Мiма Мэгрэ, неспакойна гледзячы на пiрсы, прайшоў Дэлькур.
- Што здарылася?
- Не ведаю...
Ён хмурыў бровы, з усёй сiлы ўзiраючыся ў мора, нiбыта можна было, напружыўшы волю, разгледзець што-небудзь у гэтай непрагляднай цемрадзi. Двое рабочых ужо збiралiся зачыняць вароты шлюза. Дэлькур крыкнуў iм:
- Пачакайце крыху!
I раптам вымавiў здзiўлена:
- Гэта ён...
У той самы момант метраў за пяцьдзесят ад iх пачуўся голас:
- Гэй, Луi! Стаў фок i падыходзь левым бортам.
Голас даносiўся знiзу, з цёмнай дзiркi, ад пiрсаў. Светлячок наблiжаўся. Цяпер можна было ўжо разгледзець збольшага чалавека на палубе. Зазвiнелi колцы ветразей, якiя са звонам упалi на леер.
Потым мiма Мэгрэ праплыў, як выцягнуць руку, разгорнуты грот-парус.
- Ну i ну! - прабурчаў капiтан. - Злаўчылiся ж!
Павярнуўшыся да паруснiка, Дэлькур крыкнуў:
- Дайце наперад! Носам да левага борта парахода, iнакш не зачынiць вароты...
Нейкi чалавек саскочыў на зямлю са швартовым i, упёршыся рукамi ў бокi, выглядваў нешта ў цемры.
- "Сэн-Мiшэль"? - спытаўся Мэгрэ.
- Ён самы... Яны iшлi з хуткасцю парахода...
Унiзе, на палубе, гарэла толькi адна маленькая лямпачка, якая асвятляла бочку, груду канатаў, чалавека, што бег ад руля да носа шхуны.
Адзiн за адным падыходзiлi шлюзаўшчыкi i, не верачы вачам, глядзелi на судна.
- На месцы, хлопцы!.. Давайце!.. Гэй там, каля дзержакоў!
Калi вароты зачынiлiся, вада пайшла праз засаўкi i судны пачалi падымацца. Слабы агеньчык наблiзiўся яшчэ больш. Палуба была ўжо на ўзроўнi прычала, i чалавек на ёй загаварыў з начальнiкам порта:
- Як справы?
- Нiчога, - адказаў Дэлькур. - Хутка ж вы ўправiлiся!
- Вецер быў спадарожны, i Луi паставiў усе ветразi. Нават абышлi нейкi параход!
- Ты ў Кан iдзеш?
- Але, на разгрузку! Тут нiчога новага?
Мэгрэ стаяў за два крокi ад капiтана "Сэн-Мiшэля", з якiм гаварыў Дэлькур, Вялiкi Луi - крыху далей, але яны амаль не бачылi адзiн аднаго.
Начальнiк порта павярнуўся да камiсара, не ведаючы, што i сказаць.
- Праўда, што Жарыс вярнуўся? Здаецца, пра гэта пiсалi ўжо ў газеце...
- Ён вярнуўся i зноў паехаў...
- Як гэта?
Засунуўшы рукi ў кiшэнi, Вялiкi Луi падышоў крыху блiжэй. Незвычайна высокi i шырокi ў плячах, быў ён нейкi нязграбны, скасабочаны, азызлы. Праўда, у гэтакай цемрадзi ён мог здацца шмат больш непрыгожы целам, чым быў на самой справе.
- Ён памёр...
Цяпер Луi наблiзiўся да Дэлькура ўсутыч.
- Гэта праўда? - выцiснуў ён з сябе.
Толькi цяпер пачуў Мэгрэ ягоны голас. Ён быў нейкi млявы, хрыплы, манатонны. Твар па-ранейшаму быў нябачны.
- У першую ж ноч, як вярнуўся, яго атруцiлi...
Абачлiвы Дэлькур паспяшаўся дадаць - з яўным намерам папярэдзiць:
- Вось камiсар з Парыжа, якому даручана справа.
Дэлькуру стала лягчэй. Ён ужо даўно думаў, як iм пра гэта паведамiць. Можа, ён баяўся якой-небудзь неабачлiвасцi экiпажа "Сэн-Мiшэля"?
- А, гэта пан з палiцыi...
Судна ўсё яшчэ падымалася. Капiтан перамахнуў праз борт на прыстань, не ведаючы, падаваць Мэгрэ руку цi не.
- Ну i ну! - вымавiў ён, думаючы пра Жарыса.
Адчувалася, што ён таксама занепакоены - i яшчэ больш, чым Дэлькур. Велiзарны нязграбны Луi тупаў на месцы. Ён усё роўна як прагаўкаў нешта зусiм неразборлiвае.
- Што ён кажа? - спытаў камiсар.
- Балбоча па-тутэйшаму: "Свалата на свалаце!.."
- Хто - свалата? - спытаўся Мэгрэ ў былога катаржнiка.
Але той толькi паглядзеў яму ў вочы. Цяпер Мэгрэ i Луi стаялi амаль побач. Вiдаць было, што твар у матроса азызлы, адна шчака таўсцейшая або здавалася такой, бо ён трымаў галаву набок. Вочы - вялiкiя, лупатыя.
- Учора вы былi тут, - сказаў яму камiсар.
Шлюзаванне скончылася. Адчынiлiся верхнiя вароты. Параход паплыў па канале, i Дэлькуру прыйшлося бегчы за iм, каб спытаць, якi ў яго танаж i адкуль ён iдзе. З мастка данеслася:
- Дзевяцьсот тон!.. Руан...
