26 чэрвеня. Цікавы, іскрысты паэт Рыгор Барадулін — прачытаў яго верш «Гітара», прысвечаны Любе Грынчык:
Гітара — цыганка мясцовая,
Па-тутэйшаму пачала варажыць:
— Піце, людзі, гарэліцу,
А вы, гусі, ваду,
Тай ляцеце, шэры гусі,
Аж да майго роду…
Ці не адчуваецца тут Лорка, якога Барадулін любіць і перакладаў?
Раскруціў Барадуліна як паэта Р. Бярозкін. Маці Барадуліна жыве ў вёсцы. Але было што круціць. Да гэтага часу помню незвычайнае пачуццё навізны, якое я перажыў пры першай сустрэчы з паэзіяй Р. Барадуліна. Потым кніжка — «Маладзік над стэпам». Барадулін — гэта нацыянальная каштоўнасць. Спрачаўся на гэты конт з Калеснікам, якому бліжэй Караткевіч. Караткевіч — выдатны пісьменнік, але і Барадулін не зломак.
27 чэрвеня. Калега Піпалаеў з аргаддзела (ён, дарэчы, скончыў Літаратурны інстытут імя Горкага ў Маскве, рэцэнзію на яго дыпломную работу пісаў сам Ілья Сяльвінскі) параіў мне, што непажадана сустракацца з ранейшымі знаёмымі, асабліва з пісьменніцкага асяроддзя, землякамі. Яны заўсёды нешта просяць, і можна паставіць сябе ў няёмкае становішча.
— А калі чалавеку патрэбна дапамога?
— Але ж не за дзяржаўны кошт.
Я нічога не адказаў, і ён таксама змоўк. А наогул кажа правільна.
28 чэрвеня. Перасяліўся ў гасцініцу ЦК па вуліцы Кірава. Гэта над сталоўкай ЦК. Аплачвае пражыванне кіраўніцтва справамі. Цісну рублём (калісьці другім рублём прыціскаў воз з сенам) — можа, хутчэй атрымаю якую кватэру.
Зрэдчас бачуся з Н. Б., але сустрэчы халаднаватыя, быццам афіцыйныя.
30 чэрвеня. Хатынь прыняла зямлю са ста трыццаці шасці вёсак Беларусі, поўнасцю знішчаных фашысцкімі акупантамі і не адроджаных пасля вайны. Мемарыял сабраў шмат народу з усёй рэспублікі. Урачыстасці са слязьмі на вачах людзей.
Паліў Хатынь — мясцовыя ведаюць — Васюра — начальнік штаба паліцэйскага батальёна. Знайшоў яго праз многа гадоў Віктар Прыходзька. Быў суд.
1 ліпеня. Стала вядома аб трагічнай смерці паэта Я. Непачаловіча. Шкада. А колькі такіх выпадкаў нават на маёй памяці, калі верх бярэ чалавечая непамыснасць, жарсці, падсвядомае…
2 ліпеня. «Литературная газета» змясціла рэцэнзію І. Мацяшова «Так что же произошло у Круглянского моста?» на аповесць В. Быкава «Круглянскі мост». Аповесць надрукавана па-руску ў «Новом мире», № 3 за гэты год.
Мацяшоў знаходзіць «супярэчнасці паміж праўдай жыцця і прадузятасцю аўтарскай задумы». Брытвін, паводле логікі крытыка, выходзіць, не вінаваты. А сродкі? Хіба ўсё роўна, якімі сродкамі дасцягаецца мэта? Брытвін дасягае яе злачынным метадам і варты асуджэння. Не ўсе гэта разумеюць, асабліва ў нашым партыйным асяроддзі. Быкава, па праўдзе сказаць, не любяць. Ён за маральны максімалізм, за перагляд перажытага ў вайну.
Працуючы ў Інстытуце літаратуры, я хацеў пісаць даследаванне пра творчасць В. Быкава. Прачытаў усе раннія яго творы (апавяданні), якія друкаваліся ў 50-я гады, у пачатку 60-х у «Гродненской правде», і прыйшоў да думкі, што Быкаў у сваёй паэтыцы наследуе Джэку Лондану, а яшчэ больш — Джозефу Конраду. Двухтомнік гэтага англійскага пісьменніка я калісьці ўзяў у калгаснай бібліятэцы ў Камароўцы, калі працаваў у школе. Быкаў гэтаксама, як Лондан і Конрад, хоча сказаць праўду, а яму не даюць, абвінавачваюць у вузкай «акопнай праўдзе», «рэмаркізме», іншых ідэалагічных грахах і заганах. Ёсць у яго свае моцныя і слабыя бакі. Быкаў у пошуках. Ён, на маю думку, пісьменнік вельмі ідэалагічны і тэндэнцыйны. На самай справе, ці можна зводзіць усё жыццё, вайну да таго, што адбылося каля Круглянскага моста? Вядома, у чымсьці ён суб’ектыўны. Ці трэба за гэта прымяняць уціск? А ў адносінах да Быкава ён прымяняецца. Дастаткова ўспомніць злы артыкул у «Советской Белоруссии» — «Вопреки правде жизни» (8.04.1966). А хто поўнасцю ведае гэтую «правду жизни»?
Успомніў размову з Калеснікам. Не так гэта проста абараняць пісьменніцкія інтарэсы.
3 ліпеня. Масавыя ўрачыстасці з нагоды 25-й гадавіны вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Упрыгожаны вуліцы і плошчы. Паміж вуліцай Янкі Купалы і плошчай Перамогі — Алея герояў: партрэты, фатаграфіі, сімволіка.