На парозе новага грамадства Ясенін баяўся, як бы прагрэс тэхнічны не знеаблічьтў, не збядніў зместам, не звёў да простага клішэ чалавечыя пачуцці і духоўныя парывы. Таму што хацеў верыць у іншы зыход «рэвалюцыі пачуццяў», таму што сам быў прадцечай чалавека будучага, з'яўляючыся адначасна як бы заложнікам будучай гармоніі і ахвярай дысгармоніі сучаснай яму рэчаіснасці. Ды, смерцю смерць адпрэчыўшы, паззія Сяргея Ясеніна выстаяла на ўсіх вятрах і суравеях, пацвердзіўшы права паэта і грамадзяніна на шчырасць, на творчасць красы, на давер сучаснікаў і нашчадкаў.
Быў час, калі Расія без Ясеніна здавалася звонам з вырваным языком, ды выявілася, што і тады моўчкі яна гаварыла Ясеніным, мысліла і думала Ясеніным, верыла і веравала па Ясеніну. Ды вось пара прыйшла, і Расія набыла голас, і выявілася, што гэты голас — Сяргей Ясенін.
Беларуская паэзія назаўсёды ўдзячная маладому рускаму майстру. Некалі маладнякоўская паэзія і чадзела, і хмялела, і да самазабыцця была закаханая ў ясенінскае слова, у ясенінскія вобразы. Выйшаўшы з вёскі і нават падкрэслена «вяскуючы», калі можна так сказаць, нашая паэзія спачатку пераймальна, а потым і творча засвоіла такую непаўторную з'яву ў сусвеце літаратуры, як творчасць Сяргея Ясеніна.
Ад таленавітага чалядніка-маладнякоўца Паўлюка Труса да сталага майстра, народнага паэта Беларусі Аркадзя Куляшова нашыя літаратары вучыліся ў Сяргея Ясеніна, а то і творча супернічалі з ім.
Да гонару беларускай паэзіі дарэчы напомніць адкрыты ліст у «Комсомольскую правду» ў 1926 годзе, у якім маладыя беларускія паэты педвухсэнсоўна патрабавалі спыніць злосныя нападкі на сапраўды рускага паэта Сяргея Ясеніна з боку занадта запабежлівых ягоных крытыкаў, патрабавалі не ўпамінаць абыдзённа імя паэта.
Тут да месца прывесці і прыклад непадробнай увагі самога Сяргея Ясеніна да маладых літаратараў краіны. Калі першы беларускі пралетарскі паэт Міхась Чарот сустрэўся ў «Стойле Пегаса» з Сяргеем Ясеніным, Сяргей Аляксандравіч сказаў, што яшчэ да рэвалюцыі яму было знаёма імя Янкі Купалы, што ён чытаў вершы Янкі Купалы, перакладзеныя на рускую мову Іванам Белавусавым. I папрасіў Міхася Чарота прачытаць яму што-небудзь па-беларуску. Чарот прачытаў рускаму сабрату сваю славутую паэму «Босыя на вогнішчы». Кажуць, яны зразумелі адзін аднаго.
Сёння ясенінская шчырасць сталася патрэбнай не толькі славянскаму свету. Паэзія чараўніка рускага слова пераадолела моўныя межы, і на радзіме, і на чужыне застаючыся па-ранейшаму прывабнай загадкай.
1985
Старэйшына краіны паэзіі
Ва ўсіх у нас доўг перад вечнасцю. Але і вечнасць падчас аддае даўгі, аднак аддае іх толькі годным і самаахвярным працаўнікам духу, таму што вечнасць ашчаджае ў памяці толькі вялікія справы чалавечага генія. Так, вечнасць не безаблічная, яна канкрэтная ў бытаванні кожнага народа, кожнай асобнай нацыі. А кожны народ, кожная нацыя асвячваюцца сваімі паэтамі. У Расіі — Аляксандр Пушкін, на Украіне — Тарас Шаўчэнка, у Беларусі — Янка Купала, у Латвіі — Ян Райніс. Спачатку паэты як бы працуюць на нацыю, на свой народ, дапамагаючы нацыі ўсвядоміць сябе, замацаваць за сабою сваё імя, пераўтвараюць і развіваюнь мову, ствараюць шэдэўры на гэтай мове. Потым нацыя, народ жагнае сябе імем свайго паэта, на ўсе вякі захоўваючы імя гэтае ў памяці наступных пакаленняў.
Заўсёды зямным паклонам кланяешся ў думках тым, хто, кажучы вядомымі словамі Дзмітрыя Кедрына, «двадцать жизней людских отработал» за імгненны прамежак часу, адведзены яму лёсам.
Адным з першых у зорным спісе нястомных працаўнікоў літаратуры стаіць імя Яна Райніса. Больш як трыццаць кніг паэзіі, чатырнаццаць завершаных і яшчэ болей незавершаных п'ес, пераклад на родную мову паэзіі і драматургіі класікі ад старажытнасці да навейшых часін — вось тое, што паспеў зрабіць вялікі паэт латышскага народа.
11 лістапада 1895 года пад вершам «Найглыбокія думкі» чытачы ўбачылі прозвішча, якому доліла было стаць вядомым свету. Пазней пра гэта скажа Андрэй Упіт: «Латышская літаратура мае права ганарыцца тым, што можа назваць сваім аднаго з самых вялікіх у свеце паэтаў працоўных».
Ян Плекшан узяў сабе за псеўданім прозвішча аднаго латгальскага селяніна, якое прачытаў ён аднойчы на прыдарожным слупе.
«Нашыя, і літоўскія, і беларускія народныя песні галасістыя, выйшлі насустрач. Усё маё маленства напоўнена дзівоснымі гукамі і фарбамі, усё яно нібыта купалася ў агромністым моры паэзіі... Я сам нарадзіўся ў Латгаліі, у тым краі, дзе жывуць беларусы. У мяне з беларусамі брацкая сувязь»,— успомніць пазней Ян Райніс.