* Багдан Хмяльніцкі па-ранейшаму бачыў у складзе сваёй «вольнай» дзяржавы не толькі ўкраінскія землі, але і, прыкладам, усю паўднёва-ўсходнюю Беларусь па Смаленск.
Позняй вясной 1657 г. Злучаныя сілы шведскага караля і Георга Ракочы перайшлі цераз Буг ды накіраваліся да Берасця. Тут стаялі палкі гетманаў Паўла Сапегі і Станіслава Патоцкага, якія чакалі падыходу Вінцэнта Гасеўскага. Пабаяўшыся рызыкоўнай сутычкі, гетманы пакінулі на абарону Берасця 2-тысячную залогу, а самі адышлі: Сапега - да Камянца, а Патоцкі падаўся на Сандамір. Калі Ракочы і Карл Густаў наблізіліся да горада, камендант падпісаў капітуляцыю. Усё ўзбраенне берасцейскай фартэцыі дасталося шведам. Да іх жа на службу перайшла частка залогі, у прыватнасці нямецкія найміты. Аднак нечакана ўдар па шведах нанесла Данія, і Карл Густаў мусіў пакінуць Берасце.
Пакуль Георг Ракочы ваяваў Рэч Паспалітую, палякі ўварваліся ў ягонае Сямігароддзе. Гетманы Патоцкі, Любамірскі і ваявода Чарнецкі атачылі сямігародскага князя каля Меджыбожа і прымусілі яго здацца. 22 ліпеня ў Чорным Востраве было падпісана замірэнне паміж Сямігароддзем і Рэччу Паспалітай.
А ў Беларусі таго лета маскоўскія ўлады пачалі буйную аперацыю па выгнанні казакаў. Цар пайшоў на гэта пасля бясплённых перамоваў з Хмяльніцкім, бо не мог больш цярпець: выходзіла, што ён памірыўся з Рэччу Паспалітай і цярпліва чакаў элекцыйнага сойму, а ягоны падданы рабіў адваротнае, ваяваў на баку шведаў - тагачаснага суперніка Масквы. У Смаленску было створанае спецыяльнае вайсковае злучэнне на чале з Сямёнам Змеевым, якому даручылі высылку казакаў са Смаленскага, Дубровенскага, Варшанскага і Магілеўскага паветаў, а разам з тым набор 2-3 тысячаў чалавек у драгуны з мясцовага жыхарства. Перад выгнаннем казакаў патрабавалася выбраць з іх беларусаў, тых, «которые домами своими прежде того жили», ды пакінуць іх на месцы, пры гаспадарцы. Сялянам, якія спрабавалі б цяпер запісацца ў казакі, пагражала смяротнае пакаранне.
Аддзелы маскоўскіх ратнікаў наляталі на вёскі, дзе жылі казакі, выганялі іх з хатаў, адразалі чубы, забіралі дабро, білі і беларускіх сялянаў вярталі ў стан прыгонных, а сапраўдных чаркасаў высылалі на Ўкраіну. На дапамогу войску Змеева ваявода Шарамецеў накіраваў на вёскі дадатковыя фармаванні разам з артылерыяй.
У верасні 1657 г., ужо па смерці Хмяльніцкага, паміж ваяводам Змеевым і палкоўнікам Нячаем раптам дайшло да пагаднення, якое вызначыла канкрэтныя месцы, дзе дазвалялася пакінуць казацкія залогі. На першы погляд гэтакі кампраміс можа здацца нечаканым. Аднак на справе маскоўскаму ўраду тады толькі і заставалася, што зноў мяняць дачыненні з казацкай старшынай, ізноў разлічваць на хаўрус з Войскам Запарожскім, бо на даўжэйшы блок з Рэччу Паспалітай ужо не было як спадзявацца. З боку апошняй пра гэты хаўрус рупіўся хіба што адзін гетман Гасеўскі. Ён, нават ваюючы ў Прусіі, прымаў у сябе царскіх паслоў, а да Масквы пасылаў свайго камісара Мядэкшу. Карысці ад той дыпламатыі было няшмат, але хоць нейкая інфармацыя пра рэальнае становішча на акупаваных землях ды пра тое, што робіцца ў Маскве, збіралася. Увосень 1657 г., напрыклад, праязджаючы праз Беларусь, Мядэкша пабыў у стаўцы ваяводы Шарамецева ў Барысаве, адзначыў, што ў таго войска да 3 тысячаў. Затое пад Смаленск збіраўся са свежымі сіламі Адоеўскі, паведамляў ён гетману, а далей на захад ды каля Магілева маскоўскія ўлады зганялі ў войска сялянаў - праўдападобна, для ўмацавання аддзелаў Шарамецева і на ахову занятых паветаў. Размаўляючы з маскоўскімі баярамі і ваяводамі, Мядэкша пабачыў, што і між іх не было адзінства. Ад суправаджальнай групы ён не раз чуў скаргі на ўціск і няволю, на тое, што ім па некалькі гадоў даводзіцца не бачыць сваіх хатаў, дзяцей, жонак. Некаторыя нават заявілі, што «ісці гатовы хоць да Яго Каралеўскай Міласці...» [29, s.53]. Асабліва адкрыта выяўлялі незадаволенасць маскоўскай уладай казакі.