1983
Свая баравіна
Азёрная, крынічная, рачулістая, лугавая і ў былым перанаселеная лясамі Бягомлынчына асветлена зоркай таленту самага шчырага і самага нервовага пазта нашай Беларусі Пімена Панчанкі. Славуты Васіль Быкаў, ураджэнец блізкай па маляўнічасці і па лёсу да Бягомлыпчыны Ушаччыны, калі пісаў пра Пімена Панчанку, зазначаў: «Мабыць, самы прыгожы з усіх беларускіх шляхоў — лясны шлях з Мінска на Полацк». А бяжыць гэты шлях каля самай вёсачкі Маргавіцы, якая з такім імем вякуе ці таму, што з баравымі зорамі пераміргвалася, а ці таму, што свае скупыя на ўраджаі гоні на маргі мерала. Тут некалі жыў, калі верыць вершу Алеся Ставера, дзед Чэча. Тут, лічы ў прыгарадзе Бегамля (афіцыйна-адміністрацыйна — Бягомль), і нарадзіўся ў маі 1933 года Юрась, сын Міколы, Свірка. (Хай мне даруюць за такое расчуванне прозвішча, але ў ім свіргочуць мне і жаўранкі, і цяжкія, забытыя цяпер жорны, і дзверы бацькоўскай хаты, якая заўсёды чакае свайго гадаванца.)
Бягомльшчына натхняла і яшчэ не аднаго юнака натхніць на паэтычны лад. I прыродай сваёй, і сваёй партызаншчынай. Адзін Палік з ягонай глыбокай памяццю чаго варты! I лясныя сцежкі, і сунічныя паляны, і сосны, што чакаюць на румах плытагоннага лесу, і нават амаль казачныя ў нашыя дні мядзведзі — яны свае, яны самі прыбеглі, прыйшлі, папрасіліся ў радкі да паэта-земляка, свайго чалавека і ў бары, і ў лузе, і ў глухім глухому чалавеку, але жывым чуйнаму сэрцу кутку, які збярог сябе пакуль што ад сякеры турыста і бензапілы лесавала. I паэт рады прызнацца:
Хоць і ў многіх вершах Юрась Свірка крыху дэкларацыйна адракаецца ад настальгіі па вёсцы, захоплены вонкава агулыіым працэсам аддалення ад зямлі наступных пакаленняў, у душы ён яшчэ селянін:
Зрок улюбёнца лясных абшараў абвострана-замілавана помніць усё да драбніцы. Нават традыцыйныя ў паэзіі журавы падаюцца не ў спрадвечных нябёсах, а на зямлі, калі іх турбуе клопат выраю:
Ажно баішся, што сарвуцца крылатыя пешаходы з гэтай дрогкай жэрдачкі і пакупаюцца ў восеньскай ахалодзе. А следам за журавінамі цёзкі па гукапісу:
Кончыкі пальцаў чырвоныя ад першых прыхаладаў, хоць пахукай на іх, каб крыху сагрэліся!
Вачыма лесу глядзіць на ўсё паэт. I дым, што «з пячгюга вырваўся палону», адухоўлены:
Юрась Свірка ў далёкіх дарогах, у краях экзатычных па-хатняму, па-беларуску бачыць усё. Яшчэ ў першых вершах:
I ў наступных зборніках экзатычныя вобразы набліжаны да сваіх, змалку знаёмых:
I «Вечар у чувашскай вёсцы» такі ж, як маргавіцкі:
На Далёкім Усходзе, на бамаўскай трасе ўбачыў паэт далёкага брата бягомльскіх валуноў:
Нацыянальнасць паэта вызначаецца па тым, як бачыць і што бачыць ён. I яшчэ (пакуль паэзія нашчэнт не пабялела і не зверлібрылася) наколькі дакладна ловіць паэтаў слых гукі роднай мовы. Па рыфме можна меркаваць, наколькі нацыянальна мысліць паэт. Чаму я спыняюся на рыфме? Бо ў Юрася Свіркі, як рэдка ў каго з нашых паэтаў, рыфма беларуская, пачутая вухам, настроеным на эфір роднай мовы. Рыфма дапамагае засвоіць і далёкае паняцце, і чужое родным зрабіць, і акцэнтаваць думку. Вось некалькі прыкладаў з паэзіі Юрася Свіркі: «удовы — дома», «плямкай — за клямку», «прытоміцца — лістоўніца», «шпакоўня — шыкоўна», «гвалту — над Ялтай». Паэт нават цырк змог адамавіціць, пачуўшы знаёмае з маленства сугучнае «цыркаць». Цыркалі некалі першыя струменьчыкі малака ў дно даёнкі, цыркалі патрошку алею ў цыбулю, каб вячэра не такая посная была, калі ў першыя пасляваенныя гады, чакаючы хлеба,