Выбрать главу

Наташына маці таксама памерла ад белакроўя, і бацька, які застаўся з дзвюма дочкамі, праз год ажаніўся. А яшчэ праз год мачаха выселіла васемнаццацігадовую Наташу ў сваю аднапакаёўку, мэблю з якой загадзя прадала. 3 бацькоўскага дома ёй нічога не далі, як не далі і грошай на рамонт.

Прыехаўшы ў морг, Галіна доўга не магла зразумець, дзе ж Наташына сястра. Па ўзросту падыходзіла толькі адна. У чорным аксамітавым паліто з пушыстай ламай, у шэрых італьянскіх ботах, у чорным пуховым касцюме, яна з абыякавым выглядам стаяла ля акна. Адна з супрацоўніц Наташы, ледзь стрымліваючы слёзы, выбегла з морга і загаласіла:

— Божухна, не магу глядзець! Стаіць, расфуфыраная, да труны не падыдзе... А Наташа... да замаразкаў без калготак хадзіла, пад самавязаным паліто шарсцяной хусткай абмотвалася, старыя бацькоўскія кашулі перашывала...

— Ляжала ў бальніцы, ужо не выходзіла, — дрыжачым ад хвалявання голасам пачала распавядаць Наташына сяброўка, — бацьку папрасіла, каб прыёмнік прывёз, а той кажа: «Як жа я яго табе прывязу? Ён дарагі, мы яго на кухні слухаем».

— Яшчэ адна прыгожая гісторыя пра норавы ў нашым грамадетве,— пакпіў Ігар, калі Галіна расказала пра тое, што адбывалася на пахаванні.— Разумееш, твая Наташа і яе родныя — гэта адзін бок праблемы. Маральны. Але ёсць і другі бок — сацыяльны. I на маю думку, ён галоўны. Бо існаванне такіх людзей, як яна, якія ў трыццаць гадоў не могуць пражыць на свой заробак, — гэта ненармальная з’ява. I пісаць трэба пра гэта. Што такое ў наш час пенсія шэсцьдзесят рублёў ці зарплата інтэлігента — сто дваццаць, ці зарплата той жа Наташы — дзевяноста? Што гэта? Дзяржаўная дапамога, каб чалавек не хадзіў з працягнутай рукой па вуліцах? Было б у тваёй На­ташы дастаткова грошай, харчавалася б яна як след, можа, не ляжала б за­раз у чарзе на крэмацыю.

— Можа, і не ляжала б, — згадзілася Галіна, — Але ўсё роўна ніколі я не зразумею, як можна паміраючай дзяўчыне, у якой кроў не спыняецца, замест падкладаў парэзаныя на кавалкі штроксы прыслаць?! I гэтае паха­ванне... Нават бацька не даў волі нервам. Раней людзі хоць у бога верылі, зданяў баяліся! А зараз? А можа, ёсць яны, здані? Можа, будзе яна ім з’яўляцца па начах?

— Не ведаю, — ціха сказаў Ігар, — Я бацьку рэдка сню, а з маці ўсё гамонкі пра сваё жыццё вяду.

— А як яны памерлі, твае бацькі? — спыталася Галіна.

— Бацька хварэў доўгі час, рак у яго быў. У бальніцы, калі выпісвалі, урачы папярэдзілі: два месяцы засталося, а ён яшчэ два гады пражыў. Шудасная хвароба. Ведаеш, што канец, а сэрца да гэтай думкі ніяк не прызвычаіцца. Ноччу ўстану, падыду да яго ложка, слухаю: дыхае ці не, а праз гадзіну якую мама да яго — туп-туп. Так і хадзілі па чарзе. Апошнія тры месяцы ён і не ўставаў ужо, ад болю ледзь прытомнасць не губляў, а ўколы тры разы на дзень. Сядзі, глядзі, як чалавек пакутуе, пакуль медсястра не прыедзе. Я тады з адным тыпам звязаўся, у лапу даў, надыбаў тых наркотыкаў i, як мог, астатняе жыццё бацьку аблегчыў. А ў мамы нервы зусім сапсаваліся. — Ігар падышоў да акна. На вуліцы было цёмна. Сеяўся дроб­ны, надакучлівы дождж. — Восень, час ураджаю, — сказаў Ігар. — Ва ўсім у прыродзе ёсць свой парадак, ва ўсім, акрамя смерці. — Ён крыху памаўчаў, углядаючыся ў цемру. — Калі памёр бацька, вядома, цяжка было, але я ўсё ж такі быў не адзін. Засталася мама, і я павінен быў яе падтрымліваць. Але калі праз тры гады мне пазванілі з бальніцы а першай гадзіне ночы і сказалі, што раптоўна сканала мама, якая ляжала там з запаленнем лёгкіх, мне хацелася біцца галавой аб сценку. Дома была гарэлка. Я выпіў шклянку, паехаў у бальніцу. Заходжу ў палату. Пусты ложак, перапалоханыя суседкі. Нешта кажа дзяжурны ўрач, я ківаю ў адказ, але нічога не разумею. Сядаю на мамін ложак, і мне здаецца, што я адчуваю яе пах, мамін пах, і мне хочацца, як у дзяцінстве, схаваць галаву ў яе падушку і забыцца, бо я яшчэ не веру, што яе больш няма. Потым прыходзіць нянечка, прыносіць сінюю маміну кофту, урач падае мне шклянку з вадой і таблеткі, я глытаю іх, выходжу з бальніцы. Чатыры гадзіны раніцы. Лета. Ужо днее. Блакітнае неба, зялёная трава, пустыя вуліцы. Я стаю адзін, у руках маміна кофта... Разумееш, кофта, якую больш некаму будзе апрануць, і я ўяўляю, як увайду ў кватэру, дзе ўсё яе: рэчы, вопратка, кнігі, а яе няма. Гэта страшна. Гэта так страшна... I самае крыўднае, што яна, якая так любіла дзяцей, не дачакалася ўнукаў. I таму, пэўна, я праз год ажаніўся.

Ігар змоўк. I па ягоным насупленым твары Галіна ўбачыла і зразумела, што ён зараз злуе на сябе за гэты ўсплёск шчырасці, і зрабіла адно, што лічыла правільным: дастала з бара бутэльку сухога віна і сказала: