Ni sidiĝis inter iridoj rande de la fluanta akvo. En la feria ĉielo longe vojadis senokupa nubo. Iam kaj tiam karpo, premite de enuo, kun timema suĉo el akvo elŝoviĝis. Estis tempo por posttagmeza manĝeto. Antaŭ la reiro ni longe plu sidis, manĝante fruktojn, panon kaj ĉokoladon, sur la herbo, kaj nin atingis horizontale, dampite sed ankoraŭ metalece kaj dense la sonorado de la preĝejo Sankta-Hilario, kiu ne diseriĝis en la tiom longe traflugita aero, kaj kiu, ondetante pro la sinsekva alternemo de ĉiuj siaj sonaltoj, vibris ĉe la vertoj de la floroj, apud niaj piedoj.
Iafoje irante laŭ la akvofluo, ie inter arboj ni ekvidis izolitan, solecan tielnomatan plezurdomon, kiu al nenio el la tuta mondo rigardis krom al la apude fluanta rivero. Juna virino kun meditema vizaĝo, en eleganta ensemblo kiu ne estis ordinare videbla en la ĉirkaŭa regiono, kaj kiu probable ĉi tie trovis laŭ la popola esprimo subteran rifuĝejon, kaj sindonis al la maldolĉa plezuro, ke ŝia nomo kaj precipe la nomo de tiu, kies koro al ŝi ne plu inklinis, estas ĉi tie nekonata, aperis en fenestro, de kiu ŝi ne povis vidi ion trans la boato alligita proksime de la pordo. Ŝi duonreve levis la okulojn pro la voĉoj de promenantoj sonantaj de post bordaj arboj, kaj antaŭ eĉ ol ŝi ekvidis iliajn vizaĝojn, ŝi kun certeco sciis, ke ili neniam konis kaj neniam konos la malfidelan viron, ke nenio en ilia pasinta vivo postlasis ian impreson pri li, kaj nenio en ilia estonteco provizos okazon por ĝin ricevi. Estis senteble, ke ŝia rezigno ŝin gvidis al konscia forlaso de la loko, kie ŝi havus ŝancon ekvidi tiun, kiun ŝi amis, kaj pelis ĝis ĉi tiu loko, kie li neniam estis. Kaj mi – revenante de promenado laŭ vojo, sur kiu, ŝi sciis, li neniam paŝos – vidis, kiel ŝi detiras de siaj rezignaciaj manoj longajn, superflue ŝikajn gantojn.
Neniam la promeno laŭ la vojo de Germanto nin kondukis ĝis tiom malproksime, ke ni atingus la fonton de Vivono, pri kiu mi ofte revis, kaj kiu en mia imago ekzistis tiom idee, tiom malreale, ke kiam mi aŭdis, ke ĝi troviĝas en ĉi tiu sama departemento en kiu ni estis, je konata tiom-kilometra distanco de Kombreo, mi same miris, kiel en la tago, kiam mi eksciis, ke en alia difinita loko sur la tero situis – en antikva epoko – enirejo de infero. Ankaŭ ĝis la vojekstremo, kiun mi tre deziris viziti, nome ĝis Germanto ni neniam iris. Mi sciis, ke tie vivas nobeloj, la gedukoj De Germanto, ankaŭ sciis, ke ili estas realaj, nuntempe ekzistaj homoj, sed ĉiufoje kiam pri ili mi pensis, la anima bildo prezentiĝis jen kiel teksaĵa figuro simila al la grafino De Germanto en la gobeleno ‚La Reĝiniĝo de Estera’ en nia preĝejo, jen kiel malkonstanta plurtonaĵo simila al Gilberto la Malbona en la vitralo, kie li varias de brasika verdo ĝis pruna bluo depende je tio, ĉu mi ankoraŭ ĉe la enirejo tuŝis sanktigitan akvon aŭ jam estis atinganta la seĝojn, jen ankaŭ kiel nepalpeblaĵo simila al la bildo de Genoveva De Brabanto, praavino de la familio Germanto, kiun sur la kurtenoj de mia ĉambro glitigis aŭ sur la plafonon levis la magia lanterno – sume ĉiam vualitaj de mistero el merovida epoko kaj heligataj de la kvazaŭ sunsubira, oranĝkolora lumo, kiun disradias la voĉsono „ant”. Ili ja malgraŭ tio estis en miaj okuloj, kiel duko kaj dukino, eble strangaj sed realaj homoj sed ilia dukeco tamen grandege vastiĝis, senmateriiĝis, por enakcepti en si la tutan Germanton, kiun ili pridukis, la tutan vojon de Germanto kun sunlumo, kun la fluo de Vivono, ĝiaj nimfeoj, ĝiaj altaj arboj kaj tiom da belaj tie travivitaj posttagmezoj. Kaj mi sciis, ke ili laŭtitole estis ne nur dukoj de Germanto, sed ke ekde la 14a jarcento post vanaj provoj por renversi siajn iamajn superulojn, ili fine per interedziĝoj kuniĝis kun ili kaj iĝis grafoj de Kombreo, sekve unuaj kombreaj civitanoj kaj tamen solaj civitanoj ne loĝantaj en la urbo – grafoj de Kombreo, havantoj de Kombreo meze de sia familinomo, de sia persono kaj probable ankaŭ havantoj de tiu stranga kaj pia malgajeco, kiu estis kombrea apartaĵo; posedantoj de la urbo, sed de neniu el ĝiaj domoj, do loĝantoj de ekstera spaco, en la strato aŭ inter ĉielo kaj tero, same kiel tiu Gilberto la Malbona, kiun mi vidis nur kiel dorsoflankan, lake nigran silueton sur la vitraloj de Sankta-Hilario, se mi hazarde levis la rigardon kiam mi iris al Kamuzo por iom da salo.
