Наказны беларускі палкоўнік Дзяніс Мурашка (ён гэтак пісаўся з сакавіка 1657 г.) цяпер меў за рэзідэнцыю вёску Камень, а зонай дзеянняў ягоных сялянска-казацкіх аддзелаў сталі Менскі і Ашмянскі паветы. Пры канцы года дзве харугвы мурашкаўцаў стаялі ў старастве Гайна пад Менскам. Актыўна дзейнічаў невялікі (пад 500 чалавек) аддзел князя Самуля Лукамскага, у якім была «шляхта розных поветов да волосные мужики, а черкас де украинных с ними нет ни одново человека». У Віцебскім павеце аперацыі праводзілі 2 конныя харугвы «воровских козаков» шляхціча Храпавіцкага і былога віцебскага студэнта Сцяпана (Станіслава?) Шалупіна, сярод якіх было 30 шляхцічаў, астатнія - «мужики с киями и з бердышами».
У снежні 1657 г. прысяжная шляхта згуртавалася і такі разбіла войска Дзяніса Мурашкі, сустрэўшы яго каля вёскі Прусавічы на мяжы Ашмянскага павета, калі тое вярталася з рэйду. Сам палкоўнік быў тады ў іншым месцы і ў бітве не ўдзельнічаў. У сутычцы са шляхтай загінула блізу 300 чалавек, што значна аслабіла сілы Мурашкі, аднак дзеянні партызанаў працягваліся. На працягу месяца ўжо аддзелы Мурашкі разбілі прысяжную шляхту пад Брусевічамі.
Ці шмат заставалася шляхцічаў пры сваіх маёнтках? Тых, хто не служыў у харугвах гетманаў, хто не пайшоў у лес і каго не вывезлі, схапіўшы, у няволю, было ўжо не так багата. Але і яны, прыняўшы падданства Аляксея Міхайлавіча, істотна падтрымлівалі пазіцыі акупацыйных уладаў на занятай тэрыторыі. Калабарацыянізм прысяжнай шляхты паспяхова скарыстоўваўся царскім урадам як у дыпламатычных, гэтак і ў чыста ваенных мэтах. Колькі сотняў полацкіх шляхцічаў уключаліся ў царовыя дзейныя вайсковыя фармаванні, да службы прыцягвалася таксама шляхта Смаленска ды іншых гарадоў. Найчасцей, праўда, прысяжная шляхта выконвала другарадныя задачы - разам з маскоўскімі ратнікамі ахоўвала гарады, дапамагала праводзіць карныя аперацыі супраць партызанаў, прыглядала за парадкам на месцах. У цэлым паводзіны сялянаў ды мяшчанаў, як выглядае, пад час акупацыі былі куды больш годныя.
Цяжка сказаць, чым у сапраўднасці кіравалася беларуская шляхта, прысягаючы цару. Чаго-чаго, а гатовасці аддана служыць было, відаць, менш за ўсё. Прынамсі, пра гэта сведчаць некаторыя факты. Напрыклад, менскія прысяжныя шляхцічы з'ехаліся летам 1656 г. у Менск і, накінуўшыся на Ўнятоўскага, абранага новым харужым, «бранили всякою бранью и обесчестили...» І вось зімой 1657-1658 гг. дайшло нарэшце да адкрытага канфлікту паміж маскоўскай уладай і падданай цару шляхтай. Шляхцічы сталі скардзіцца на раскватараванае па Беларусі войска, патрабаваць ліквідацыі заставаў, дамагацца свабоды касцёлу, неўмяшання праваслаўнага духавенства ў справы каталікоў, а пасля і выступалі са зброяй супраць учарашняга ўладара.
За кошт шырокага далучэння шляхты ў 1658 г. вызваленчы рух у Беларусі разгарнуўся з новай сілай. Як і ў папярэднім годзе, край ускалыхнула хваля паўстанняў супраць акупацыйных уладаў, хоць па часе гэта і супала з чарговай спробай царскага ўрада выгнаць казакаў з Беларусі. Пад восень шляхта і мяшчане Гарадзеншчыны, пачуўшы пра набліжэнне войска вялікага гетмана Паўла Сапегі, разам ухапіліся за зброю. Падобна, што гэтаксама было і каля Наваградка [87, с.24]. Ды і Сапегавы харугвы ў значнай ступені складаліся з сялянаў, якія наняліся служыць ці прыйшлі з паўстанцкіх аддзелаў. Ваявода Юры Далгарукі ў верасні 1658 г. з трывогай паведамляў цару, што «вся присяжная шляхта всех поветов изменили и к ним, к гетманом к Павлу Сопеге и к Гонсевскому пристали и твоих ратных людей везде побивали, и в полон имали, и конские стада отгоняли» [5, т.2, с.613]. Паводле звестак, атрыманых на допыце «языкоў», пісаў ён далей, шляхта ўсіх гарадоў і паветаў гуртуецца ды злучаецца з сялянамі, з казакамі Мурашкі і Нячая, каб выступаць супраць непрыяцеля. Па дарогах ад Смаленска і Полацка зробленыя моцныя заставы, так што царскіх ганцоў ужо не прапускаюць. «А которые де твои ратные люди из наших полков от Вильны побежали, и тех беглецов присяжная шляхта с черкасы и с мужики по Смоленской и по Полоцкой дорогам многих побили». Крычма крычалі тады рэляцыі маскоўскіх ваяводаў: «казаки белорусские, государь, нас, ратных людей твоих, побивают».