Пра гумар і сатыру Рыгора Барадулін гаворыцца крытыкай, але недастаткова грунтоўна, як бы між іншым — у дадатак да «асноўнага». А гэта, мабыць, адна з вызначальных рыс яго творчай натуры, яго паэтычнага таленту. Ад лёгкай усмешкі (дасціпная сваёй нечаканасцю «Журавінка»: «...а цябе як раскусіў — аж заплюшчыў вочы»; хітравата-зваблівыя «Спаднічкі» — пра модныя «міні»: «угору ўсплываюць спаднічкі, нібы на дасвецці туман...» і — «ты паспрабуй абміні...» — «паэты і астраномы ад неба пагляд адвялі...»; грубаваты, з прысмакам марской солі «Порт», дзе «познія нявесты...» «глядзяць зялёнымі вачыма, як незанятыя таксі...»), самаіроніі — зачэпак і прычын тут шмат («Світанняў я з табой не сустракаў...»), калючых сяброўскіх пасланняў і прысвячэнняў (колькі іх рассыпана — і надрукаваных, і ў вуснай перадачы!) да гнеўных буколік наравістай паэмы «Смаргонская акадэмія» — амплітуда, згодзімся, уражвае. Сатыра і гумар — гэта не проста «пастаўленая задача» выказацца «іншы раз» менавіта ў гэтым ключы, гэта (як сказалі б матэматыкі) канстанта, пастаянная велічыня паэзіі Рыгора Барадуліна, своеасаблівы ўток па яго паэтычнай аснове. (Магчыма, паэт і сам не зусім заўважае гэта: усё робіцца як бы само сабой. Пра тое ў нас будзе нагода сказаць крышку пазней.)
Размах фантазіі, палёт гумарыстычна-сатырычнай вынаходлівасці, можна пераканацца, трыумфуе ў гэтых нешматслоўных «карацельках»:
Вясёлае крыло барадулінскай музы ўзлятае і над кніжкамі, адрасаванымі дзецям: «Мех шэрых, мех белых», «Ай! Не буду! Не хачу!», «Што было б тады, калі б?», «Ці пазяхае бегемот?» Тут збіраюцца і займальны верш, і зманлівая казка, і павучальна-дасціпная азбука, і жарт, і скорагаворка, і загадка... Тут жывуць хлопчыкі і дзяўчынкі, сур'ёзныя і смяшлівыя, жыве адкрыты насцеж цудоўны свет птушак, звяроў, дрэў... Паэтычнае слова Рыгора Барадулін абуджае юную фантазію, кліча, запрашае да творчасці. А яшчэ — раскрывае лад, багацце, музычнае шматгалоссе роднай мовы. Ну вось хаця б такі гукапіс:
І весела, і займальна, ды яшчэ і павучальна, гэтак неўпрыкмет, але па ўсіх правілах дарожнага руху: «Не спяшайцеся...» — шэпча шаша...
Неяк незаўважна зноў мы апынуліся ў дзяцінстве, зноў перанесліся да крыніц, да вытокаў. І чуем маладзі ковы голас Рыгора Барадулін:
Дома — не проста ў сценах, са страхой над галавою — для жылля, а ля святога агменю, дзе жыве матчына душа, дзе дыхае ўсё памяццю і дае апірышча ў гэтым свеце...
2. Крыло..
Трываласць «апазнавальных знакаў» паэзіі Рыгора Барадулін выключная. Схільнасць яе да шматступеньчатых асацыятыўных пабудоў, артыстычная вынаходлівасць у абыходжанні са словам, арганічнае ўпляценне (а дакладней, своеасаблівае мастацкае цытаванне) фальклорнага матэрыялу — ад яркага выслоўя да цэлай песні ці сюжэта, энергічнасць і гнуткасць рытму (у сэнсе яго адпаведнасці зместу), незаштампаванасць рыфмы (нават непрыкрытая, яўная падкрэсленасць пошуку нечаканых сугуччаў, калі дыктуецца тое мастацкай неабходнасцю), — здаецца, усё гэта даўно і добра вядома. І, аднак, не перастаеш здзіўляцца імкненню паэта знаходзіць усё новыя і новыя фарбы: для паэтычнага ўзнаўлення жыццёвага матэрыялу. Выдае, яны прыходзяць да Барадулін адначасна: пабачанае, адчутае — і выяўленае ў вершаваных радках і строфах. Відаць, так яно і ёсць, відаць, да органаў пачуццяў, дадзеных усім нам прыродай, каб знаходзіліся мы ў пастаянным кантакце з навакольным светам, тут яшчэ дадаецца феномен пачуцця вышэйшага — паэтычнага, акумулюючага, галоўнага над усімі астатнімі, першаснымі.