5. Сталін — Мяснікову
«Предложение Жилуновича о невключении трех членов нахожу дезорганизаторским и в корне противоречащим решениям партии. Никаких особых решений группы Жилуновича не может быть...»
6. Жылуновіч — Сталіну
«Мы протестуем против нарушений, выработанных с вами же...»
7. Сталін — Жылуновічу
«Во-первых. Прошу Вас ответ прочесть Мясникову.
Во-вторых. Материал (відаць, маецца на ўвазе Маніфест.— Аўтар твора) должен быть срочно опубликован. Жду сообщений о дне опубликования.
В-третьих. Все разногласия должны быть разрешены на совместном совещании с моим присутствием...
Завтра выезжаю...»
8. Мяснікоў — Сталіну
«Сегодня, І января 1919 года, Жилунович после долгого упорства огласил Манифест об образовании Советской Белоруссии. Мною отдано распоряжение распространить его почтой, телеграфом, радио, через газеты, отдельной брошюрой. Споры с группой Жилуновича продолжаются...»
9. Сталін — Беларускаму ўраду і Цэнтральнаму Бюро КП Беларусі, 2.01.1919
«Ввиду катастрофического положения фронта в районе Перми, мне предложено ЦК партии II Советом Обороны выехать туда для расследования и принятия мер на месте тоже срочным порядком. Имея в виду, что положение у Вас все же улучшилось, я откладываю свою поездку в Минск дней на десять... Через десять дней буду у Вас. Ведите себя смирно и не деритесь, а то будет плохо.
Белорусское правительство получает директивы непосредственно от Цека партии через Мясникова как представителя последнего...»
10.
Позна ўвечар, хаваючы каўнярамі твары ад шалёнай завірухі, топчучы снег ледзь не да калена, Жылуновіч і Дыла прыйшлі на ціхую і цёмную смаленскую вуліцу Малая Багаслоўская, 5.
Дзверы ім адчыніў сам гаспадар. Высакаваты, з прыгожа зачасанымі набок светла-русымі валасамі, у ботах, шэрым галіфэ і пінжаку.
Ад цяпла адразу запацелі акуляры, але і скрозь гэты туман Жылуновіч угледзеў: гаспадар пільна зірнуў на яго, а пасля перавёў позірк на Дылу.
— Ну што? — глухавата запытаў, падаючы руку.
— Ды таго-сяго дабіліся, дзядзька Янка...— пачціва адказаў Дыла, хоць быў і старэйшы за гаспадара. Як і ён, Жылуновіч, як і многія, пакланяўся перад вялікім мэтавым талентам.— Вось перад вамі першы ў гісторыі беларускага парода старшыня Рабоча-сялянскага ўрада і камісар працы!
— Ну, малайцы! — усцешыўся гаспадар, пацалаваў іх.—Каб вы ведалі, як я чакаў вас сёння!
І ўбок:
— Уладна! Бяжы сюды!
Тут жа з суседняга пакоя шпарка выйшла рослая, з буйнымі рысамі твару, маладая гарэзная жанчына ў чорнай кофце і шэрай спадніцы, таксама, як і муж, занепакоена сустрэла пытаннем:
— Устоялі?
— Устоялі-ўстоялі! — усміхнуўся задаволены гаспадар, і ад гэтай шчаслівай усмешкі, здаецца, уміг памаладзеў, яшчэ болей папрыгажэў і пашляхотнеў.— Утварылі ўрад, абвясцілі рэспубліку!
— Вялікі дзякуй вам, слаўныя вы нашы! — Уладзіслава нізка пакланілася ім, а пасля сардэчна пацалавала аднаго і другога,— І як жа ўдалося гэта вам, такім маленькім?
— Ростам малыя, але сілы вялікай! — у тон жонцы захапляўся, як бачна было, вельмі шчаслівы Купала.— Нацыянальныя героі!
— Распранайцеся, Мужчынкі, заходзьце,— замітусілася Уладзіслава, можа, як гаспадыня перажываючы, што першы раз, як завіталі сюды, яна не змагла іх як след пачаставаць.— Пасядзіце, пагаманіце, а я мігам прыгатую на стол. Грэх не адсвяткаваць такую падзею.
Павесіўшы свае паліто, яны, госці, пайшлі ў леп-
шы пакой, дзе даволі ярка гарэла газавая лямпа, селі на канапцы. Купала прымасціўся на крэсле, што стаяла каля яго пісьмовага стала, заваленага кнігамі.
— Цяжка было? — запытаў ён.
— Нялёгка, дзядзька Янка,— адказаў Жылуновіч.— Вельмі шмат у чым прыйшлося саступіць. Галоўныя пасады ва ўрадзе не за намі.
— Але самае галоўнае, што ёсць, ёсць яна, наша Беларусь і яе дзяржава,— сказаў Купала.— А гэта, вось паглядзіце, усім — сялянам, работнікам, інтэлігенцыі, моладзі, бенінцам — дасць новыя сілы, акрыліць... Колькі нашага люду пацягнецца з усіх куткоў дадому, як ажыве дух у тых, хто дома!
Неўзабаве на стале, што стаяў пасярод пакоя, заявілася міска парнай беленькай бульбы, талерка з кавалачкамі засмажанай, пахкай кменам, часначком сялянскай кілбасы і яйкамі, талерка тлустага сялянскага сыру, хлеб і высокая пляшка з чырвонаю наліўкай.
— Сядайце, дарагія госцікі,— запрасіла іх рухавая Уладзіслава.— Адкаркоўвай, Яначка, налівай па поўненькай ім, як ты кажаш, на першы погляд малым, нядужым, а на справе гэтакім цягавітым.