Eĉ kiam li ne sciis, kien ŝi iris, al li estus sufiĉe por trankviligi la angoron, kiun li tiam sentis kaj kontraŭ kiu la ĉeesto de Odeta, la dolĉeco de ŝia kunesto estis la sola taŭga kuracilo – nu, kuracilo simila al multaj aliaj per tio ke ĝi post longe akrigos la malsanon sed portempe almenaŭ la doloron mildigas – al li estus sufiĉe, se nur Odeta tion permesus, ke li restus en ŝia loĝejo dum ŝia foresto, ŝin tie atendus ĝis la horo de ŝia rehejmiĝo, en kies repacigan etoson forfandiĝus la interaj horoj, kiujn li pro ia magiaĵo, ia sorĉo intertempe estis imaginta aliecaj. Sed tion ŝi ne akceptis; li rehejmiĝis; li sin devigis dum la vojado al pripenso de diversaj planoj, li ĉesis obsediĝi pri Odeta; al li eĉ prosperis, dum li senvestiĝis, konsideri iom gajajn ideojn; kun koro optimisma pro la espero, ke li en la sekva tago spektos iun belartaĵon, li enlitiĝis kaj mallumigis; sed tuj kiam li, pretiĝante por dormo, ĉesis teni sin sub memrego, kiun li cetere ne konsciis pro ĝia rutineco, en la sama momento glacia tremero lin skuis, kaj li plorsingultis. Li ne volis pripensi la kaŭzon, li viŝis al si la okulojn, ridis: „belege! mi iĝas nervomalsana”. Tiam li pensis kun sento de granda laciĝo, ke en la sekva tago li nepre rekomencos sian enketadon pri la faroj de Odeta, kaj serĉos perantojn, kiuj eble faciligos intervidiĝon kun ŝi. Ĉi tiu bezono de senripoza, ĉiamsama, senrezulta agado al li tiom pezis, ke iun tagon vidante sur sia ventro ŝvelaĵon, li sentis efektivan ĝojon pro la supozo, ke ĝi estas mortiga tumoro, ke li baldaŭ ne plu zorgos pri io ajn, ke lin regos malsano kaj lin laŭ sia fantazio traktos ĝis la proksima vivofino. Jes, vere se tiuepoke li ofte sen klara prikonscio deziris sian morton, tion kaŭzis ne tiom lia espero ĉesigi la akrecon de la suferoj, ol la unutonecon de la penado.
Tamen li deziris ĝisvivi la tempon, kiam li ŝin ne plu amos, kiam ŝi ne plu havos motivon por mensogado kaj li finfine de ŝi povos ekscii, ĉu en la tago de lia posttagmeza vizito ŝi estis aŭ ne estis gekuŝanta kun Forŝevilo. Ofte dum kelkaj tagoj la suspekto, ke ŝi amas alian viron, lin deturnis de la demando pri la okazo kun Forŝevilo, ĝin igis preskaŭ indiferenta demando, kiel nova formo de malsana stato mallonge estigas iluzion, ke forcedis la antaŭaj. Iuj tagoj eĉ estis, en kiuj neniu suspekto lin turmentis. Li kredis, ke li resaniĝis. Sed en la sekva mateno vekiĝante, li sentis en sama loko saman doloron, kiun dum la agado de la antaŭa tago li kvazaŭ diluis en la trafluo de alispecaj impresoj. Ĝi ne ŝanĝis sian lokon. Tio, kio vekis lin, ĝuste estis la akreco de la doloro.
Ĉar Odeta neniom informis lin pri la tre gravaj aferoj, kiuj tiel dense plenigis ŝiajn tagojn – kvankam el sia vivosperto li sufiĉe sciis, ke ili ne povas esti aliaj ol plezuraĵoj – li ne sukcesis longatempe ilin imagi, lia cerbo mueladis malplenajn ideojn; li do glitigis sian fingron sur siaj lacaj palpebroj, samgeste kiel li viŝus la lensojn de siaj nazpinĉaj okulvitroj, kaj li tute ĉesis pensadi. El tiu nekonata tuto tamen elmergiĝis kelkaj okupoj, kiuj periode revenis, nebule rilataj al iuj sindevigoj por malproksimaj parencoj, amikoj el alia vivotempo, kiuj, ĉar iliaj nomoj estis la solaj, kiujn ŝi ofte menciis pravige por sia nedisponeblo, al Svan ŝajnis la senŝanĝa, necesa kadro de la vivo de Odeta. Pro ŝia paroltono kiam ŝi de temp' al tempo diris: „... en la tago, kiam mi iros kun mia amikino al la ĉevalkurejo...”, se li, sentinte ke li misfartas kaj pensinte: „nu, eble Odeta bonvolos viziti min”, subite memoris, ke tiam estis la sama tago, li korektis: „Ha, ne, mi eĉ ne petu ke ŝi venu, mi forgesis, ke ŝi hodiaŭ iras kun sia amikino al la ĉevalkurejo. Mi petu nur tion, kio havas ŝancon de realiĝo; ne utilus, se mi insistus por nekonsentebla, sendube rifuzota afero.” Kaj ĉi tiu devo de vizito al la ĉevalkurejo, kiu pezis super Odeta kaj kiun Svan tiel agnoskis, al li ne nur ŝajnis nepra; sed plie la nepreco, kiun ĝi entenis, donis ian pravecon kaj