Яму не патрэбны пісьмовыя дапаможнікі — дзённікі, нататнікі, рабочыя сшыткі.
Ніякіх накідаў, ніякай чарнільнай падрыхтоўкі, амаль ніякіх планаў.
Варыянты шасцідзесятых і блакноты сямідзесятых кінуты ў агонь.
Лішняй паперы не любіць, таму ў ягоным архіве — пустотны хаос цудоўных здагадак.
Новы тэкст заўсёды ў памяці.
Тэкст не выпісваецца, — з'яўляецца.
Паэт прамаўляе і не часта занатоўвае прамоўленае (адсюль і адносна невялікая колькасць выдадзеных кніг) — творыць амаль гэтак жа, як некалі продкі тварылі фальклор.
I не будзе ніякага перабольшання ў тым, калі скажу, што ў Някляева фальклорная памяць.
* * *
Ягоным ворагам дам параду: высілкі вашы дарэмныя, ён не ўмее сварыцца, таму не назаляйце; сябрам скажу: калі хочаце бачыць яго ўдзень — чытайце вершаваную аповесць «Маланка», хочаце сустрэцца ўначы — ўздыміцеся на дах свайго дома; былым сябрам заўважу: ён добры, даруе здраду, аднак жа, вяртаючыся да яго, калі не душу, то хоць рукі свае вымыйце ў крыніцы вашай агульнай маладосці; жанчын, якія яго безнадзейна кахаюць, супакою: у гэтай дзівоснай безнадзейнасці ваша абсалютнае шчасце; малалетнім крытыкам нагадаю: не бывае так, каб шыпшына цвіла і зімою; буйным і дробным начальнікам накірую безразважны заклік: прачытайце (!) кнігу «Прошча» ад першай да апошняй старонкі.
* * *
Ён не стварыў сваёй школы і не мае сваіх вучняў.
Вакхічныя заявы А. Сыса: «Някляеў — мой настаўнік...», «Я — вучань Някляева...» успрымаюцца як застольныя выбрыкі і не болей.
Дык адкуль жа раптам вынікла, што Някляеў — знак, Някляеў — сімвал?
Вынікла з яго паэзіі і з яго самога — з таго, што ён донкіхот з моваю шляхетнага Янкі Купалы.
Вынікла з артыстызму, з той лёгкасці, якую ён таленавіта дэманструе, выходзячы на сцэну; з ягоных багатых імправізацыйных магчымасцей, калі ў любой сітуацыі і «пад сітуацыю» імгненна ўмее здабыць неабходны жарт, яркую рыфмаваную мініяцюру...
У адказе на пытанне адкуль — магчыма і такая антыномія: Някляеў-артыст неадпаведны Някляеву-паэту, артыст перамог паэта.
I калі гэта так, тады зразумела, чаму ён — знак і сімвал.
Бо значны сваёй прысутнасцю і сімвалічны тым, што — Някляеў.
* * *
Характар сатканы з беларуска-рускіх супярэчнасцей, таму яго весялосць самотная, самота ж упэўнена вясёлая.
Ён аднолькава натуральны ў царкве і ў рэстаране, за кухонным сталом і на эстрадзе.
Лірык, майстар верша, аднак не вершы яго найбольшыя здабыткі, а паэмы.
Рамантычная душа, якая ўважліва прачытае «Індыю», абавязкова захоча паводле гэтага шэдэўра напісаць і паставіць балет, стварыць кінаверсію альбо тэатральную сімфаньету.
Ён першы зразумеў, што ў беларускай паэзіі можна існаваць разняволена.
I ён, магчыма, адзіны, хто тэматычна не заўважыў дамінантнае паняцце нашай зацкаванай культуры — Адраджэнне.
У прыкрую хвіліну можа ўсклікнуць: «...якія мы паэты!» — і надоўга змоўкнуць, падуладны нейкаму таемнаму рытму, задаволены тым, што гэты незразумелы рытм існуе сам па сабе і ніякіх слоў не патрабуе.
(«Народная Газета» 11 ліпеня 1996, №172; «Советская Белоруссия» 13 ліпеня 1996, №132)
І.
Ён пазваніў па тэлефоне 30 студзеня 1997 года а палове чацвёртай раніцы.
Зрэшты, не ведаю: калі на гадзінніку 03.30 — гэта ўжо ранак ці ўсё яшчэ ноч, аднак жа добра памятаю (у маім памінальніку ёсць адпаведны запіс!) — званок быў менавіта 30 студзеня 97-га года і якраз у 03.30...
Хтосьці паблажліва зазначыць:
— Пачатак амаль дэтэктыўны. Магчыма.
Для мяне ж — пачатак цалкам паэтычны. Дык вось, пазваніўшы, Ён спытаў:
— Што робіш?
— Перакладаю апалінэраўскага «Эмігранта...»
— Чытай.
I я прачытаў першыя строфы, якія былі ў мяне на тую хвіліну ў чыставым выглядзе: