Ankoraŭ aliaj, same grandegaj, staris en diversaj altoj sur monumenta ŝtuparo, kiun oni povus pro ilia parada deĵorado kaj ilia marmora senmoveco aludi samnome kiel tiu de la venecia Duka Palaco ‚Ŝtuparo de Grandeguloj’ kaj ĝin Svan eksupreniris kun la malgaja penso, ke Odeta ĝin neniam surpaŝis. Ha! kun kia ĝojo male li alsuprus laŭ la nigraj, fiodoraj, krutaj etaĝoj de la domo de la eta emerita tajlorino, en kies loĝejo sur la kvina etaĝo li senhezite pagus – eĉ pli koste ol por ĉiusemajna antaŭsceneja loko en la operejo – la rajton tie pasigi la vesperojn, kiam Odeta venis vizite, kaj ankaŭ en aliaj tagoj, por paroli pri ŝi, vivi kun homoj, kiujn ŝi ofte renkontis kiam li ne kunestis, kaj kiuj pro tio al li ŝajnis mastroj de pli reala, pli malfacile konebla, pli mistera parto de la vivo de l' amatino. Dum en la haladza kaj dezirinda ŝtuparo de la eksa tajlorino, tial ke dua ŝtuparo por liveroj ne estis, oni vidis vespere antaŭ ĉiu pordo malplenan, malpuran laktopoton prete starantan sur la pordomato276, ĉi tie en la bela kaj malamata ŝtuparo, kiun Svan estis ĝuste supreniranta, flanke kaj flanke je malsamaj altoj, antaŭ ĉiu kavaĵo en la muro ĉe fenestro de pordistejo aŭ ĉe enirpordo de apartamento, reprezentante la endoman oficon, kiun ili mastrumis, kaj ĝin omaĝe prezentante al la gastoj, domgardisto, tablestro, vazestro (bonaj homoj, kiuj dum la cetera tempo vivis iom sendepende en sia funkcio, manĝis hejme kiel etaj butikistoj, kaj eble en venonta tempo dungiĝos por la pli ordinara servo de kuracisto aŭ entreprenisto), zorge agantaj laŭ la rekomendoj, kiujn ili ricevis antaŭ ol ili vestiĝis per la pimpa livreo, kiun ili surmetis en maloftaj okazoj, kaj en kiu ili ne sentis sin komforte, staris sub la arko de sia respektiva pordo kun pompa brilo moderata de popola afableco, kiel sanktulo-statuoj en siaj niĉoj; kaj dika svisa gardisto, en sama vesto kiel por diservo, bastonfrapis la ŝtonan grundon je ĉiu preterpaso de alvenanto. Atinginte la supron de la ŝtuparo, laŭlonge de kiu lin dume sekvis pala servisto kun eta harvosto kiun finis bula nodo, simile al sakristiano de Francisko de Goja277 aŭ al oficeja skribisto en malnova teatraĵo, Svan preterpasis labortablon, ĉe kiu servistoj, kiel iaj notarioj sidantaj antaŭ grandaj libroj, ekstaris kaj enskribis lian nomon. Li poste trairis koridoreton, kiu – simile al kabineto, kiun la posedanto aranĝas por ke ĝi estu la kadro de unu belartaĵo, de kiu ĝi ricevas sian nomon, kaj kiun ĝi nude entenas sen alia objekto – ĉe sia enirejo elmontris, kiel ian valoran skulptaĵon de Benvenuto Ĉelini278 figuranta gvatiston, junan livrean serviston, kun la korpo iom antaŭenklinita, super kies ruĝa gorĝopeco elstaris eĉ pli ruĝa vizaĝo, el kiu torente elfluis ardo, timemo kaj fervoro, kaj kiu rigardante trans la obusonaj279 gobelenoj pendantaj antaŭ la muzik-salono per impetaj, atentaj, pasiaj okuloj ŝajnis – kun militista neŝanceleblo aŭ supernatura fido – alegorio de alarmo, enkarniĝo de atendo, monumento pri batalpreteco – anĝele aŭ gardiste vaĉi de fortikaĵa aŭ katedrala ĉefturo alvenon de malamikoj aŭ de la lasta juĝo. Tiam Svan simple eniris la salonon de la koncerto, kiun pordisto kun multaj pendoĉenoj malfermis antaŭ li, sin klinante kvazaŭ li ceremonie transdonus la ŝlosilon de urbo280. Sed li estis pensanta pri la domo, en kiu li povus esti en tiu sama horo, se Odeta tion permesus, kaj memoro pri preterpase vidita laktopoto sur mato lin korpremis.