Okazis, ke irante laŭ la vojo de Germanto mi ŝance preterpasis etajn, malsekajn ĉirkaŭmuritajn terenojn, en kiuj alte kreskis malhelkoloraj floraroj. Mi haltis, kredante ke mi gajnas tie raran impreson, ĉar al mia rigardo ŝajne montriĝis ero de tiu akvoriĉa lando, kiun mi tre deziris ekkoni, de kiam ĝian priskribon mi legis en verko de ŝatata romanisto. Kaj do kun tiu lando, kun ĝia revata pejzaĝo trafluata de ŝaŭmaj riveretoj, tiam, aliformiĝante en mia fantazio, identiĝis Germanto, kiam mi aŭdis flanke de doktoro Percepiedo pri la floroj kaj belaj fluaj akvejoj videblaj en la parko de la kastelo. Mi revis, ke sinjorino De Germanto min tien venigas pro kaprica ekŝato de mia persono; dum la hela tago ŝi tie kun mi kaptis trutojn. Vespere, min tenante je la mano, laŭirante la ĝardenetojn de siaj vasaloj, ŝi montris al mi la muretojn, la florojn, kiuj al ili apogis siajn ruĝajn kaj violajn infloreskojn, kaj al mi sciigis iliajn nomojn. Ŝi min pridemandis pri la temoj de la poeziaĵoj, kiujn mi verkos iam. Kaj tiaj revadoj min avertis, ke pro mia deziro verkistiĝi nun estis tempo decidi pri la enhavo de miaj verkoj. Sed tuj kiam mi konsideris la demandon, penis trovi temon, per kiu mi esprimus senliman filozofian signifon, mia inteligento ĉesis funkcii, mi vidis nur vakecon antaŭ mia atento, mi sentis ke genion mi malhavas aŭ eble ia cerba malsano malebligas ĝian naskiĝon. Iafoje mi kalkulis kun la helpo de mia patro kontraŭ ĉi tiu situacio. Tiom potenca, tiom influa ĉe decidantoj li estis, ke nin li esceptigis el leĝoj, kiujn la instruo de Franciska al mi prezentis kiel pli senmankajn ol la leĝoj de vivado kaj de mortado, ekzemple li gajnis por nia domo sola en la tuta kvartalo unujaran prokraston por la deviga refarbado de fasadoj, aŭ al la filo de sinjorino Sazera, kiu volis viziti akvokuracan urbon, havigis de la koncerna ministrejo permeson por dumonata fruigo de maturekzameno kune kun la kandidatoj kun nomoj, kiuj komenciĝas per ‚A’, anstataŭ atendo ĝis la vico de kandidatoj kun ‚S’-nomoj. Se mi akute malsaniĝus, se min kaptus rabistoj, mia fido je la rilatado de mia patro kun plej altaj aŭtoritatoj, je liaj rekomendleteroj al Dio Patro mem estis tia, ke mian malsanon aŭ malliberecon mi rigardus kiel simple senkonsekvencan ŝajnon neniel danĝeran por mi, mi trankvile atendus la nepre venontan tempon de restariĝo de la bona ordinara mondo, la momenton de liberiĝo aŭ resaniĝo; eble ankaŭ la sengenieco, la nigra truo, kiu aperis en mia animo, kiam mi serĉadis temon por verkotaĵo, estis sensubstanca iluzio, kaj ĝin ĉesigus ekago de mia patro, kiu probable interkonsentis kun la registaro kaj la providenco, ke mi fariĝu plej eminenta verkisto de ĉi tiu epoko. Sed en aliaj momentoj, dum miajn gepatrojn incitis mia postrestado kaj mia ne-sekvado, mia efektiva vivo neniel ŝajnis arta kreaĵo de mia patro, kiun li povus laŭvole modli, sed male parto de reala mondo kun kiu mi ne kongruis, kontraŭ kiu helpo ne estis, ene de kiu nenian kunulon mi havis, kiu ne kaŝis iun alian perspektivon. Tiam mi havis la senton, ke mi ekzistas ĝuste kiel aliaj homoj, ke mi maljuniĝos, ke mi mortos samekiel ili, kaj ke inter ili mi simple estas iu el la multaj, kiuj por verkado talenton ne havas. Mi tiam senkuraĝiĝis kaj definitive rezignis je beletro malgraŭ la iamaj instigoj de Bloĥ. Tiu intima, senpera sento pri la nuleco de mia penso pli fortis ol ĉiuj flataj paroloj, kiujn mi ricevadis de ĉiuj, simile kiel la konsciencon de maliculo, kies bonajn agojn ĉirkaŭuloj laŭdas, mordas pentemo.
Iun tagon mia patrino diris: