– Якія аслы мы былі! – крычаў цыбаты. Нарэшце, выслухаўшы ўсе абвінавачванні, Швейк сказаў:
– Цяпер вы, прынамсі, бачыце, што вайсковая служба – не мёд. Я толькі выконваю свой абавязак. Я ўліп у гэтую гісторыю выпадкова, як і вы, але, як гаворыцца, мне ўсміхнулася шчасце.
– Я б чаго-небудзь выпіў! – у адчаі паўтараў аптыміст.
Бамбіза ўстаў і няцвёрдым крокам падышоў да дзвярэй.
– Пусці нас дамоў, – сказаў ён Швейку. – Не дурыся, калега.
– Адыдзі ад мяне! – адказаў Швейк. – Я вас павінен вартаваць. Цяпер мы незнаёмыя.
У дзвярах аб’явіўся фельдкурат.
– Я… я ніяк не магу дазваніцца ў гэтыя самыя казармы. Так што ідзіце дамоў і па… памятайце ў мяне, што на службе жлукціць нельга! Марш адсюль!
На гонар пану фельдкурату хай будзе сказана, што ў казармы, ён не тэлефанаваў, бо тэлефона ў яго не было, ён проста гаварыў у падстаўку для электрычнай лямпачкі.
ІІ
Ужо трэці дзень Швейк служыў дзеншчыком у фельдкурата Ота Каца і за гэты час бачыў яго толькі адзін раз. На трэці дзень прыйшоў дзяншчык надпаручніка Гельміка і сказаў Швейку, каб той прыйшоў па фельдкурата.
Па дарозе дзяншчык расказаў Швейку, што фельдкурат пасварыўся з надпаручнікам Гельмікам і разбіў піяніна, бо п’яны як гразь і не хоча ісці дадому, а надпаручнік Гельмік, таксама п’яны, усё ж выкінуў яго на лесвіцу, а той сядзіць на падлозе і дрэмле.
Швейк выштурхнуў фельдкурата з пад’езда і з дапамогай рамізніка пасадзіў яго ў дрожкі.
ІІІ
Увайшоўшы раніцай у пакоі фельдкурата, Швейк угледзеў, што той ляжыць на канапе і напружана разважае аб тым, як магло здарыцца, што нехта яго абліў ды такім чынам, што ён прыляпіўся штанамі да скураной канапы.
– Асмелюся далажыць, пан фельдкурат, – сказаў Швейк, – што вы ноччу…
У некалькіх словах ён вытлумачыў фельдкурату, як страшэнна ён памыляецца, думаючы, што яго аблілі. Фельдкурат быў у прыгнечаным настроі, і галава ў яго была надзвычай цяжкая.
– Не магу прыгадаць, – сказаў ён, – як я трапіў з ложка на канапу.
– А вы ўвогуле на ложку не былі. Як толькі мы прыехалі, вас паклалі на канапу – да ложка не дацягнулі.
– Я чаго-небудзь навырабляў? Ну, скажыце праўду, навырабляў? Ці не быў я п’яны?
– Да непрытомнасці, – адказаў Швейк. – Удрызг, пан фельдкурат. У дыміну. Думаю, вам палягчэе, калі вы пераапраняцеся і памыецеся…
– Я пачуваю сябе так, нібы мяне пабілі, – паскардзіўся фельдкурат. – I потым, хочацца піць… Не біўся я ўчора?
– Ну, да найгоршага не даходзіла, пан фельдкурат. А смага – гэта ад учарашняй смагі. Ад яе так хутка не адчапіцца. Я ведаў аднаго сталяра, дык той упершыню напіўся пад Новы, 1910 год, а першага студзеня ў яго зранку была такая смага і пачуваў ён сябе так пагана, што купіў сялёдку і напіўся зноў, і з таго часу ён так робіць штодня ўжо чатыры гады запар, і ніхто яму не дапаможа, бо ў суботу ён заўсёды купляе сялёдак на цэлы тыдзень. Такая ўжо гойданка, як гаварыў адзін стары фельдфебель у Дзевяноста першым палку.
Фельдкурат з моцнага пахмелля быў у няважным стане. Калі б хто пачуў яго ў гэты момант, то быў бы перакананы, што трапіў на лекцыю доктара Аляксандра Батака* на тэму «Аб’явім вайну не на жыццё, а на смерць дэману алкаголю, які забівае нашых лепшых людзей» або што чытае яго кніжку «Сто іскраў этыкі».
Ён пачаў шнарыць у кашальку.
– У мяне ўсяго трыццаць шэсць крэйцараў. Што калі б прадаць канапу… – разважаў ён. – Як вы думаеце? Купіць хто-небудзь канапу? Гаспадару дома я скажу, што я яе пазычыў каму-небудзь або што яе ўкралі. Не, канапу я пакіну. Лепей я пашлю вас да пана капітана Шнабеля, хай ён мне пазычыць сто крон. Ён пазаўчора выйграў у карты. Калі там не пашанцуе, то зайдзіце ў Вршовіцкія казармы, да надпаручніка Малера. Калі і там не ўдасца, то скіруйцеся ў Градчаны да капітана Фішара. Скажыце яму, што мне трэба заплаціць за фураж для коней, які я прапіў. А калі і там у вас не выгарыць, то закладзём раяль. Няхай будзе, што будзе. Я вам напішу некалькі радкоў. Гаварыце ўсім, што мне конча патрэбны грошы, што я зусім без капейкі. Выдумляйце, што сабе хочаце, але не вяртайцеся з пустымі рукамі, бо пашлю на фронт. Ды спытайцеся ў капітана Шнабеля, дзе ён купляе гэтую арэхавую настойку, і купіце дзве бутэлькі.
Швейк выканаў заданне бліскуча. Грошы ён атрымаў усюды. Калі ён з гонарам вярнуўся з паходу і паказаўфельдкурату, які тым часам умыўся і пераапрануўся, трыста крон, той быў вельмі здзіўлены.
– Я ўзяў усё адразу, – сказаў Швейк, – каб не давялося заўтра ці паслязаўтра зноў мець клопат. Усё ішло даволі гладка, але перад капітанам Шнабелем мусіў нават укленчыць. Такая зараза! Але калі я яму сказаў, што нам трэба плаціць аліменты…