Доўга Олівер не мог заснуць: ён думаў, што не ёсць немагчымай сітуацыя, калі Нэнсі захацела б шапнуць яму некалькі парад, але дзяўчына ў змрочным одуме, не варушачыся, сядзела ля агменя і толькі час ад часу здымала лішні воск са свечкі. Змучаны страхам і бяссоннем, хлопчык нарэшце заснуў.
Калі ж ён прачнуўся, на стале стаяла ўжо ўсё для гарбаты, а Сайкс засоўваў у кішэні свайго плашча, які вісеў на спінцы крэсла, нейкія рэчы. Нэнсі мітусілася, ставячы на стол сняданак. Днець яшчэ не пачало — па-ранейшаму гарэла свечка; знадворку было даволі цёмна. Па шыбах сцябаў калючы дождж, а неба было пакрытае хмарамі.
— Ну, давай! — прабурчэў Сайкс, калі Олівер падхапіўся. — Ужо палова на шостую. Глядзі, варушыся, а то застанешся без сняданка. Мы познімся.
Олівер хутка памыўся, крыху нечага перахапіў ля стала і на сярдзітае пытанне Сайкса адказаў, што ўжо гатовы.
Нэнсі, стараючыся не глядзець на Олівера, дала яму хустку, каб ён абвязаў яе вакол шыі, Сайкс даў яму шырокую накідку з грубай матэрыі, якую Олівер накінуў на плечы. Апрануўшыся, хлопчык даў рабаўніку руку; той спыніўся, паказаў яму рукой на бакавую кішэнь плашча, дзе ляжаў пісталет, заціснуў руку хлопчыка ў сваёй руцэ і, развітаўшыся з Нэнсі, павёў яго.
Калі яны дайшлі да дзвярэй, Олівер на імгненне азірнуўся, спадзеючыся сустрэцца вачыма з Нэнсі. Але тая заняла сваё колішняе месца каля агменя і сядзела нерухома.
РАЗДЗЕЛ ХХІ
Экспедыцыя
Калі яны выйшлі на вуліцу, займаўся бязрадасны дзень.
Дзьмуў моцны вецер, ішоў дождж, хмары нізка навіслі над зямлёй. Ноч была вельмі сырая, і на вуліцах стаялі вялікія лужы. Сцёкавыя канавы былі перапоўненыя. Толькі-толькі пачынала брацца на дзень, але слабае святло дня адно азмрочвала панылы краявід: на гэтым бледным тле больш бляклымі выглядалі газавыя вулічныя ліхтары, і мокрыя дахі ды цёмныя вуліцы больш не падсвечваліся цёплымі і яркімі танамі. Здавалася, што ў гэтай частцы горада яшчэ ніхто не прачынаўся, таму што аканіцы паўсюдна былі шчыльна зачыненыя, а вуліцы, якімі ішлі Олівер і Сайкс, былі ціхімі і бязлюднымі.
Калі яны павярнулі на Бэтнэл-Грын-Роўд, ужо добра развіднела. Шмат якія лямпы пагасілі. У кірунку Лондана памалу ехала некалькі вазоў. Час ад часу з грукатам імчалася па дарозе паштовая карэта, і кучар частаваў бізуном дзеля перасцярогі вазніцу на цяжкім возе, які ехаў не па тым баку дарогі, — гэта пагражала кучару спазненнем на паштовую станцыю на чвэрць хвіліны. Ужо запалілі святло ў корчмах, і яны прымалі першых наведвальнікаў. Паступова пачалі адчыняцца і крамы. Зрэдку траплялі людзі. Потым асобнымі групамі пачалі сустракацца рабочыя, якія ішлі на працу, мужчыны і жанчыны з кошыкамі рыбы на галовах, павозкі з зелянінай, вазы з жывой скацінай або тушамі, малочніцы з бідонамі — бясконцая чарада людзей, што нясуць харчы ва ўсходнія прыгарады Лондана. Калі яны наблізіліся да Сіці, шум дарожнага руху паступова павялічыўся, а калі праходзілі па вуліцах паміж Шордзіч і Смітфілдам, шум перарос у гул, а рух больш нагадваў куламесу. Было ўжо зусім светла, і для паловы насельніцтва Лондана наступіла раніца дзелавога дня.
Містэр Сайкс павярнуў уніз па Сан-стрыт і Краўн-стрыт, перасёк Фінсберы-сквер і праз Чызуэл-стрыт выйшаў на Бар-бікен, потым на Лонг-авеню, а далей ужо быў Смітфілд, адкуль з паветрам даносіліся такія дзіўныя хаатычныя гукі, што Олівер быў моцна ўражаны.
У гэты дзень ладзіўся кірмаш. Гразь на пляцы даходзіла да шчыкалаткі; ад скаціны падымалася густая пара, насычаная спецыфічным смуродам. Уверсе яна змешвалася з туманам, які, здавалася, ляжаў на комінах, і воблакі гэтых выпарэнняў цяжка навісалі над галавой. Усе загоны ў цэнтры пляца і ўсе часовыя загоны, якія змаглі ўмясціцца на вольнай прасторы, былі набітыя авечкамі. Уздоўж жалабоў стаялі прывязаныя ў тры-чатыры доўгія шэрагі быкі і іншыя рагачы. Сяляне, мяснікі, пагоншчыкі, разносчыкі, хлопчыкі, злодзеі, разявакі, усялякія валацужнікі змяшаліся ў адзіную масу. Свісты пагоншчыкаў, брэх сабак, мычанне быкоў і кароў, бляянне авец, рохканне і віск свіней, крыкі разносчыкаў, воклічы, лаянка, праклёны з усіх бакоў, звон званочкаў, гул галасоў, які даносіўся з кожнай карчмы, і куламеса, штурханіна, бойкі, гіканне і выкрыкі, агіднае выццё, якое бесперапынна чулася то з аднаго, то з другога канца рынку; нямытыя, непаголеныя, пазначаныя беднасцю брудныя людзі, якія сноўдалі па абшары туды-сюды і час ад часу адбіваліся ад натоўпу, — усё гэта стварала даволі дзіўнае і непрыемнае відовішча, якое збівала з панталыку нязвыклага чалавека.