Nun suferojn li ricevis de ĉiu flanko. Li volis malproksimigi Odetan de Forŝevilo, kun ŝi vojaĝi al la suda parto de Francio. Sed li kredis, ke ŝin gvatas ĉiuj viroj de la hotelo, kaj ke ankaŭ ŝi gvatas ilin. Tial li, kiu okaze de antaŭaj vojaĝoj kutime serĉis novajn interkoniĝojn, grupajn okazaĵojn, nun kondutis malsocieteme, sin distancigis de homoj, kvazaŭ ili kruele vundus lin. Kaj kiel li ne iĝus homevita, dum li suspektis en ĉiu viro eblan amanton de Odeta? Tiel do lia ĵaluzo pli forte, ol faris la gaja, voluptema inklino, kiun li unue havis al Odeta, aliigis la karakteron de Svan, kaj amplekse ŝanĝis en la okuloj de ĉirkaŭuloj, la tuton de eksteraj signoj, per kiuj montriĝis ĉi tiu karaktero.
Unu monaton post la tago, kiam li legis la leteron de Odeta al Forŝevilo, Svan gastis en vespermanĝo aranĝita de gesinjoroj Verduren en la Bulonja Arbaro. Ĝuste kiam la societo estis disironta, li rimarkis interkonsiliĝon inter sinjorino Verduren kaj pluraj gastoj, kaj li duone komprenis, ke oni memorigis al la pianisto rendevuon en la sekva tago por vespera aranĝo en Ŝatu245; sed li, Svan, al tiu aranĝo invitita ne estis.
Gesinjoroj Verduren parolis mallaŭte kaj per iom aludaj vortoj, sed la pentristo probable pro malantento ekkriis:
— „Tio okazu sen lumiloj kaj li ludu la sonaton ‚Lunhelo’246 en mallumo, por ke oni vidu, kiel aĵoj memheliĝas.”
Sinjorino Verduren, vidante ke Svan staras je kelkpaŝa distanco, mienis per tiu mieno, en kiu la deziro, ke silentu la parolanto kaj ke ĝin ne rimarku tiu, kiu aŭdas, sin reciproke neŭtraligas en intensa sensignifeco de la rigardo, en kiu la senmova interkompreniĝa signado de kunsekretiganto kaŝiĝas sub ŝajne senkulpa rideto, kaj kiu, estante komuna al ĉiuj, kiuj subite konscias mallertaĵon, ĝin tuj rimarkigas eventuale al tiuj, kiuj ĝin faris, sed pli ofte al tiu, kiun ĝi koncernas. Odeta tuj havis la vizaĝon de senespera homo, kiu rezignas pri batalado kontraŭ fatalaj misfortunoj, kaj Svan arde atendis dum la sekvaj minutoj la momenton kiam, la restoracion forlasinte, kun ŝi reveturante, li povos peti klarigon, negoci por ke ŝi ne iru en la sekva tago al Ŝatu aŭ lin kuninvitigu, kaj trankviligi en ŝia brakumo la angoron, kiu lin premis. Fine oni vokis por iliaj veturiloj. Sinjorino Verduren diris al Svan:
— „Nu do, adiaŭ! ĝis baldaŭ, ĉu ne?” penante per afabla rigardo kaj neta rideto deturni lin de la penso, ke ŝi ne estis diranta, kiel ŝi ĝis tiam ordinare faris: „ĝis morgaŭ en Ŝatu, kaj ĝis postmorgaŭ ĉe ni”.
Gesinjoroj Verduren kun si enveturigis Forŝevilon. La veturilo de Svan staris malantaŭ ilia, kaj li atendis ilian ekveturon, por siavice enveturigi Odetan.
— „Odeta ni veturigos vin hejmen, ni havas malgrandan lokon por vi apud sinjoro De Forŝevilo.”
— „Bone, sinjorino” respondis Odeta.
— „Kiel do? Mi supozis, ke mi vin veturigos” ekkriis Svan, dirante sen ĉirkaŭvojo la necesajn parolojn, ĉar la veturila pordo estis malfermita, la tempo premis, kaj li sentis, ke en sia tiama humoro li ne povos rehejmiĝi sen ŝia kunesto.
— „Sed sinjorino Verduren petis...”
— „Bonvolu, vi rehejmiĝos sole, ni lasis vin iri kun ŝi sufiĉe ofte” diris sinjorino Verduren.
— „Sed okazas, ke mi havas gravan aferon por diri al sinjorino De Kresi.”
— „Nu bone, ĝin vi perletere sciigos.”
— „Adiaŭ” diris Odeta, al li gestante por manpremo.
Li penis rideti sed li ŝajnis terure afliktita.