Але "Сэн-Мiшэль" са шлюза не выходзiў. Людзi, якiя стаялi на сваiх месцах, гатовыя да манеўру, адчувалi, што адбываецца нешта незвычайнае, i напружана чакалi.
Вярнуўся Дэлькур, занатоўваючы на хаду ў нататнiк атрыманыя звесткi.
- Ну дык як? - нецярплiва спытаўся Мэгрэ ў Луi.
- Што - як? - прабурчаў той. - Вы кажаце, што я быў тут. Ну, значыцца, быў...
Зразумець яго было нялёгка, бо ён неяк дзiўна глытаў словы, гаварыў, не разяўляючы рота, усё адно як жаваў штосьцi. Да таго ж у яго было тыповае тутэйшае вымаўленне.
- Навошта вы прыходзiлi?
- З сястрою пабачыцца...
- А раз яе не было дома, пакiнулi ёй цыдулку.
Мэгрэ ўпотайкi разглядваў капiтана шхуны, якi быў апрануты гэтаксама проста, як i яго матрос. Нiчога асаблiвага ў iм не было. Выдаваў хутчэй на заводскага майстра, чым на капiтана.
- Прастаялi тры днi на рамонце ў Фекане. Вось Луi i скарыстаўся выпадкам, каб праведаць Жулi! - умяшаўся ён.
Людзi, што стаялi вакол шлюза, прыслухоўвалiся, напэўна, да размовы i старалiся не шумець. Удалечынi выла сiрэна. Туман рабiўся ўсё больш вiльготны, i брук пад нагамi аж блiшчаў.
На палубе шхуны адкрыўся люк, высунулася нечыясь галава. Валасы ў чалавека былi раскудлачаныя, твар няголены.
- Ну i што?.. Так i будзем стаяць тут?..
- Заткнiся, Сэлестэн! - рэзка крыкнуў гаспадар шхуны.
Дэлькур прытупваў нагамi - можа, каб сагрэцца, а можа, каб не выдаць сваёй збянтэжанасцi, бо не ведаў, што цяпер рабiць: заставацца тут цi iсцi, куды яму трэба.
- Чаму вы лiчыце, Луi, што Жарысу пагражала небяспека?
- Ну... раз яму рассадзiлi чэрап, - пацiснуў плячыма матрос, - дык няцяжка здагадацца.
Каб размаўляць з iм, патрэбны быў, бадай што, перакладчык, так нялёгка было разабраць яго бурчанне.
Дужа скоўвала няёмкасць, а тут яшчэ ўсё адно як нейкая трывога павiсла ў паветры.
Луi паглядзеў у бок Жарысавага дома, але нiчога не ўбачыў.
- Яна там, Жулi?
- Там... Вы пойдзеце да яе?
Ён пакруцiў галавою, усё роўна як мядзведзь.
- Чаму?
- Раве цяпер, вiдаць, - сказаў ён з агiдаю чалавека, якi цярпець не можа слёз.
Туман гусцеў i гусцеў. Дэлькур не мог ужо больш выносiць гэтага маўчання i тупання на адным месцы.
- Можа, хадзем вып'ем?..
Нейкi рабочы, якi стаяў непадалёк, папярэдзiў:
- Шынок толькi што зачынiлi.
Тады капiтан "Сэн-Мiшэля" прапанаваў:
- Давайце прапусцiм па адной у кубрыку - калi хочаце...
* * *
Яны сядзелi ўчатырох: Мэгрэ, Дэлькур, Вялiкi Луi i капiтан судна Ланэк. Кубрык быў невялiкi. Маленькая печачка ажно палала, i ўсё вакол запацела. Святло падвеснай газнiчкi здавалася чырвоным.
Сцены былi з пакрытых лакам сасновых дошак. Дубовы стол сцёрты i парэзаны нажом, месца жывога на iм не было. На стале - брудныя талеркi, залапаныя шклянкi з тоўстага шкла, паўбутэлькi чырвонага вiна.
Ложкi капiтана i Луi, яго памочнiка, былi незасланыя. На iх валялiся боты i брудная адзежа. Пахла смалою, спiртам, кухняй i спальняй, але ўсё гэта перабiвалi карабельныя пахi, якiя цяжка назваць нейкiм пэўным словам.
У асветленым пакоi людзi ўжо не здавалiся такiмi загадкавымi. У Ланэка былi цёмныя вусы, жывыя, разумныя вочы. Ён ужо дастаў з шафы бутэльку i апалоскваў цяпер шклянкi, вылiваючы ваду на падлогу.
- Здаецца, вы былi тут у ноч на шаснаццатае верасня? - спытаўся Мэгрэ.
Вялiкi Луi сядзеў, ссутулiўшыся i паклаўшы рукi на стол. Налiваючы ў шклянкi, Ланэк адказаў:
- Але, былi.
- Вы рэдка начуеце ў порце? З-за прылiву тут вачэй нельга спускаць са швартовых...
- Бывае такое, - адказаў Ланэк i вокам не маргнуўшы.
- Гэта дае магчымасць выйграць некалькi гадзiн, - уступiў у гамонку Дэлькур, якi, здаецца, узяў на сябе ролю лагодна настроенага пасрэднiка.
- Капiтан Жарыс не падымаўся ў тую ноч да вас на борт?
- Калi шлюзавалiся... А больш не.
- I вы i не бачылi i не чулi нiчога дзiўнага?