У Маі свая сям’я. Вылеціць з роднага гнязда Лада. З кім яны, старыя, застануцца? Сын ёсць сын. Пад старасць пачынаеш адчуваць, як дорага і як неабходна мець сына.
Васіль спытаў:
— Ты паедзеш начаваць у горад?
— Не. Я хацеў бы пераначаваць тут. Можа заўтра распагодзіцца. Хочацца зірнуць на горы, ад якіх у захапленні твая сястра. Кажа — нешта біблейскае.
— Каб ты выйшаў у мора і паглядзеў адтуль! Гэта здорава, я табе скажу! Якія формы! Дзівосы. Апісаць немагчыма. Трэба самому пабачыць.
— Дык можна тут пераначаваць?
— Улетку тут начуе тысяча чалавек. Уладзім. З поўным камфортам. Ты без рэчаў? Вось так?
— Думаеш, твая маці адпусціла б так — без дзвюх кур на дарогу мне, без чамадана ласункаў свайму няшчаснаму сыночку, які памірае з голаду?
Васіль засмяяўся.
— Я пакінуў чамадан на пошце.
— Тут, у нас? — Васіль як бы чамусьці сумеўся, але тут жа, падцягнуўшы рэмень на бушлаце, бадзёра сказаў: — Пайшлі на пошту.
Дзяўчына, якая сапсавала Івану Васільевічу настрой сваёй няветлівасцю, убачыўшы Васіля, расцвіла, што ружа, і растала, як воск. Усхапілася радасна:
— Вася! Ты ідзеш на пост?
Здаецца, пераскочыла б цераз бар’ер сваёй загарадкі і кінулася б у абдымкі, каб у дзвярах следам за высокім бравым мараком не з’явіўся невысокі хударлявы чалавек у плашчы — той самы.
— Да мяне прыехаў бацька. Пазнаёмся, — павярнуўся Васіль і прадставіў паштавічку, якую такая нечаканасць аглушыла, што громам. — Валя.
Іван Васільевіч цераз бар’ерчык працягнуў руку, сказаў банальнае, звычайнае:
— Вельмі рады, вельмі рады, — але гучала гэта як здзек, як насмешка, як суровы дакор. Больш нічога і не трэба было казаць — дзяўчына пакарала сама сябе. Рука яе, якую яна не адразу здагадалася падаць, была вільготная і халодная, вочы — у банцы з клеем. Шчокі ўспыхнулі, а лоб пажаўцеў. Збянтэжанасць зрабіла твар яе непрыгожым. Іван Васільевіч падумаў пра сына: «Не мае густу хлопец».
Васіль зірнуў на дзяўчыну і засмяяўся.
— Валя! Цябе быццам халоднай хваляй змыла з масткоў. Не бойся, не патонеш. Што здарылася?
Яна зрабіла ўсмешку, таксама непрыгожую.
— Праўда, чаму ты крывішся?
Відаць, гэтае «крывішся» падказала ёй выйсце з недарэчнага становішча.
— У мяне баліць зуб.
Іван Васільевіч ухваліў яе знаходлівасць. А можа і праўда ў чалавека баліць зуб? Тады даруем ёй. З зубным болем хочацца гыркаць і кусаць любога, хто надакучае.
— Скажы, Валя, Іван Васільевіч Антанюк мог бы пераначаваць у вас? Бацька хоча дачакацца пагоды… ля мора.
«Іранізуе, прайдзісвет, — без злосці падумаў Антанюк. — Рады, а не хоча выдаць радасці».
Валя ўмее быць галантнай і ветлівай. Пэўна, зуб перастаў балець. Яна заззяла ўсмешкай.
— О, канечне! Вася, як табе не сорамна так пытаць! Тата будзе рады з вамі пазнаёміцца, Іван Васільевіч! Пасядзіце хвіліначку. Я збегаю папярэджу маму.
Кінуўшы на іх пошту, касу, тэлеграф і тэлефон, яна вылецела за дзверы.
Іван Васільевіч з няўхвалай падумаў пра гэтую дзявочую бестурботнасць. Пажартаваў:
— Лічы, што мы захапілі галоўны аб’ект — пошту і тэлеграф.
Васіль не адразу зразумеў жарт — ведаў, што бацька можа моцна і падкалоць часам, гэтак знянацку. Калі ж дапяў да простага сэнсу жарту, то весела зарагатаў.
— Значыцца, улада — у нашых руках.
— Не зусім. Але гэта — палова поспеху. У любым сур’ёзным наступленні. Хоць што я прымазваюся да тваёй славы! Ты гэта зрабіў без маёй дапамогі. Даўно? Яна падабаецца табе?
— Мы дружым…
— Так адказваюць у шаснаццаць. А табе — дваццаць тры. І ты не з сарамлівых, я ведаю…
— Я твой сын.
«Здзекуецца, чорт».
— Дарэмна ты так думаеш. Для мяне ў маладосці пазнаёміцца з дзяўчынай было пакутай. І подзвігам.
Сын скептычна прыжмурыўся.
— І многа ў цябе было такіх подзвігаў?
— Не блазнуй. Я сур’ёзна.
— Не бойся, жаніцца я не думаю.
— Вось гэтага я не баюся. Не скажу, што з першага знаёмства мне спадабалася твая Валя. Але я ўсё ж прашу цябе ніколі не забываць, што яе захапленне, яе пачуцці могуць быць больш глыбокія і сур’ёзныя, чым твае. О, ты не ведаеш, як можа прывязацца жанчына!
— Ты гэта ведаеш?
Іван Васільевіч нахмурыўся.
— Нават у наш звышдэмакратычны час гаварыць так з бацькам… Што за манера? Гэта не робіць табе гонару і не красіць твой мундзір.
Сын падумаў і сур’ёзна сказаў:
— Не крыўдуй. Прабач. Я нічога кепскага не падумаў. Проста мы прывыклі так… Стыль часу…
Антанюк добра ведаў і разумеў жанчын-сялянак — матак дарослых дачок, іх старасвецкі клопат: каб, крый божа, не стала доня векавухай. Можна дараваць ім любыя хітрасці, любыя захады. Але гэтая маці, Валіна, відаць, раней не вельмі ўхваляла доччына захапленне марачком — ненадзейны жаніх. І раптам — прыезд бацькі. Гэта перайначвала матчына ўяўленне, пераконвала, што бацька прыехаў па запрашэнні сына — на выгляды. У такім выпадку варта пастарацца, не паскупіцца ні на добрыя словы, ні на добры пачастунак.