Такі выгляд веранды неяк адразу супакоіў Івана Васільевіча, і ён весела, як стукае суеед суседу, пастукаў костачкамі пальцаў у дзверы.
— Калі ласка. Заходзьце!
Голас яе не змяніўся, не пастарэў.
Ён увайшоў — і яна спалохалася. Яна моцна спалохалася, убачыўшы яго. Збялела, адступіла да адчыненых дзвярэй, што вялі з кухні на чыстую палавіну хаты, нібы хацела схавацца за імі. Глядзела на яго са страхам і… маўчала. Ці можа яму здалося, што са страхам. Усё ж так не страчала ніколі. Але, яна змянілася. Вядома, пастарэла. І неяк папрасцела. Усё ў яе папрасцела: валасы, вопратка… Раней валасы нібыта кучаравіліся, узбіваліся. А цяпер — акуратненька прычасаныя, прыгладжаныя, скручаныя на патыліцы ў вялікую куксу. Ён бачыў яе ў розным адзенні — у лахманах, у гімнасцёрцы, у лепшых сукенках. Гэтая даўгаватая чорная спадніца, просценькая вылінялая жакетка… робяць яе тыповай настаўніцай.
«Народніцай», — падумаў Іван Васільевіч без усмешкі і павітаўся.
— Добрай раніцы, Надзя.
Секунды разгубленасці і разглядання адно аднаго мінулі. Яна пайшла да яго, але не кінулася абдымаць. Спынілася за крок, зазіраючы ў вочы, спытала:
— У цябе няшчасце, Іван?
Тады ён зразумеў, чаму яна спалохалася, і гарачая хваля ўдзячнасці за яе любоў, за трывогу, за гэты спалох захлынула яго.
— У мяне — шчасце.
— Іван! Паглядзі на мяне.
— Я гляджу. Падобны хіба я да няшчаснага? Вінаваты поезд — вельмі рана прыходзіць. А мне хацелася хутчэй убачыць цябе.
Яна паверыла — усміхнулася.
— Ты ўсё яшчэ партызан.
— Я ўсё яшчэ партызан.
Надзя наблізілася, але не абняла, не пацалавала, нібы саромелася, а толькі правяла даланёй па яго калючай шчацэ, ціха і пяшчотна. Крануў гэты дотык мацней за любы пацалунак, за самыя ласкавыя словы. Іван затрымаў яе руку і прыціснуў да шчакі, потым да вуснаў. Тады яна ўткнулася тварам у плячо, у настылае паліто і прашаптала:
— Дзякуй табе, Іван.
— За што?
— За ўсё. За тое, што ты прыехаў. Мне так хацелася пабачыць цябе. Так хацелася… каб ты ведаў. Вось так паглядзець, — яна падняла твар, у вачах плавалі слязінкі.
— Вось табе на! Не люблю жаночых слёз. Давай высушу іх, — і пацалаваў у вочы.
Надзя сарамліва вызвалілася, сказала:
— Чаго мы стаім на кухні? Распранайся. Праходзь, дарагі госць.
Пакуль Іван Васільевіч распранаў паліто, гаспадыня ўскочыла ў чыстую палавіну хаты, праз адчыненыя дзверы ён убачыў, як. яна паспешліва схапіла з канапы нечую пасцель, кінула на ложак, заслала пакрывалам.
Трохі драпнула па сэрцы, што тут, у яе доме, начаваў яшчэ нехта. Адразу пасля вайны неяк апаліла думка, што нехта другі прыйдзе да яе. Можа таму прыехаў тады. Розумам дапускаў, што яна мае права на шчасце, на сям’ю, на каханне таго, хто быў бы штодня побач. А сэрца раўнавала. Апошнія гады ні разу не падумаў пра гэта. Чаму? Верыў у яе вернасць? Не, і пра гэта не думаў. Але ж вось нешта варухнулася. Закранутае самалюбства? Смешна.
Надзя сказала:
— Прабач толькі, калі ласка. Не прыбрана ў нас. Праспалі інтэлігенткі,— і, як бы спахапіўшыся, паведаміла неяк дзіўна — не то баязліва, не то ўзрадавана:
— Віта дома. Працуе ў нашай школе.
— Ты баішся?
— Не. Што ты! Цяпер яна дарослы чалавек. Цяпер яна разумее… Не думай пра гэта. Ведай: я рада. Ты прынёс мне радасць. Я проста разгубілася ад шчасця і не ведаю, што рабіць. Трэба частаваць цябе, а ў мяне — урок, — яна зірнула на ходзікі.
— Безумоўна, ідзі на ўрок.
— Але. Я пайду. Дам ім заданне. Восьмыя класы.
— Не. Не зрывай ніводнага ўрока. Гэта непрыгожа. Што скажуць?
— Але… непрыгожа…
— І не трэба. Навошта? Я сам умею частавацца. Можаш даверыць. Я ўсё яшчэ партызан.
Надзя наблізілася і зноў пагладзіла па шчацэ, як малога. Ён са смуткам падумаў, што за шэсць год жанчына прыкметна пастарэла — напэўна, больш прыкметна, чым сам ён. Вочы… Змяніліся вочы. Нават, здаецца, колер стаў іншы. Выцвілі, ці што? Якія былі яны тады? Ад вачэй — пучкі дробных маршчынак, як праменьчыкаў. І гэтыя на. дзіва прыгладжаныя валасы — яны таксама моцна змянілі яе. Старасць.
— Ты спазняешся?
— Не. У мяне ёсць яшчэ мінуты… — яна глядзела з любоўю, пяшчотна, але была ў вачах і прыхаваная трывога. — Іван, Віта калючая. Яна зразумее — я не сумняваюся. Але сказаць… сказаць можа… Задзірыстая. Насмешніца. Не крыўдуй, калі што…
— Хіба я падобны на ганарыстага пеўня? Чаго, чаго, а вытрымкі, спакою ў мяне стала яшчэ больш. Што б яна ні сказала — я зразумею. Не бойся.