рэсурсы абмежаваныя. Што нас, беларусаў, усяго 9,5 мільёна ў сьвеце, у якім аснову эканомікі складае кваліфікаваная праца і / альбо прадпрымальнасьць. Што 140 мільёнаў расейцаў ня будуць вырашаць нашы праблемы і 450 мільёнаў эўрапейцаў — таксама. Што сьмешна разьлічваць, нібыта 2 мільярды кітайцаў кінуцца дапамагаць нам захоўваць састарэлую сыстэму кіраваньня і элемэнты савецкай эканомікі, у той час як самім ім давялося ад усяго гэтага адмовіцца.
І калі сур'ёзна прыняць да ведама, што беларусаў усяго 9,5 мільёна і больш ня стане, то давядзецца прызнаць, што ў распараджэньні любога палітычнага праекту «асаблівага шляху» — надзвычай малы чалавечы рэсурс, які да таго ж скарачаецца з прычыны адтоку кваліфікаваных работнікаў.
Вядома, непрымірэнныя лягеры ўсё роўна застануцца. Ёсьць агульнае правіла сацыяльнай псыхалёгіі — чым меншае кола / абшар уплыву, тым больш прывабныя найбольш непрымірэнныя пазыцыі. Цяпер ультыматыўныя «заябацькі» і нацыяналісты гатовыя падмацоўваць свае пазыцыі пакаленьнямі, якія адышлі ў нябыт, альбо ілюзорнымі хаўрусьнікамі, бо рэальны ўплыў гэтых поглядаў вельмі абмежаваны.
Але большасьць беларусаў, як паказалі падзеі 2020 году, цалкам згодныя берагчы людзей і гатовыя да інклюзіўнай палітыкі. Няма сумневу, што ўладам, пасьля няўдалых спробаў накінуць сваё ўтапічнае бачаньне хаўрусьніцтва з Расеяй і Кітаем, давядзецца зьмірыцца з тым, што іншых беларусаў ёй не здабыць і давядзецца мець справу з тымі, якія цяпер жывуць.
Генадзь Коршунаў, сацыёляг, навуковы супрацоўнік Эўрапейскага гуманітарнага ўнівэрсытэту
«ПАЎСТАВАНЬНЕ ГАРЫЗАНТАЛІ»
#Беларусь2020
Літаральна для ўсяго сьвету 2020 год праходзіў пад знакам COVID-19 і тых канфліктаў, што ён выклікаў. Беларусь тут сталася пэўным выключэньнем, бо каранавірус ня проста вывеў спадыспаду насьпелыя супярэчнасьці, але спарадзіў сапраўдны сыстэмны крызіс. Менавіта так, і было б памылкай лічыць, што падзеі, якія цяпер акрэсьліваюцца як «#Беларусь2020», маюць толькі палітычныя падставы.
Іх карані значна глыбей, і вытокі трэба шукаць у першай палове 90-х мінулага стагодзьдзя, калі толькі закладаўся падмурак сучаснай беларускай дзяржаўнасьці.
На той час беларускае грамадзтва існавала ў даволі спэцыфічным фармаце разьмеркаванай, лякальнай сацыяльнасьці, дзе панавалі засяроджанасьць на паўсядзённым, пераважная каштоўнасьць інтарэсаў малой супольнасьці і абсэнтэістычнае стаўленьне да ўладаў. Да таго ж адсутнічалі згуртаваная эліта і агульнарэлевантны нацыянальны наратыў, а «грамадзянскае» было вылегчанае да тады яшчэ актуальнага савецкага эквіваленту падданства. То бок унутраных падстаў для паўнавартаснай праявы суб’ектнасьці грамадзтва (у тым ліку — палітычнай) адкрыта бракавала.
Праз усё гэта на першых прэзыдэнцкіх выбарах узьнікла і запрацавала своеасаблівая грамадзкая дамова з новай уладай, паводле якой апошняя атрымала амаль выключныя правы палітычнага суб’екта, а грамадзтва задаволілася падтрыманьнем пэўных стандартаў дабрабыту і бясьпекі. Гэта ня самая тыповая вэрсія сацыял-кансэрватызму, але і не беспрэцэдэнтны выпадак для грамадзтваў мадэрнова-індустрыяльнага тыпу, што функцыянуюць у межах збольшага вэртыкальна-герархічнай лёгікі.