Той казачна-шырокі гогалеўскі Дняпро, што рэдкая птушка даляціць да сярэдзіны яго,— ён з Украіны.
Неўміручае, суровае і пявучае слова гнеўнага Тараса Рыгоравіча — яно з Украіны.
Падлетак Днепр пачынае свой разбег на Валдайскім узвышшы, якое ўзносіць на сваіх крылах песню пра шаргунок, што б'ецца пад дугой рускага смутку і рускай шчырасці. У Беларусі ён ужо Дняпро (сугучна імёнам нашым — Пятро, Змітро) і, як уздужэлы, паплячэлы малады чалавек, ідзе ў сваты на Украіну, здаўна багатую на прыгожых дзяўчат, каб там, адружыўшыся, назвацца Славутай, Славуцічам, каб ясніць сум, каб вечным стаць у «Запавеце» вялікага Кабзара:
Па Дняпры плылі на Украіну чаўны нашых пра-продкаў, па Дняпры плылі і плывуць купальскія вянкі і мары пашыя, па Дняпры плывуць з Беларусі песні на Украіну. Таму і цяжка часамі разабрацца нават самым дасведчаным знаўцам, дзе пачынаецца песня ўкраінская, а дзе беларуская. Блізкія нашыя песні, бо душы нашы родныя. А душа з душой песняй перагукваюцца. Адны песні спявалі ўкраінскія і нашыя паўстанцы ў эпоху Запарожскай Сечы, у гады сумесных войнаў супроць прыгнятальнікаў, адзін чырвоны сцяг роўнасці лунаў на барыкадах, калі «мы свой, мы гювы свет» будавалі. Замянялася нейкае слова, змяняўся нейкі канчатак, а песня была адна, зразумелая ўсім.
I яшчэ мацней, чым Дняпро, звязвае нас, яднае, лучыць рака, чые вытокі ў даўнасці, чыя плынь несутрымпая і наймагутная, імя гэтай ракі Дружба.
У гадзіны ліхалецця і ў дні радасці гартавалася і мацнела дружба нашая.
Варта згадаць па-ранейшаму недалёкую, нядаўнюю па гору свайму і па велічы народнага духу Вялікую Айчынную вайну. Поплеч змагаліся славутыя беларускія народныя помснікі і партызаны Украіны. Поруч ішлі, несучы свету святло і волю, Украінскія і Беларускія франты. 15 сыноў Украіны атрымалі высокае званне Героя Савецкага Саюза за вызваленне Беларусі.
А нашыя культурныя і літаратурныя сувязі, супольнасць на ніве асветы таксама вякамі вымяраюцца. 3 падстрэшша рук Скарынавых паляцела ластаўка друкаванага слова і па Украіну. Тарас Рыгоравіч Шаўчэнка ведаў і высокую ацэнку даваў беларускай вуснай народнай творчасці. Янка Купала плёнііа вучыўся ў Шаўчэнкі, перакладаў па-купалаўску ўзнёсла і па-майстэрску ашчадна творы Кабзара.
Наш Максім Багдановіч, адзін з першых беларускіх энцыклапедычна адукаваных паэтаў, звяртаў увагу беларусаў на самабытную і надзвычай багатую літаратуру Украіны.
З пасівелага туману гісторыі да яснага блакіту нашых дзён разам мы па-суседску, па-сяброўску, па-братэрску.
Відаць, няма такога паэта ў Беларусі, які не пісаў бы пра Украіну, які не перакладаў бы твораў сваіх братоў па пяру, па думах, па духу.
Са школьных гадоў вядома кожнаму беларусу паэма Янкі Купалы «Тарасова доля».
Як сёння помню, калі глядзеў я на старыя бярозы абапал гасцінца ля ўшацкага возера Вечалле, мне ўпарта хацелася верыць, што менавіта гэты гасцінец вёў Тараса-нявольніка. I дужа злаваў на геаграфію, якая даказвала, што шлях Тарасаў праз Беларусь пралёг не па Ушаччыне. А на Вечаллі быў зімовы партызанскі аэрадром. Самалёты з Вялікай зямлі ў партызанскую зону праз пекла зенітак праносілі зброю. Помняць старыя бярозы і смелага партызана-ўкраінца Кугуценку.
I калі на веснавой Украіне здараецца радасць пабыць, кожная напятая, насцярожана-засяроджаная таполя здаецца пяром Тарасэ, якім ён наважыўся пісаць на аблоках, бо зноў згадваюцца радкі Янкі Купалы:
На Украіне ёсць уеё, чым зямля багата. Ёсць моры, ёсць горы. Але вышэй ад усіх найвысокіх гор — Чарнечая гара, дзе знайшоў спачын верны сын волі Кабзар. Найвышэйшая яна духам сваім нязломным, славянскай славай сваёй.
I калі касманаўт Паповіч з хорам на Чарнечай гары спявае «Запавет», і калі ў Прыкарпацці ля брацкай магілы воінаў і партызан хор выконвае «Стэпам, стэпам», адчуваеш — жыве няўрымслівае слова Тараса, жыве наказ ягоны.
Падчас нядаўніх шаўчэнкаўскіх дзён паэзіі на Украіне гучалі ўкраінскія і беларускія вершы ва Украінскай сельскагаспадарчай акадэміі. Будучыя гаспадары хлеба надзённага надзвычай прыхільна ставяцца да духоўнага хлеба, да слова паэзіі. I як расчулены быў я ў цудоўным музеі гэтай жыццёва неабходнай акадэміі, калі ўбачыў лістоўку на беларускай мове ад 23 лютага 1943 года. Баявое пабрацімства нашых народаў перадаецца як скарб цудоўны наступным пакаленням. У парку памяці, парку вечнасці дрэва жыцця — помнік студэнтам, якія загінулі на палях вайны. Юнак адной рукою трымае на рамяні вінтоўку з наўзгатоўным штыхом, другой — да грудзей туліць каласкі пшаніцы. Гэта абаронца Украіны — змагар і хлебадар. Расказвалі, калі адкрылі помнік, жанчына ў слязах кінулася да яго і ўскрыкнула: «Грыша!» Сына свайго пазнала ў ім. Ля помніка ў часы ўрачыстыя гартуецца воля будучых хлебадараў, будучых воінаў.