— „Ĉu vi vidis, kiel Svan nun aŭdacas sinteni rilate al ni?” al sia edzo diris sinjorino Verduren post la rehejmiĝo. „Estis kvazaŭ li min mordos, ĉar ni veturigos Odetan. Kiel malkonvene, vere! Nu, bone, ĉu li ankaŭ diros, ke nia domo estas loko por amaĵoj kaj maldecaj rendevuoj? Mi ne komprenas, kiel Odeta toleras tian konduton. Li tute parolas kvazaŭ li dirus: vi estas mia posedaĵo. Mi parolos kun Odeta pri tio, mi esperas, ke ŝi komprenos mian vidpunkton.”
Kaj post momenteto ŝi aldiris en kolera tono:
— „Ha, vidu, tia fia besto!” nescie uzante – kaj eble pelate de la sama malklara bezono de mempravigo, kiel Franciska en Kombreo fronte al la kokido, kiu morti ne volis – la samajn vortojn, kiujn lasta barakto de senkulpa, agonianta besto, elpremas el la kampulo, kiu ĝin vringas.
Kiam la veturilo de sinjorino Verduren forruliĝis, kaj tiu de Svan alviciĝis, lia koĉero, lin rigardante, demandis ĉu li misfartas, ĉu okazis malfeliĉaĵo.
Svan forsendis lin, li volis piediri kaj li tiamaniere, trairante la Bulonjan Arbaron, rehejmiĝis. Li laŭte, sole parolis, per la sama iom malnatura tono, per kiu li ĝis tiam komentis la agrablaĵojn de la eta rondo kaj laŭdis la grandanimecon de gesinjoroj Verduren. Sed kiel la diroj, ridetoj, kisoj de Odeta iĝis al li tiom fiaj, kiom ili antaŭe sentiĝis dolĉaj, se ili nun estis destinitaj al aliaj viroj, tiel ankaŭ la verdurena societo, kiu antaŭ mallonge al li ŝajnis amuza, plena je vera gusto por belartoj, iasence eĉ morale nobla, nun, iĝante loko de renkontiĝo, de libera amo inter Odeta kaj alia viro, evidentigis siajn ridindojn, sian stultecon, sian malaltecon.
Kun naŭza sento li imagis la postan vesperon en Ŝatu. „Ha, kial do en Ŝatu? Kiel ŝtofvendistoj post la fermo de la butiko! Vere ĉi tiuj homoj eminente burĝas. Probable ili ne ekzistas, ili estas roluloj el ia teatraĵo de Eŭĵeno Labiŝ247!
Tie estos gesinjoroj Kotar, eble Briŝo. „Kiom mokinda estas tiu vivmaniero de hometoj, kiuj ĉiam vivas grupe, kiuj timus pereon se ili ne nepre ĉiuj estus morgaŭ en Ŝatu – nekredeble!.” Ve! tie ankaŭ estos la pentristo, kiu ŝatas aranĝi geedzigojn, kiu invitos Forŝevilon kaj Odetan kune al sia laborejo. Li en imago vidis Odetan en tro formala tualeto por tia kampara renkontiĝo „ĉar ŝi estas tiel vulgara kaj precipe tiel kompatinde stulta!!!”
Li en imago aŭdis la postmanĝajn ŝercojn de sinjorino Verduren, kiuj – egale kiun ajn tedulon ili celis – lin ĉiam amuzis, ĉar li vidis kiel ili Odetan ridigas – kun li, preskaŭ en li ridigas. Nun li antaŭsentis, ke Odetan oni eble pri li ridigos. „Kia fetora gajeco!” li diris, tiel forte tordante per forpuŝa mimiko la buŝon, ke li mem sentis la grimacon en siaj muskoloj, ĝis en sia kolo ŝvele iritiĝantan ĉe la ĉemiza kolumo. „Kaj kiel homo, kies vizaĝo estas farita laŭ la bildo kaj simileco de Dio, trovas pretekston por ridado en tiuj naŭzaj ŝercoj? Ĉiu, kiu havas iom delikatan nazon, sin deturnos kun abomeno por ne flari la forpuŝan odoraĉon. Estas nekredeble, nepenseble, ke iuj homoj ne komprenas, ke sin allasante al ironia rideto kontraŭ alia homo lojale etendanta la manon por saluto, ili malaltiĝas al feĉo, el kiu eĉ kun plej granda helpemo neniu en la mondo ilin elsavos. Mi vivas je tro multaj miloj da metroj super la abismoj, kie oni plaŭdigas kaj aplaŭdas tiajn klaĉojn, min ne povas makuli la ŝercoj de iu sinjorino Verduren” li ekkriis, relevante la kapon, fiere elrektigante la torson. „Mi ĵuras antaŭ Dio, ke mi sincere volis helpi al Odeta, por ke ŝi eliru el tiu medio, mi volis ŝin levi al pli nobla, pli pura sfero. Sed homa pacienco havas limojn, kaj sian limon mia pacienco atingis” li diris al si, kvazaŭ tiu misio – savi Odetan el tiu atmosfero de mokaĉoj – estus pli malnova, ol je kelkaj minutoj, kvazaŭ li ne surprenus ĝin nur de kiam li pensis, ke la diritaj mokaĉoj eble lin mem celas, kaj provas deŝiri Odetan de li.