Нясмела, нават неяк сарамліва, як бы просячы прабачзння за свой няпрошаны прылёт, круціцца снег, дзіўнавата падсвечваючы яшчэ там-сям зелянявае лісце вішанніку.
Толькі нядаўна казалі ў неба журавам: «Пуцём-дарожкай», толькі выкапалі бульбу. Мама шчасліва падлічыла, што на зіму хопіць, дацягнем да навіны. А тут на табе — снег. Бульбу трэба хутчэй у яму, каб зімой вартаваць ад марозу, які робіць падкопы. Вядром, кошыкам нашу, як мне здаецца, вялікія бульбіны, а іх на дне ямы парадкуе мама. А з хатняга задання ў галаве гучыць:
Сам ужо нешта пііпу, пераважна для сябе ці ў школытую сатырычную газету, крытыкую ў іншых свае ж недахопы, але ўсё законна, бо я абавязаны, назначаны, а значыць, мне дазволена. Падаюць сняжынкі. Ну, як і ў пас, як на наш гарод. Бялюткі — таксама і ў нас кажуць, толькі бялюткія. Вішні расчасалі косы, няхай шоўкавыя, зразумела. I ў нашую шыбіну глядзяцца маладзенькія вішанькі. А калі паліцца печ, то ў шыбіне гарыць і агонь, і гарыць не згарае лісце вішанніку. Цяжэй з дыяментамі. З кніг, асабліва не густа іх, прыгодніцкіх, ведаю шмат пра якія каштоўнасці. Але няхай раса гарыць як дыямент. Такіх дыяментаў хапае на ўсю Ушаччыну.
Мякка, з ледзьве чутным звонам аддаюцца ў душы радкі:
Снег першы як выпаў нечакана, так і растаў нечакана. Бульба ў яме. Сам я, перапэцканы, перамазаны, сціраю разам з потам былыя «бялюткі», што сталі звычайнай вадой, яшчэ цёплейшай ад поту...
А калі бываў я на Ваўчэнскім возеры, якому не дае драмаць, і зімой не замярзаючы, рачулка Крывуха, дык самі ўсплывалі з тады яшчэ неглыбокай памяці словы:
Вядома, чоўна свайго не мелі мы ў сваёй натуральнай гаспадарцы, бо ўдаве маці толькі чоўна не хапала. Ды гледзячы на човен дзядзькі Селівея, заядлага рыбака на ўсю нашую азёрную старану, уяўляў я ў думках, што паэт пісаў якраз пра ягоны човен.
Студэнтам ехаў дамоў у дрогкім аўтобусе па маршруту «Мінск — Полацк»:
З родных была адна маці, тады яшчэ багата было блізкіх, якія з гадамі засталіся дарагія ўспамінамі. «Мярэжы», «дасэні», «альвасы», «бомы» (у нас яны зваліся шаргункамі) стваралі нейкую таемнасць, узрушанасць, незразумелую паразумеласць вачэй і душы. Ішлі гады, былі розныя прачытанні паэзіі «Маладняка» і самага яркага прадстаўніка яго — Паўлюка Труса. Крытыка знаходзіла і пераймальнасць, і квяцістасць, і кволасць, але паэзія Паўлюка Труса кранае нас і цяпер. Шмат ад Пушкіна, ад Шаўчэнкі, ад Ясеніна, нават ад Нікіціна. Гэта хутчэй за ўсё творчыя пераклады, вольныя пераклады, варыяцыі на тэму класікаў славянскай паэзіі. Было жаданне стварыць рамантычны стыль, вытанчыць былую «мужыцкую» мову няхай сабе рознымі «крозамі», «веаргінямі», але яны стаялі разам з такімі спадчынна беларускімі словамі, як «сталыііца», «плойка лёну». Пра зіму пісаў, амаль цалкам ішоў за Максімам Багдановічам — «Як здані белыя бярозы», і праз колькі радкоў сваё:
Зіма!.. Зіма!.. У палёх туманы...
Нэрвова плачуць палазы.
Наўмысна цытую з экземпляра, з паасобніка, як казалі тады, Збору твораў Паўлюка Труса ў адным томе, дзе тытул пададзены па-англійску, з выдання Акадэміі навук Беларусі 1934 года ў Мінску. Гэтае «нэрвова»! дас падсвстку пошуку слова, асвойчванню іншамоўнага на свой, беларускі лад.
Бурапена з гадамі сышла, але затое застаўся час, адбіты ў квяцістых і часта ў дужа канкрэтных, вывераных радках. Гэта як з малаком пена сыдзе з сырадою, а малако застаецца малаком. Цікава, калі ўжо браць наш час, што з парашку сырадою ііс будзе. Сырадой толькі натуральны бывае.
Паўлюк Трус імкнуўся ўвесь час «пазнаць адвечнасць у красе». I казаў, што пазнае толькі той,
Паўлюк Трус распяў на крыжы эпохі свой юначы голас, і эпоха зберагла гэты голас. Як класічны паэт Паўлюк Трус застаўся навечна малады гадамі, малады парываннямі душы, малады пошукамі ранішняга слова. Кожнай новай змене сваіх чытачоў ён аднагодак, аднадумца ў сваіх маладых прызнаннях. Па гранічнай шчырасці і адкрытасці ён дужа блізкі найшчыраму паэту рускага слова Сяргею Ясеніну. Абодва маладыя прыйшлі, маладыя пайшлі і маладыя засталіся! Гэта Паўлюк Трус па-беларуску прачытаў верш Сяргея Ясеніна пра маці, папрасіўшы рана пабудзіць сына. I ўслед за Ясеніным паўнаўладна ўвёў у родную паэзію вобраз маці і ласкавае слова «матуля».