Ды Войскага заўважыў і адчуў трывогу.Сядзеў спакойна Войскі і з прыжмурам вока,Здавалася, задумаўся над чымсь глыбока.Але як з Падкаморым Граф пачаў спрачаццаІ пагражаць Суддзі, стары аддаў табацыНалежнае і стаў ацэньваць Графа крокі.Пан Войскі быў Суддзі якісь сваяк далёкіI, жывучы здаўна ў яго гасцінным доме,Так сябру спачуваў, як, пэўне, больш нікому.Дык зацікаўлены ўсёй гэтай валтузнёю,Руку на стол дастаў угору даланёюІ палажыў на ёй нож тронкамі да ногцяўказальніка, лязом павернуты да локця,І стаў ківаць рукою, быццам забаўляўся,Прытым у Графа безупынна углядаўся.Мастацтва кідання нажоў, страшное ў звадзе,У той час у Літве было ўжо ў заняпадзеІ між старымі. Ключнік кідаў нож нярэдка,Але ніхто так не пускаў, як Войскі, метка.Відаць па руху рук, што нож запусціць з жарам,А па вачах, што ў Графа цэліцца з ударам(Ў апошняга з Гарэшкаў, хоць і па кудзелі).Не ўсе з прысутных рухі тыя зразумелі.Збялеў Гервазы, засланяе Графа лавай,Здае к дзвярам. А вокал крык: «Лавіце! Жвава!»Як воўк, калі яго над падаллю застануць,Рванецца ў гурт сабак, убок не ўспеўшы глянуць,І гоніць іх: вось-вось рване, ды сярод брэхуПачуе трэск курка — на новую памехуВачыма косіць. Бачыць: цалкам недалёкаСтралок прыкленчыў, к стрэльбе прытуліўшы вока,Кранае спуск і рулю на яго наводзіць.Воўк туліць хвост і ўміг на ўцёкі пераходзіць,А псярня з брэхам жудкім клубіцца зноў ззаду,За кудлы рве. Ён на сабак знайшоў бы раду,Бо ледзь зірне, пашчэмкай плясне, клык аголіць,Уся арава рассьшаецца й скуголіць.Так і Гервазы грознай адступаў паставай,Вачыма ворага спыняючы і лавай,Пакуль не ўскочылі абодва ў цьму фрамугі.«Лаві!» — крычалі, бегучы за імі, слугі.Аж раптам над галовамі неспадзяванаНа хорах Ключнік паявіўся ля арганаI з трэскам алавяныя пачаў рваць трубы.I, пэўне, шмат каго прывёў бы да загубы,Ды госці ўжо таўпіцца пачалі ў парозе.І слугі не ўстаялі, хутка ўсе ў трывозе,Ледзь што-мага хапіўшы, следам падалісяІ розных рэчаў, і начыння шмат зракліся.А хто ж, не чуткі ні на ўдары, ні абразы,Апошнім адступіў? — Брахальскі Пратазы.Ён, стоячы ў Суддзі за крэслам непарушна,Цягнуў асведчанне ўсё тое ж раўнадушнаІ, толькі скончыўшы, пляц кінуў апусцелы,Дзе засталіся грузы і пабітых целы.Людскіх ахвяраў не было, але ўсе лавыАмаль без ног былі, а голы стол кульгавыЗлёг на талерак, місак гурт, віном заліты,Як рыцар на шчыты, з каня ў змаганні збіты.А ўкруг ляжаць індычак, куранятак цельцы.А з іх тырчаць нажы і ўбітыя відэльцы.І хутка ўжо ў старым Гарэшкаўскім будынкуВяртацца пачало ўсё зноў да супачынку.Згушчаўся змрок. А рэшткі панскае вячэрыЛяжаць, як ежа для дзядоў, што, згодна верыНароднай, сходзяцца на заклінанняў словы.З-пад даху адгукнуліся ўжо тройчы совы,Як гусляры, нібы ўсход месяца віталі,Якога водбліск пранікаў з надхмарнай даліЗ дрыжаннем светльм. І сярод начное цішыПраз дзіры пацукі павылезлі і мышы,Грызуць і п’юць. І толькі часам стукне глухаШампанскага бутэлька за здароўе духаў.А на другім паверсе ў той жа час у залі,Якую некалі люстэркаваю звалі,Стаяў Граф на балконе насупроціў брамыІ ветрам халадаўся. Рухам з нейкай драмыСурдут з пляча спусціў, палою ахінуўсяІ быццам у плашчы шырокім апынуўся.Гервазы ў кут з кута хадзіў цяжкой ступою,І кожны повен дум гуторыў сам з сабою.Граф мовіў: «Пісталеты, а як не — палашы!»Гервазы паўтараў: «Зямля і замак нашы!»«Пляменніка і дзядзьку, — ўскрыкваў Граф, — кліч к бою!Увесь іх род!» «Калі вы хочаце спакою, —Выкрыкваў Ключнік, — замак, землі адбірайце,Пан Граф, нічога ім не пакідайце!Нашто судзіцца вам, мапанку? Суд кароткі:Чатыры сотні год жылі тут вашы продкі.Зямлі аднялі шмат дзялягі ТаргавіцыІ перадалі, як пан ведаеш, Сапліцы.Усё забраць ад іх, не толькі нашу долю,За кошты ўсе судовыя, за самаволю!Я вам не раз казаў: наездам праў дабіцца!Я вам не раз казаў: даволі ўжо судзіцца!Даўней бывала так: хто раз зямлю здабудзе,Той пан. У полі выйграй, дык прысудзяць суддзі.