Выбрать главу
Документы, касающиеся турок

Имеются два кодекса пространной редакции, богатые на предмет документов, связанных с борьбой с турками-османами в XV в. Именно в это время последние серьезно продвинулись по территории Европы. Проиграны крестовые походы против турок-османов 1396 и 1444 гг. Государства крестоносцев в Греции последовательно сдаются в руки турок. 29 мая 1453, захватив Константинополь, турки окончательно стирают с карты Европы Византию. Стоит напомнить, что войны против турок в XIV–XV вв. имели характер крестовых походов.

Первый из двух кодексов – манускрипт из Зайтенштеттена (St)[80]. Все документы, расположенные на листах 93-103 этой рукописи относятся к сфере священных войн против турок-османов в годы, последовавшие за падением Константинополя. Среди прочего речь идет о буллах Каликста III. Кроме того, на листах 51v-89r расположен “Commentarius de passione Domini Iesu Christi”, в котором мы находим некоторые exempla про чудеса, связанные с историей крестовых походов (см. конкретные примеры на листах 78r, 80r, 84v-85v, 87 г). Присутствие трактата о страданиях Христа, в котором много говорится о знаке креста, между трактатом «О проповеди креста» и документами, связанными с крестовыми походами, уже вызывает подозрения. Кроме того, трактат «О проповеди креста» и трактат о страданиях Христа написан тем же почерком, тогда как документы, касающиеся турок, переписали другие два писца.

Ниже приведено существующее каталожное описание, доработанное мной в части документов, связанных с борьбой с турками:

F. 1r–51v Tractatus venerabilis patris fratris Humberti quondam magistri generalis de predicatione crucis.

F. 51v–89r Commentarius de passione Domini Iesu Christi.

Vacant: 89v–92v.

F. 93r–98r [Calixtus III papa. Bulla de movendo bello in Turcas de 1455, Ad summum pontificatus apicem].

Datum: 1455.

Incipit: Calixtus episcopus etc ad futuram rei memoriam. Ad summi pontificatus apicem disponente Deo nuper assumpti dum singulos propriosque multarum ac prope omnium orbis christiani…

Explicit:…se ad iter ponere volumus atque decernimus. Nulli ergo omni homini liceat… infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare …se noverit incursurum. Datum Rome apud sanctum Petrum anno incarnationis dominice 1455 Idus Maii pontificatus nostri anno primo.

Издание: Diplomatarium svecanum Appendix. Acta pontificum svecia I. Acta cameralia/Ed. L. M. Baath. Stockholm, 1942–1957.

Vol. II, n° 1251.

F. 98v–99r Huius bulle excerpta per reverendum patrem dominum Iohannem Aichelperger [de Novoforo] officialis in Wienna.

Datum: 1455.

Incipit: Item dominus papa Kalixtus hortatur et requitur universos principes christianos…

Explicit: …solemniter publicent ac exponant per alios ad hoc deputaverint publicari et exponi faciant ut melius et clarius interpretantur ab omnibus etiam in vulgari.

F. 99v–100r Mandatum domini nostri gloriosissimi domini Udalrici episcopi Pataviensis [Passau].

Datum: 1456.

Incipit: Urdalricus Dei gratia episcopus Pataviensis universis et singulis… salutem in Domino. Recepimus sepe iteratis vicibus litteras karissimi in Christo patris domini domini Iohannis miseratione divina sacrosancte Romane ecclesie dyaconi cardinalis per Germaniam Hungariam regna et terras Turcis subiectas et illis finitimas…

Explicit: …et vos indelgentiarum earundem participes sicut in uno suo puncto continetur. Aliter non factum etc. Datum Wienne die decima octava mensis Iulii anno etc. LVIto [1456].

F. 100r Scriptum domini Iohanni cardinalis tituli Sancti Angeli apostolice sedis legati.

Datum: 1456.

(1)Incipit: Tenore presentium monentur omnes Christi fideles. Qui ut animarum suarum saluti saluberius consulerent Christo se devoverunt contra Thurcos fidei nostre hostes…

Explicit: …pro executione voti sui debiti Christo cui se devoverunt ministrare valeant. Datum Bude sub nostro signeto ultima mensis maii anno Domini 1456.

(2) Incipit: Tenore presentium intimamur omnibus Christi fidelibus quod iam est tempus defendendi ad bellum…

Explicit: …excipitur votum religionis et peregrinationis ad sanctum sepulchrum Domini. Datum Bude octava iulii anno Domini MCCCCLVI etc.

(3) Incipit: Tenore presentium mandamus omnibus et singulis predicatoribus cuiuscumque ordinis et condicionis…

Explicit: Et quod quibus tenere de necessitate salutis tamen facere quantum potest in isto negotio contra Thurcum. Ex Buda xviii Iulii anno ut supra.

F. 100v–103r Bulla secunda sanctissimi domini pape Kalixti secundi [Cum hiis superioribus annis].

Datum: 1456.

Incipit: Calixtus episcopus servus servorum Dei… Cum hiis superioribus annis impius nominis Christiani persecutor Thurcorum tirranus post oppressam Constantinopolitanam civitatem…

Explicit:…et alios secte damnate machumetane in partibus orientalibus sectatores. Nulli ergo omni homini liceat… infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare …se noverit incursurum. Datum Rome apud Sanctum Petrum anno incarnationis dominice 1456 12 Kal. Iulii pontificatus nostri anno secundo etc.

Издание: Raynaldus O. Annales Ecclesiastici. Ab anno MCXVIII, ubi desinit cardinalis Baronius usque ad annum MDXXXIV continuati. Vol. 29. Bar-le-Duc, 1880. 1456, § 19–23.

F. 103v–104r Item notanda sunt aliqua ex parte malicie Turcorum.

Incipit: Item quod Deus permittat ecclesiam suam etiam populos suos propter peccata aliquando variis tribulationibus agitari… Totam Asiam et magnam partem Europe et ceperunt illam preclaram civitatem urbium reginam Constantinopolitanam.

Explicit: …quod omnes pecunie ibunt ad istum usum et non ad manus alterius etc.

F. 105–205 Sermones festivales <de s. Jacobo).

F. 206–222 Tractatus de indulgentiis.

F. 206–222 Tractatus de thesauro ecclesie et de indulgentiis.

Другим кодексом является манускрипт из Мелька. Наличие документов, связанных с борьбой с турками, было открытием, поскольку рукопись до сих пор не описана в каталоге. В описании, которое имеется на сайте Hill Museum and Manuscript Library листы 48–273 описаны как tractatus varii, bullae papales, epistolae, numero 44. К счастью, Т. Каппели был в курсе того, что в составе рукописи имеется трактат «О проповеди креста», и благодаря ему я знал, что этот манускрипт представляет интерес[81]. Проверка показала, что помимо нашего трактата манускрипт содержит множество текстов, связанных с борьбой с турками в XV в.

вернуться

80

Inventar der Mittelalterlichen Handschriften des Benediktinerstiftes Seintenstetten nach dem handschriftlichen Katalog bearbeitet von Christine Glassner. Wien, 2005 (URL: http://www. ksbm.oeaw.ac.at/seit/inv/).

вернуться

81

См.: Kaeppeli T. Scriptores Ordinis Praedicatorum Medii Aevi. Roma, 1970–1993.

полную версию книги