III
А во ў пятніцу рана стапталі
Палавецкае войска паганае;
Ў полі стрэламі там засвісталі,
Загулялі пабеду праслаўную.
Ўзялі красных дзяўчат палавецкіх
І папоны, аксаміты, золата —
Ўсё, што ўпала да рук удалецкіх,
Што бітвой не было ў попел змолата.
Палавецкім багаццем — плашчамі,
Кажухамі, тканінай залотнаю
Памасцілі масты пад нагамі,
Загацілі праходы балотныя.
Сцяг чырвоны, дзіда серабрана
I бунчук па абычаю добраму
Ў нагароду за славу, за раны
Святаславічу, князю харобраму!
Дрэмле Алега харобрае
Ў полі на шчытах гняздо.
Ой, заляцела адважнае,
Дужа далёка яно!
А не было ж яно зроджана
Ў крыўду нікому нідзе —
Ні быстракрыламу крэчату,
Ні сакалу, ні бядзе
I ні табе, палаўчаніне,
Чорны паганы груган.
Крыўдзе тваёй не спакорыцца
Вольны Алегавы стан.
Гза бяжыць шэрым воўкам
Там па полі па дзікаму,
А Канчак яму сцежку
Значыць к Дону вялікаму.
На другі дзень вельмі рана
Над зямлёй крывавы зоры
Світ усходні абвяшчаюць,
Хмары чорныя йдуць з мора.
Сонцы два прыкрыці хочуць,
Я к дзве ясныя заранкі,
А во ў хмарах гэных чорных
Ззяюць сінія маланкі.
Быці вялікаму грому
Над каласамі паспелымі;
Дожджу ісці каляному
3 Дона вялікага стрэламі.
Тут паламаціся дзідам
Па-над Каял-ракі доламі,
Тут пашчарбаціцца шаблям
Аб палавецкія шоламы.
О зямля Руская! 3 славай
Boi твае маладзецкія
Перасягнулі далёка
Ўжо рубяжы палавецкія.
Вось ветры, Стрыбожыя ўнукі,
Павеялі стрэламі з мора
На храбрае Ігара войска,
Ўзгадована ў долі і ў горы.
Зямля i дудніць і трасецца,
Цякуць памутнеўшыя рэкі;
Туман пакрывае ўсё поле,
A сцягі гамоняць: навекі!
Ідуць полаўцы ад Дона
I ад мора ўсплылі,
Войска рускае навокал
Нетрай абступілі.
Перагарадзілі поле
Шатанята клікам,
А харобрыя русіны —
Шчытамі i пікай.
Ой, ты яр тур Усяволад!
Стаў у боі забіякай:
Засыпаеш ты варожых
Стрэламі ваякаў.
І граміш аб ix шаломы
Стальнымі мячамі;
Дзе ўпадзеш, тур, залатымі
Свецячы шчытамі,
Там кладуцца ў рад галовы
Полаўцаў паганых,
I аварскія шаломы
Шабляй пашчапаны.
Якая цана ранам, брацці, таму,
Хто забыўся жыцця яснаты,
На горад Чарнігаў хто ў боях забыў
I на бацькаў пасад залаты?
На мілую любу, Глябоўну сваю,
Яснавокую краску-жану,
На звычай, абычай прадзедаў стары,—
Хто ўсё гэта забыў у вайну?
IV
Былі слаўныя, дзеяў
Траяна, вякі, Прамінулі гады Яраслава,
I паходы Алега былі-працяклі —
Ўсё Алега з сыноў Святаслава.
Той Алег бо мячамі разруху каваў,
Па зямлі сеяў стрэлы разгонам.
Калі ў горадзе Тмутаракані ступаў
Ў залатое страмя ён са звонам,
Чуў здалёку той даўны трывожлівы звон
Яраслававы сын, Усяволад,
A Ўладзімер шторання, пакінуўшы сон,
Зачыняўся ў Чарнігава-горад.
А Барыса таго Вячаславіча,
Маладога i храбрага князя,
На апошні суд слава паклікала,
За якою ганяўся ў адвазе,
I навекі пасцелю зялёную
У каяльным заценні паслала —
Ўсё за крыўды, абіды Алегавы,
Што загубства разводзіў нядбала.
3 той Каялы-ракі між угорскімі
Інаходцамі сам палялеяў
Яраполк свайго бацьку да Кіева,
Да сялібы святое Сафеі.
Пры Алегу тады Гарыславічу
Моц было міжусобіц, няладаў;
Жыццё гінула ўнука Дажджбожага,
Люд свой век скарачаў ў княжых звадах.
На зямлі тады Рускай узбуранай
Рэдка пеў аратай за сахою,
Груганнё зато часта пагрумквала,
Ў полі дзелячы труп між сабою.
А на ежу ляцелі збіраючысь,
Галкі гоман заводзілі й гулі.
Так было ў тыя войны й пабоішчы,
A такіх бітваў слухам не чулі!