Ды вось дарога выйшла з лесу, стала гладчэйшай, аўтобус прыціх, пажвавеў, i я пачаў разбірацца лепш.
— Карову, ведаеце, прадала. Цяжка трымаць, адной жывучы. Няма каму, няма ўжо сілы сена накасіць. Не мною быўшы — мужчыны каторыя, ды ўжо таксама папрадавалі. Семдзесят сем кароў на ўсю вёску, a двароў жа ў нас больш за дзвесце. Мала людзей, адно старэча нямоглае. Але што я вам скажу,— малака цяпер у мяне больш, без каровы, чым пры сваёй кароўцы было. Тыя разы то той зойдзе, папросіць, то той. Як не дасі? I грошай браць не будзеш. А цяпер я ў суседкі малако бяру, дык жа куплёнага ніхто прасіць не будзе!.. I
ўнучкам, ведаеце, было, i самой цяпер, i кату, i на смятану паставіць...
Цётка смяецца бяззуба, але яшчэ ўсё молада i назаўсёды дабрадушна.
1985
ВЕРНАСЦЬ
Поўным, як вока, можа быць нешта круглае: шклянка, вядро, цэбар які ці невялікае возера. А то ж рака, яшчэ не вызваленая ад шчодрай вяснянай паводкі. Поўная тут, у лугавых адхонных берагах, здаецца, нават пукатая на стрыжні.
I там, на быстраку, плыве зялёна-шэракарычневы качар. Свойскі. Вельмі нязвычна гэта. I прыгожа. Ажно Багдановіч успомніўся — тое, што мне калісьці, яшчэ вясковаму хлопцу, так спадабалася пра
Пастаяў, паглядзеў, як ён тут, далека ад хаты на ўзгорку, дзе яго жытло, адзін на імклівай, мутнай прасторы цешыцца вясной, раскаванай плынню...
Пазней, вяртаючыся з вёскі каля тое хаты, я ўбачыў яго, прысадзістага, чысценькага прыгажуна, на двары i даволі-такі празаічна — аднаго сярод зацёпкана-белых курэй, што накал! вячэры.
— Кавалер? — спытаўся я ў гаспадыні, цёткі заўсёды весела-прыязнай.
— Якое там — удавец! — з ганачка адказала яна.— Гэта ж чуеце, што? І качка была ў мяне, двойку ix зімаваць пакінула. A ўчора качку ці выдра схапіла, ці... чорт яго ведае — можа, турысты якія, бо ўжо ж валакліся.Гэта ж ён так еумуе па ёй, так шукае. Далека адплываецца, доўга няма, i ўчора, i сёння. Во любоў!..
Назаўтра ўранні я зноў праходзіў тым берагам.
Над вадзяной прасторай ужо не Немана, а залітай ад яго перапоўненасці травяной далінай паміж ракой i полем весела, зелена выпырскваюць сям-там кусты i кусцікі алешніку ды вербалозу.
A паміж імі, на гэтай сонечнай роўнядзі,— знаёмы качар са сваёй тугой.
Да хаты на узгорку адгэтуль добрых паўкіламетра. Калі яму ківацца сцежкай, то i не блізка. Відаць, ракою падплыў, i тут паглядзець.
A ці думае ён пра выдру,— там, на рацэ, i тут, куды i ёй перайсці не наўда?
Відаць, не думае...
Вось ён выйшаў з часовае азярыны, патэпаў травой перамычкі да Немана, з травы зноў спусціўся ў раку. Нібы спакойна так, самавіта, нават i зухаваценька. Нешта вуркочучы мне ці самому сабе — апраўданне ці заклапочанасць. Паплыў, падаўся на выпуклы быстрак, на вольную прастору.
Зноў шукаць i чакаць?..
Казачна гэта, ці што?
1985
МАЎЧУН
Два сабакі ў аднаго гаспадара. Сусед гаворыць, што без патрэбы, а "з пустога інцярэсу".
Большы цюцька — нішто сабе, белы, увішны, гладкі, з ружовым чмысікам. Будка ёсць, але навязаным яго не ўбачыш. І брэхам не сустракае, як іншыя на суседніх дварах. Углядаецца толькі, здалёк пазнаўшы знаёмага, а як заўважыць, што ты ў прыязным настроі, нават прыцмокнеш ці скажаш слова якое, дык i ўстане, i хвастом павіляе, i крануцца да цябе гатоў,— можа, што i дасі або хоць пагладзіш.
Меншы сабака — нейкі дзівак. Рыжа-пярэсты, на смех астрыжаны хлапчукамі, галавасты ад неастрыжанай лабаціны. Калі папросяць, можа i пастаяць на задніх лапах. І няежны, што ні давай, проста чым толькі i жыве. От, сядзіць ды маўчыць.
— Разумны! — хваліць яго гаспадыня, вясёлая маці двух белагаловых хлапчукоў.
У падмацунак гэтаму слову яна расказала мне, як ён неяк прыбег аднекуль дахаты, скуголіў, цёрся каля яе — клікаў кудысьці.
— Вось-вось, здаецца, i скажа: хадзем!
Пайшла за ім. Хлопцаў якраз на двары не было, пайшла сама, хоць i на ферму трэба было. Цераз сядзібу, агарод, цераз дарогу — у лес. Каб ты прапаў! Была спынілася, дык ён вярнуўся, зноў трэцца каля ног ды паскавытвае. Пайшлі далей.
I што вы думаеце? Прывёў мяне туды, дзе гэты во, Белы, сядзеў у пятлі, што на зайца пастаўлена. Ужо ледзь зіпае, бедны. Ледзь я яго аслабаніла з той пятлі!..
Пра рыжа-пярэстага модніка гамана, а ён сядзіць i маўчыць.
З пашаны даў бы яму што-небудзь, але ў мяне няма, а ён жа нічога не хоча.