aŭtoritaton al ĉio, kio al ĝi rilatis ia-tia-maniere. Se Odeta sur strato, ricevinte de preterpasanto saluton, kiu instigis la ĵaluzon de Svan, al liaj demandoj respondis per rilatigo de la ekzisto de tiu nekonato al iu el la du aŭ tri grandaj devoj, kiujn ŝi kutime aludis, se ŝi ekzemple diris: „ĉi tiu sinjoro estis en la loĝio de mia amikino, kun kiu mi vizitas la ĉevalkurejon”, ĉi tiu klarigo forigis la suspektojn de Svan, kiu efektive juĝis necese, ke la amikino havu en sia loĝio aliajn invititojn krom Odeta, kvankam li neniam antaŭe provis aŭ sukcesis ilin imagi. Ha, li tiom volonte interkoniĝus kun tiu amikino el la ĉevalkurejo, kaj ĝojus se ŝi tien invitus lin kune kun Odeta! Li tiom volonte interŝanĝus sian tutan konataron kontraŭ iu ajn el la kutimaj rilatuloj de Odeta, eĉ se tiu estus manflegisto aŭ komizo. Li por ili elspezus pli fole, ol por reĝinoj. Ĉu ili ne provizus per tio, ke ili entenis parton de la vivo de Odeta, la solan kuracilon efikan kontraŭ lia sufero? Kiel ĝoje li hastus al ili kaj siajn tagojn pasigus ĉe tiu aŭ tiu ordinara homo, kun kiu Odeta ankoraŭ rilatis pro utilo aŭ pro aŭtenta sensnobeco! Kiel senhezite li instaliĝus definitive je la kvina etaĝo de malpura kaj sopirinda domo, al kiu Odeta lin neniam gvidis, kaj en kiu, se li tie loĝus kun la eta emerita tajlorino rolante kvazaŭ li estus ties amanto, li ricevus preskaŭ ĉiutage ŝian viziton! En tiuj preskaŭ popolaj kvartaloj li konsentus sen perspektivo de iama fino pri vivo modesta, malbrila, sed dolĉa, plena je trankvileco kaj feliĉo.
Ankoraŭ okazis kelkafoje, kiam, renkontiĝinte kun Svan, ŝi vidis proksimiĝanton, kiun li ne konis, ke li rimarkis sur la vizaĝo de Odeta tiun apartan malgajon, kiun ŝi ankaŭ elmontris en la tago de lia vizito dum ĉeestis Forŝevilo. Sed tio maloftis; ĉar en la tagoj, en kiuj malgraŭ ĉiuj ceteraj okupoj kaj ŝia zorgo pri juĝoj kaj opinioj de homoj ŝi sukcesis aranĝi kunvidiĝon kun Svan, la reganta tono de ŝia sinteno estis memfido: granda kontrasto, eble nekonscia venĝo aŭ natura kompenso de la tima emocio, kiun en la unua tempo de ilia interkoniĝo ŝi sentis apud li kaj eĉ malapud li, kiam leteron ŝi komencis per: „kara amiko, tiel forte mia mano tremas, ke mi apenaŭ povas skribi” – tiel ŝi almenaŭ pretendis, kaj ke tiu anima kirliĝo probable parte sinceris pruvis ĝuste tio, ke ŝi deziris ŝajnigi ĝin pli intensa. Tiam Svan al ŝi plaĉis. Oni timtremas nur pro si mem, pro tiuj, kiujn oni amas. Kiam la feliĉo ne dependas je homoj, kiel trankvile, kiel facile, kiel aŭdace oni agas rilate al ili! Al li parolante, al li leterante, ŝi ne plu elektis tiujn parolturnojn, per kiuj iam ŝi provis krei memiluzion, ke li apartenas al ŝi, naskis okazojn por diri „mia”, „nia” se la diro lin iel koncernis: „vi estas mia karaĵo... ĝi estas la odoro de nia amikeco, ĝin mi konservos” kaj por paroli pri estonteco kaj eĉ pri morto kiel afero komuna por ili ambaŭ. En tiu pli frua tempo al ĉiu diro de li ŝi respondis kun admiro: „vere, vi neniam estos simila al aliaj homoj”; ŝi rigardis lian altan, iom kalvan kapon, pro kiu homoj sciantaj pri la galantaj aferoj de Svan komentis: „li ne estas laŭdifine bela, ĉu? sed li estas pimpa: tiu hartufo, tiu monoklo, tiu rideto!”, kaj, eble pli scivolante pri lia karaktero ol dezirante fariĝi lia amantino, ŝi diris:
— „Se mi nur scius, kio enestas en ĉi tiu kapo!”
Nun al ĉiu eldiro de Svan ŝi respondis per incitita aŭ eventuale tolera tono:
— „Ha, ĉu vi neniam estos simila al aliaj homoj?”
Ŝi rigardis tiun kapon, kiun nur iom pli maljunigis la pezo de zorgoj, sed pri kiu nun ĉiuj pensis – perhelpe de tiu sama intuo, kiu divenigas la iron de simfonia muzikaĵo pro antaŭa lego de ĝia temo aŭ la similecojn de juna infano pro kono de ĝiaj parencoj: „li ne vere malbelas, ĉu? sed li estas ridinda: tiu hartufo, tiu monoklo, tiu rideto!” strekante en siaj influitaj imagoj la nematerian limon, kiu trans kelkmonata tempo disigas la eksteran ŝajnon de feliĉa amanto disde la ŝajno de kokrito – ŝi diris: