Выбрать главу

Голас паэта не зблытаеш у шматгалосым (яно, можна сказаць, часам і не дужа зладжаным) хоры сучаснай паэзіі. У вершах Навума Клсліка ёсць, як любіць гаварыць выдатны знаўца мастацкага слова Міхась Стральцоў, дыханне. Паслухайце, як, напрыклад, дыхае колшае слова радка:

Вот и расслышали мы тихо сквозимую по первозимью перевозимую первую песню зимы. Первые скрипы, что были сокрыты, выползли и расписались санскритом — голым кустом на бело-пустом.

Праца над словам катаржная, галерная (у рыфму так і просіцца — халерная), над словам свайго верша, над словам, якое трэба перакласці па-руску, перавесці ў блізкамоўную стыхію, праца гэтая падобна на праход па мінным полі. Бездакорнае веданне рускай і беларускай моў дапамагае майстру. Абкладзены слоўнікамі, даведнікамі, тамамі і томікамі паэзіі, прозы, былы франтавік на пярэдняй лініі літаратурнага жыцця не дае сабе перадышак, паслабак. Ледзь не з паганскай мальбой да слова звяртаецца працаўнік:

Великий океан — родной глагол. Беззвучен рядом голос мой простуженный. Зачем я плыл за призрачной жемчужиной? Ведь все равно пред ним предстану гол. Глагол, всей солью бытия пропахший, Тебе, за навык, добытый хребтом, Поклон приносит без вести пропавший. Ты в нем гремел, не ведая о том.

Слова на ўвагу адказвае ўвагай, на любоў любоўю, узвышаючы афарыстычны, дэмакратычны, вытанчаны радок таленавітага рускага паэта Навума Кісліка, заклінальніка і гранільшчыка слова.

1985

Сіла дабраты

Маёй любові рэчку Не перайсці нікому,—

не заяўляе, не абвяшчае паэт, а ўпэўнена падкрэслівае, паўтарае самому сабе. А рэчка гэта незвычайная. Яна імя сваё бярэ з сівых паганскіх туманоў. Імя яе гучыць у неўміручым «Слове пра паход Ігаравы». Гэта рэчка Дзіва. Яна ў жураўліны клін лучыць як не ўсе рэчкі азёрнай, баравой, крынічнай стараны, дзе «...жарабя цікаўнае ў крыніцы На месяц наступае капытом», «...зара задумліва ў прыполе Выбірае промні з каласоў», дзе ўсё яшчэ па-хатняму «Убіўся лось у стог паснедаць», дзе ласкава грэюць душу «Завушніцы на тонкім галлі I радзімкі на белай бяросце», а «Ластаўкі снуюць над полем нізка, Быццам сесці хочуць на плячо». Старана гэтая завецца Ушаччынай — калыскай трапяткога радка Петруся Броўкі, ратнага слова Васіля Быкава, балючай песні Еўдакіі Лось. Часта змяняўся адміністрацыйны падзел Віцебшчыны. I ў выніку тры раёны спрачаліся, як за Гамера некалі гарады, за паэта — Бешенковіцкі, Вульскі, Ушацкі, бо вёска Слабада якраз на мяжы раёнаў. А перамог Ушацкі раён, Ушаччына стала роднай хатай першых і сталых вершаў паэта.

Сяргей Законнікаў — імя гэтае даўно знаёма тым, хто цікавіцца паэзіяй, хто любіць беларускае шчырае слова. Вершы Сяргея Законнікава з беларускім характарам, а гэта значыць — яны глыбінныя і задушэўныя, сціплыя, але не ніцачолыя, яны прызнаюць толькі існае і сапраўднае і не прымаюць усё паказное, павярхоўнае. А паэзія ў самым адказным значэнні гэтага слова — працяг, адбіццё характару яе стваральніка. Характар жа Сяргея Законнікава ад роднай зямлі, ад гераічнага партызанскага краю. З малечых год паэту імёны славутых палкаводцаў і партызанскіх камандзіраў, такіх, як Даватар, Лабанок, Дуброўскі, былі, што называецца, хатнімі, роднымі. Нават хата аднаго з Даватараў стаяла побач з хатай бабулі Сяргея па матчынай лініі. Пасля бабуля ўспамінала, як перад вайной Леў Даватар прывозіў у падарунак вяскоўцам хусткі. У часе вайны маці Сяргея Валянціна Фёдараўна была сувязной у брыгадзе Мельнікава (можа, і сустракаліся там калі сувязная і радавы брыгады — мой бацька). А матчын бацька Хведар працаваў кавалём на Пуцілаўскім заводзе, удзельнічаў у грамадзянскай. Маці ў мірныя дні вяла пачатковыя класы. I ён злічыць ёй, колькі ўдзячных выхаванцаў у свет праводзіла.

Гэта вачыма маці-настаўніцы бачыць паэт вясновы свет: