СТУК MAЛATKA.
ПАЧАТАК ПАСЯДЖЭННЯ
Рэпартаж з Генеральнай Асамблеі ААН
Стук малатка. Пачатак пасяджэння.
Глядзіць на залу са свайго ўзвышэння,
ацэньваючы момант, старшыня.
Нагадвае парадак дня.
Стук малатка гучыць накшталт сігнала —
сказаць, што не сказала яшчэ зала.
Раз маеш слова, зала, — гавары!
Свет словам ўдасканальвай i твары!
Стук малатка. Пачатак пасяджэння.
Тут штось ад рытуалу пасвячэння:
«Мы, Аб'яднаных Нацый люд,
выносім злу i войнам свой прысуд...»[5]
Не слова, можа быць, было ў пачатку.
Ды ў слова веру я ў любым выпадку.
І гавару я: «Слова, ты гучы!
І хай маўчаць гарматы i мячы!»
Стук малатка. Пачатак пасяджэння.
Прыўзнята-урачыстае ўзрушэнне
чуваць у першых словах старшыні,
у стоенасці цішыні.
Вось на трыбуну ўжо ідзе прамоўца.
Не дзеля краснага, здаецца, слоўца.
Ёсць словы — пустазелле, пустацвет.
Не імі славіцца зямны наш свет.
Стук малатка. Пачатак пасяджэння.
Пайшла па зале сакратарка Джэні,
панесла дэлегатам прэс-рэліз,
шматзначна вочы апусціўшы ўніз.
Як у стыхій, прыродных і жыццёвых,
ёсць сіла ачышчальная і ў словах.
Жывое слова часам робіць цуд,
з сумлення і душы змывае бруд.
Стук малатка. Пачатак пасяджэння.
Якое ў сэнсе ліку і значэння —
няважна, — важна, каб у добры час
прамоўлены быў першы сказ.
За шыльдачкай прызнанай «Беларашн»
мы ў зале на чале з міністрам нашым.
Вайну ён зведаў, партызан былы,
з трыбуны тут вядзе за мір баі.
Стук малатка. Пачатак пасяджэння.
Гляджу, якое ў нас тут акружэнне.
Не дзеляцца кітайскаю сцяной...
Бахрэйн — насупраць, Кіпр — за спіной,
Бурундзі — злева, а Канада — справа.
Алфавітнае дзейнічае права.
Агульныя алфавіт, зала, час...
А як наконт агульнай мовы ў нас?
Стук малатка. Пачатак пасяджэння.
І мроіцца: знікае адчужэнне.
І верыцца: скрозь церніі i змрок
наперад робіць чалавецтва крок.
У слоў, як і ў гадоў, сваё злічэнне,
у слоў, як і ў планет, сваё вярчэнне,
свае арбіты, свой кругазварот...
Хай кажа слова чалавечы род!
Стук малатка. Пачатак пасяджэння.
ПЛАТНЫ МОСТ
Мы выбіраем шлях наўпрост.
Нас вабіць зелень, гладзь рачная.
Ды бачым знак, ён азначае,
што перад намі — платны мост.
Ужо даўно адкрыта ты,
даўно абжыта ты, Амерыка.
Ды, як Калумб, крычу я: «Эўрыка!
Я бачу платныя масты!»
Той знак мільгае ўсё ў вачах.
Ён мае бізнес на прыкмеце:
раней, чым выбраць мост і шлях,
правер, ці ёсць што ў партманеце.
Мне робіцца не па сабе.
Хадзіў і ездзіў ты нямала.
Масты страчаліся, бывала.
Ты чуў, як дзеўчына спявала
у маладой сваёй гульбе:
«Цераз рэчку быструю
я масточак выстраю.
Хадзі, хадзі, мілы мой,
хадзі летам i зімой».
Ты ведаў: іншаю цаной
знаходзім бераг, веру, мэту:
А тут табе: «Гані манету —
і супрацьлеглы бераг твой...»
Няцяжка уявіць мой стан,
як вырас бераг у рэальнасці.
Ілюзія недасягальнасці
развейвалася, як туман...
МОГІЛЬНІК МАШЫН
Самотны выгляд кінутых машын,
машын без чалавека i без шын,
машын без вокан, без руля, без фар,
машын-ахвяр...
(«Знімаюць нумар і кідаюць. Хто на абочыне, за горадам, а хто і проста на гарадской вуліцы... Чаму, у якім выпадку гэта робяць? Тады, калі машына выходзіць са строю і яе трэба рамантаваць. А рабіць рамонт нявыгадна, бо гэта дорага каштуе. Для таго каб адвезці машыну на звалку, трэба таксама заплаціць не менш чым 30 долараў. Вось і стараюцца пакінуць яе тайком, нелегальна. Папярэдне зняўшы нумар... Потым машыну разбіраюць негры — на запасныя часткі для сваіх майстэрняў».)
Ахвяр — чаго? Абставін? Волі злой,
што абыходзіцца без літасці?
Ахвяр нявернасці людской,
людской празмернасці і сытасці?
Дзе тыя добрыя вякі,
дзе тыя мудрыя часіны,
калі з ашчаднасцю шчаслівай
мы падбіралі гайкі i цвікі?..
— Чакайце, гляньце, ну, а гэта што?
Направа, ля падножжа схіла...
— А гэта, гэта могільнік аўто,
сказаць інакш: ix братняя магіла.
Шафера я прашу: «Прытармазі.
Такога i ў жыцці не ўбачым мы
на нашай Белай i на ўсёй Русі,
хоць свет стары нанова перайначылі...»
Спыніліся, стаім, глядзім.
Металалому груды — тыя могілкі.
Так, мала тут здаровай логікі.
Так, сапраўды тут крах ды прах адзін.
Калі ж мы зноў крануліся у шлях,
памроіўся, застыў ў маіх вушах
кліч з могілак, гартанна-металічны:
«Гэта ты, «Б'юік»!
Гэй ты, «Лінкольн» сталічны!
Чаго імчышся ты на ўсіх парах?
Хіба табе, шаноўны, невядома,
што ты ў гасцях яшчэ, а мы ўжо дома?
Спыніся i ўшануй наш прах!»