Svan baldaŭ regajnis senton pri vira malbeleco, kiam, transpasinte la gobelenan kurtenon, li vidis scenon en kiu vice de servistoj nun rolis precipe gastoj. Tiu vizaĝa malbeleco, kiun li tamen delonge bone konis, ŝajnis nova depost kiam iliaj trajtoj – ne plu funkciante kiel praktike uzeblaj signoj por la rekono de tiu-tiu persono, kiu ĝis tiam estis por li iu tuto de serĉeblaj plezuroj, de evitindaj embarasoj, de reciprokendaj ĝentilaĵoj – desegniĝis, kunigite nur laŭ estetikaj konsideroj, per memstaraj formoj. Kaj ĉe tiuj viroj, inter kiuj Svan pro la premo povis nur malvaste promeni, bagatelaj detaloj, kia ekzemple estis la monoklo, kiun multaj surhavis kaj pro kiu Svan en pli frua tempo entute nur dirus, ke ili estas monoklo-portantoj, nun ne plu devis signifi ĉe ĉiuj egalan kutimon, sed aperis kun iaspeca individueco. Eble ĉar li rigardis al la generalo De Frobervilo kaj al la markizo De Breote, interparolantaj apud la enirejo, kiel al figuroj sur pentraĵo, kvankam ili dum longa tempo estis por li utilaj amikoj, lin patronintaj en la klubon Ĵokeon, rolintaj kiel atestantoj okaze de dueloj, la monoklo de la generalo, restanta inter liaj palpebroj kiel splito de obuso en lia vulgara, cikatra kaj triumfa vizaĝo, meze de la frunto, kiun ĝi malsimetrie disigis kiel la unuopa okulo de ciklopo, impresis Svan-on kiel aĉa vundo, kiun oni eble ricevas kun gloro, sed plibone ne elmontru tiel maldece; siaflanke la monoklo, kiun sinjoro De Breote por solenaj cirkonstancoj aldonis al la perlogrizaj gantoj, al la klakĉapelo, al la blanka kravato vice de la pli ordinaraj okulvitroj, kiam li estis en societo, kiel ankaŭ faris Svan, ŝirmis sub sia interna flanko, simile al vitra preparaĵo por mikroskopa observado, tre malgrandan kaj afable svarmantan rigardon, kiu konstante ridetis al la altaj plafonoj, al la festaj ornamoj, al la interesaj programeroj kaj al la bona kvalito de trinkaĵoj.
— „Ha, ĉi tie vi estas. Vi de jarmultoj ne estis renkontebla” diris la generalo al Svan, kaj, rimarkante lian streĉitan vizaĝon kaj deduktante ke ia akuta malsano eble lin detenis de societaĵoj, aldonis: „vi ŝajnas tre pimpa, vere!” dum sinjoro De Breote demandis al monduma romanisto, kiu angule de sia okulo ĵus enpremis monoklon en funkcio de animesplorilo kaj senkompata analiz-organo:
— „Kiel do okazas, kara, ke vi venis ĉi tien?” – al kio ĉi tiu respondis kun impona kaj mistera mieno, vibrigante la ro-sonon:
— „Observe!”
La monoklo de la markizo De Forestelo estis tre malgranda, ĝi malhavis kadron kaj tial, kaŭzante konstantan kaj doloran streĉon de la okulo, sur kiu ĝi inkrustiĝis kiel superflua kartilagaĵo de neklarigebla deveno kaj el rara substanco, ĝi donis al la vizaĝo de la markizo melankolian delikatecon, pro kiu virinoj supozis, ke li kapablas suferi grandajn amsuferojn. Male la lenso de sinjoro De Sankande kun saturne dika ĉirkaŭringo estis la pezocentro de figuro, kiu konstante moviĝis rilate al ĝi, en kiu la ruĝa, tremeta nazo kaj la dika, mokema buŝo penis grimaci same vigle kiel per spritaj briloj sparkis la vitra disko, kaj ĝi logis, prefere ol pli belaj okuloj, la atenton de snobaj kaj perversaj junulinoj, kiuj pro ĝi revis pri artifikaj ĉarmoj kaj rafinitaj voluptoj; kaj dume malantaŭ sia monoklo sinjoro De Palansi, kiu kun dika, rondokula kapo de laga fiŝo malhaste ŝvebis tra la festo, foje kaj refoje malfermante sian mandiblon kvazaŭ li serĉus la vojon, ŝajne kunportis nur hazardan, eble nur insignan ŝiraĵon de la vitro de sia akvario, kaj tial ke proverbe parto aludas la tuton Svan, kiel delonga admiranto de la virtoj kaj malvirtoj pentritaj de Ĝoto en Padovo, memoris la figuron de Maljustulo, apud kiu folia frondo signifas arbaron, en kiu estas lia kaŝa rifuĝejo.